Ο σοφός λαός και η τύφλα του

Πολλές φορές μετά τις εκλογικές αναμετρήσεις, ιδιάιτερα μάλιστα μετά τις πιο αμφίρροπες, έχει ακουστεί η φράση "ο λαός είναι σοφός". 

Στις τελευταίες εκλογές ο ελληνικός λαός σαφώς θεώρησε ότι κυρίως υπέυθυνο για  τη δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας ήταν το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, που αποδοκιμάστηκε με πρωτοφανές χαμηλό ποσοστό. Ακολούθησαν όλα όσα ακολούθησαν, ήρθε το ΠΑΣΟΚ, που σαφέστατα χρησιμοποίησε και λαϊκίστικες μεθόδους για να πάρει την ψήφο του λαού, και παρά την προσπάθεια που κάνει να συμμορφωθεί στις αξιώσεις των δανειστών μας δεν μπορεί να το πετύχει α) επειδή η τρύπα είνια τεράστια και β) επειδή δεν μπόρεσε να διορθώσει τίποτα από τα κακώς κείμενα, ιδιαίτερα στον δημόσιο τομέα.

Ενάμιση, λοιπόν, χρόνο μετά, με τη χώρα κυριολεκτικά έρμαιη στο έλεος των δανειστών της, με την αξιωματική αντιπολίτευση να κάνει αυτή τη φορά ρεσιτάλ λαϊκίστικης πολιτικής, χωρίς να υπάρχει στον ορίζοντα καμιά πραγματικά καλύτερη εναλλακτική λύση με τα σημερινά δεδομένα -και πολές χειρότερες (και όσοι λενε ότι υπάρχουν λύσεις ας κυττάξουν τη μύτη τους στον καθρέφτη) έρχονται οι δημοσκοπήσεις και λένε, ότι αν γίνουν εκλογές θα αναδείξουν πρώτη δύναμη και επομένως κυβέρνηση, έστω μειοψηφίας, πάλι τη Νέα Δημοκρατία. Η οποία ξαφνικά θα γίνει η δύναμη του καλού και της εξόδου από την κρίση!

Για ποιό σοφό λαό μιλάμε άραγε; Εκτός αν η ώρα της κάλπης αυτή τη φορά αναδείξει αυτή την περιβόητη σοφία.

Μαγικός William Faulkner

Όταν άνοιγες την πόρτα μια καμπανούλα ακούγονταν, αλλά μια μονάχα φορά υψίτονη, καθαρή και μικρή στο φίνο σκοτεινό σημείο πάνω από την πόρτα, ωσάν να ήταν  ρυθμισμένη και φτιαγμένη να κάνει αυτόν τον μοναδικό, καθαρό, μικρό ήχο, έτσι ώστε ούτε να φθείρεται η καμπανούλα, αλλά ούτε να χρειάζεται πέρα πολύ σιωπή για να τον σιγήσει, όταν η πόρτα άνοιγε πάνω στη φρέσκια, ζεστή μυρωδιά που έβγαινε από το φούρνο....

Από το "The Sound and the Fury, σελ 125, σε δική μου ερασιτεχνική μετάφραση.

Haruki Murakami, Norwegian Wood

Ένα πραγματικά εξαιρετικό βιβλίο, από ένα προικισμένο συγγραφέα. Το Norwegian Wood (τίτλος αγαπημένου τραγουδιού των Beatles), είναι μια ιστορία αγάπης των φοιτητικών χρόνων, που πολλοί θεώρησαν ότι ήταν αυτοβιογραφικό, κάτι που ο συγγραφέας έχει αρνηθεί. Σίγουρα είναι πολύ διαφορετικό από τα άλλα γνωστά του βιβλία. Γραμμένο με απίθανο λυρισμό και ευαισθησία, με έξοχη περιγραφή τόπων και ανθρώπων. Και ποτισμένο με μουσική, μουσική της δεκαετίας του '60, Beatles ιδιαίτερα, αλλά και Bach, Ravel και Debussy. Στην εποχή άλλωστε εκείνη, το τέλος της δεκαετίας του 60 τοποθετείται και η δράση. Είναι αξιοσημείωτο, ότι το βιβλίο γράφτηκε όταν ο συγγραφέας έζησε για λίγο στην Ελλάδα και την Ιταλία. Μήπως αυτός είναι ο λόγος, που η Ιαπωνία που περιγράφει είναι τόσο οικεία και επιθυμητή;

Το συνιστώ ανεπιφύλακτα, ιδιαίτερα σε όσους ήταν νέοι τότε, στο τέλος της δεκαετίας του 60. 

Σημειώνω ότι το βιβλίο γυρίστηκε ταινία το 2010 με τον ίδιο τίτλο. Δεν την έχω δει.

Προφίλ ή ανφάς, ιδού η απορία

Επίθεση εναντίον της Λιβύης και του Λεξικού

Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στην ιστοσελίδα Mother Jones. Είναι στα αγγλικά και παραθέτω στο τέλος τον σύνδεσμο, για όποιον θέλει να το διαβάσει. Η ουσία του είναι ότι επειδή ο Ομπάμα δεν είχε το δικαίωμα να αποφασίσει τις επιθέσεις στη Λιβύη, χωρίς την έγκριση της Γερουσίας, αποφάσισαν εκείνος και οι επιτελείς του να μην ονομάζουν τη συγκεκριμένη επιχείρηση "Πόλεμο", αλλά να δίνουν κάποια άλλα ονόματα (πχ περιορισμένες επιχειρήσεις δυνάμεων). Οπότε έτσι δεν παραβιάζεται τυπικά ο νομος, αλλά εκτός από τη Λιβύη γίνεται επίθεση και στο Λεξικό, δηλαδή στην ίδια την έννοια του πολέμου. Όπως πολύ χαρακτηριστικά γράφει ο αρθρογράφος, εάν οι αεροπορικές επιθέσεις εναντίον στόχων μιας χώρας δεν θεωρείται πόλεμος, έχει χαθεί η ουσία των πραγμάτων! Και βέβαια κάνει μια σύγκριση με τον Μπους, ο οποίος προκειμένου να επιτρέψει βασανιστήρια σε ανακρινόμενους για υποψία τρομοκρατικών ενεργειών -κάτι που δεν μπορούσε να κάνει νόμιμα- φρόντισε κάποιες από τις μεθόδους αυτές να τις ονομάσει αλλοιώς (βελτιωμένες μεθόδους ανάκρισης).

http://motherjones.com/politics/2011/06/no-american-casualties-in-libya

Η ενοχή της αθωότητας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου

Είχα πολύ καιρό να διαβάσω ένα καλό σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα. Νομίζω ότι το νέο βιβλίο της Ιωάννας Μπουραζοπούλου "Η ενοχή της αθωότητας" αξίζει αυτόν τον χαρακτηρισμό.

Μας μεταφέρει σε μια φανταστική Ευρώπη, με στοιχεία ταυτόχρονα από το μέλλον και το παρελθόν της. Δυό φίλοι κάνουν ένα οδοιπορικό θανάτου στις οροσειρές της γηραιάς Ηπείρου, αρχίζοντας από τον Αίμο, τα Καρπάθια, τις Άλπεις και καταλήγοντας στα Πυρηναία, συνοδεύοντας ένα κρατούμενο, που η τύχη του καθορίζεται από μια καθολική συμμετοχή όλων των Ευρωπαίων σε ένα ιδιότυπο δημοψήφισμα, αλλά με αυστηρούς κανόνες, που έχουν θέσει οι ιθύνοντες. Η σχέση τους περνάει από χίλιες- μύριες δοκιμασίες, καθώς έρχονται σε επαφή με τους δογματικούς, που αποφασίζουν για την τύχη του κρατούμενου, αλλά και για την τύχη της σχέσης των δύο φίλων και εν τέλει για την τύχη όλων μας. Μια αναφορά σε ιδεολογίες και πρακτικές, που έχουν σημαδέψει και κρατούν αιχμάλωτη την ανθρωπότητα αιώνες τώρα. Νομίζω ότι ένα από τα βασικά μηνύματα του βιβλίου είναι το πόσο βαρύ είναι το τίμημα της "διαφορετικότητας" σε ένα κόσμο, που τείνει όλο και περισσότερο προς την ομοιογένεια, αυτή που κακώς ονομάζουμε "παγκοσμιοποίηση". Ομοιογένεια στο ντύσιμο, στο φαγητό, στη γλώσσα, στο χιούμορ, αλλά το πιο τρομακτικό απ' όλα και στον τρόπο σκέψης μας. Σε ένα κόσμο, που μας κάνει να δεχόμαστε τα πάντα, αρκεί να συνοδεύονται από ευγλωττία και την κατάλληλη επιχειρηματολογία. Ακόμη και την ομόφωνη καταδίκη κάποιου, που όλοι αναγνωρίζουν ότι είναι αθώος!

Εξαιρετική φαντασία, πολύ καλή γλώσσα, ευρήματα και ανατροπές, που κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το τέλος. Ένα καλό βιβλίο.

Απολογία κατά συρροήν ενόχου

Έχω καιρό να επικοινωνήσω μαζί σας στις "Καθημερινές Διαδρομές" και νομίζω ότι σας οφείλω μια εξήγηση. Λοιπόν θα το ομολογήσω: έχω μείνει έκθαμβος και δεν μπορώ ακόμη να συνέλθω από τις μεγαλειώδεις κινήσεις των πολιτικών μας ταγών το τελευταίο χρονικό διάστημα. Οποία λεπτότης χειρισμών, πόσον ευρηματικοί διάλογοι και εύστοχοι χαρακτηρισμοί για τους αντιπάλους τους, οποία ανιδιοτέλεια και διάθεση αυτοθυσίας για τη σωτηρία της πατρίδας!! Ποιον να πρωτοθαυμάσω δεν ξέρω! Προτείνω όλοι οι αγανακτισμένοι να αρχίσουν πάραυτα να αυτομαστιγώνονται στο Σύνταγμα και όπου αλλαχού έχουν συγκεντρωθεί, κραυγάζοντες: ήμαρτον μεγάλοι μας ηγέται! Απολογούμεθα δια την αδυναμία μας να κατανοήσουμε το μέγεθος της προσφοράς σας! Είμαστε πρόθυμοι να επανορθώσουμε και βέβαια θα σας ξαναψηφίσουμε όταν μας διατάξετε να το κάνουμε. Αλλοίμονο! Που θα βρούμε άλλους σαν εσάς;

Αυτός είναι, λοιπόν, ο λόγος αγαπητοί φίλοι. Και αισθάνομαι ότι μάλλον θα μου πάρει ακόμη λίγο να συνέλθω. Και μερικές ακόμη βουτιές στη θάλασσα!

Λίμνη Πλαστήρα 13 Ιουνίου 2011

Πεζοπορία προς τους καταρράκτες Ανθοχωρίου

Μερικές χαρακτηριστικές φωτογραφίες από μια μαγευτική τοποθεσία πάνω από τη Λίμνη Πλαστήρα. Από τις ατέλειωτες ομορφιές της πατρίδας μας.

Στην 25χρονη Τέα Ομπρεχτ το λογοτεχνικό βραβείο Οραντζ 2011

Πριν λίγο καιρό ανέφερα από αυτήν εδώ την ιστοσελίδα μια σύντομη κριτική-παρουσίαση του βιβλίου της Tea Obrecht, The Tiger's Wife (Η γυναίκα του Τίγρη). Σήμερα ανακοινώθηκε ότι της απονεμήθηκε το πολύ τιμητικό βραβείο Orange για το βιβλίο της αυτό.
Παραθέτω από το "ΒΗΜΑ":

Σε μια πρωτοεμφανιζόμενη και μόλις 25 ετών συγγραφέα, την Τέα Ομπρεχτ, απονεμήθηκε το εφετινό λογοτεχνικό βραβείο Οραντζ. Η συγγραφέας, που γεννήθηκε στο Βελιγράδι και ζει στη Νέα Υόρκη, έκανε την έκπληξη και πλέον γίνεται η πιο νέα ηλικιακά νικήτρια στη δεκαεξάχρονη ιστορία του σημαντικού αυτού βραβείου, το οποίο κάθε χρόνο τιμά μια γυναίκα συγγραφέα για το καλύτερο και πιο πρωτότυπο μυθιστόρημα γραμμένο στην αγγλική γλώσσα.

To πρώτο μυθιστόρημά της με τίτλο «The tiger's wife» (Η γυναίκα του τίγρη) απέσπασε τα εγκωμιαστικά σχόλια της κριτικής επιτροπής στην τελετή που έγινε στο Royal Festival Hall του Λονδίνου, το βράδυ της Τετάρτης 8 Ιουνίου.

Η Μπέτανι Χιουζ, πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, είπε ότι αυτό το πραγματικά «νέο λογοτεχνικό ταλέντο» έγραψε ένα «πολύ θαρραλέο βιβλίο». «Ψάχναμε ένα βιβλίο που να το διακρίνει ένα είδος αλχημείας, που θα άλλαζε εμάς τους ίδιους ως αναγνώστες αλλά και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο. ''Η γυναίκα του τίγρη'' το καταφέρνει αυτό, είναι ένα πολύ ξεχωριστό βιβλίο». 
«''Η γυναίκα του τίγρη''» ασχολείται με τη φρίκη και τις συνέπειες των εμφύλιων συγκρούσεων στα Βαλκάνια συνταιριάζοντας μια φαντασία (μυθικών και φολκλορικών διαστάσεων) με τον πιο σκληρό ρεαλισμό. Στο μυθιστόρημα περιγράφεται η (μάλλον αυτοβιογραφική) κοπιαστική προσπάθεια μιας νεαρής γιατρού, της Νατάλια, να βρει τον πολυαγαπημένο της παππού αλλά και μια σχεδόν σουρεαλιστική ιστορία ενός τίγρη που δραπετεύει απ' έναν τοπικό ζωολογικό κήπο και σπέρνει τον τρόμο στους κατοίκους του χωριού Γκαλίνα με τις νυχτερινές επιδρομές του».
Η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής συνέχισε λέγοντας ότι «το βιβλίο μας υπενθυμίζει πόσο εύκολα μπορούμε να κυλήσουμε στη βαρβαρότητα, όπως επίσης το εύρος και το βάθος της ανθρώπινης αγάπης. «Η Ομπρεχτ ανυψώνει τη μυθοπλασία και μας βοηθά να θυμόμαστε ότι ακριβώς οι ιστορίες, που αφηγούμαστε για τους εαυτούς μας και τους άλλους είναι αυτές που κάνουν εμάς αυτό που είμαστε και τον κόσμο αυτό που είναι». 


Η Τέα Ομπρεχτ γεννήθηκε το 1985 στο Βελιγράδι της ενωμένης τότε Γιουγκοσλαβίας και μετά τις πολεμικές συρράξεις έφυγε με τους γονείς της για την Κύπρο και ακολούθως για την Αίγυπτο, πριν τελικά μεταναστεύσουν όλοι για τις ΗΠΑ όταν η συγγραφέας ήταν 12 ετών. 

Kevin Brockmeier: The Illumination

Σήμερα τέλειωσα ένα καλό βιβλίο. The Illumination (Ο καταυγασμός;) του Kevin Brockmeier. 

Ξαφνικά κάποια μέρα όλες οι πληγές και οι αρρώστειες των ανθρώπων εκπέμπουν ένα όμορφο φως. Κανείς πια δεν μπορεί να κρυφτεί από τους άλλους και όλοι ξέρουν το σαράκι που καίει τους τριγύρω τους. Ο συγγραφέας, που έχει ένα εξαιρετικά "μελωδικό" τρόπο γραψίματος, παρακολουθεί έναν αριθμό χαρακτήρων, που το κοινό τους σημείο, εκτός από τον καταυγασμό των εξωτερικών ή εσωτερικών τους πληγών, είναι το ότι έχουν διαδοχικά στην κατοχή τους ένα σημειωματάριο με υπέροχες αφιερώσεις αγάπης, που έγραφε καθημερινά ο ένας από τους ήρωες για τη γυναίκα του, μέχρι τη μέρα που εκείνη σκοτώθηκε σε ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο, που εκείνος οδηγούσε. Το βιβλιαράκι αλλάζει κατόχους με φαινομενικά τυχαίο τρόπο, αλλά έχει την ικανότητα να "μιλάει" με τη μοναδικά λυρική φωνή του πολύ ερωτευμένου ανθρώπου σε αυτούς τους τόσο διαφορετικούς χαρακτήρες και τελικά να επηρεάζει τη ζωή τους.

Το συνιστώ, αν και δεν ξέρω πότε και με τι τίτλο θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά.

Ποιητική Αναφορά

Κίνα 8ος αιώνας μετά Χριστόν. Δυναστεία των Τάνγκ. Μια εποχή με μια Κίνα ενωμένη μετά από πολλά χρόνια πολέμων και διαίρεσης. Και μια εποχή μεγάλης πολιτιστικής ανάπτυξης.

Προκειμένου να γίνει δεκτός κάποιος σε σημαίνουσα θέση στον κυβερνητικό μηχανισμό, να γίνει δηλαδή ανώτερος δημόσιος υπάλληλος, έπρεπε να δώσει εξετάσεις. Δεσπόζουσα θέση στη σχετική διαδικασία επιλογής κατείχε η ικανότητά του να γράφει ποιήματα!

Ερωτήματα:

- Πως θα ήταν σήμερα ο κόσμος αν το μέτρο είχε γενικότερη εφαρμογή έκτοτε;

- Έχει πραγματικά προοδεύσει η ανθρωπότητα στους 13 αιώνες που μεσολάβησαν από τότε;

Τραγουδάμε για τη ζωή!

Χθες το βράδυ έγινε μια εξαιρετική μουσική εκδήλωση στο Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών με σκοπό την ενίσχυση του Κέντρου Εθελοντών Δοτών του μυελού των οστών (ΚΕΔΜΟΠ), που έχουν ιδρύσει το Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το Αιματολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου του Ρίου. Το Κέντρο έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό, που υπάρχει στον τομέα αυτό του εθελοντισμού, όπου η χώρα μας υστερεί απελπιστικά σε αριθμό δοτών αναλογικά με τον πληθυσμό της. Το θέμα είναι ότι πρέπει να το αγκαλιάσει ολόκληρη η κοινωνία, ώστε να μπορέσει να πετύχει στο σημαντικό του έργο της ενημέρωσης και προσέλκυσης δοτών.
Η πιο συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης ήταν η συνάντηση τριών ελλήνων μεταμοσχευμένων ασθενών με τους δότες τους, που και οι τρεις ήταν Γερμανοί. Στη μεγάλη επιτυχία της εκδήλωσης συνέβαλαν οι καλλιτέχνες και συγκεκριμένα ο συνθέτης Νίκος Ζούδιαρης και οι εκτελεστές Μελίνα Κανά και Απόστολος Ρίζος, αλλά και η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων Πατρών του Νίκου Τσιπινάκη.
Παραθέτω ένα μικρό δείγμα και ζητώ συγγνώμη για την ερασιτεχνική λήψη.

Μόλυβδος και εγκληματικότητα

Υπάρχει μια συνεχής και σταθερή πτώση της εγκληματικότητας στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια και πολλοί αναζητούν την αιτία του φαινομένου, που βέβαια δεν μπορεί παρά να είναι πολυπαραγοντική. 

Είναι εντυπωσιακό το ότι πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι μια από τις βασικότερες αιτίες είναι η ελάττωση της έκθεσης στο μόλυβδο, που έχει επέλθει με την χρήση της αμόλυβδης βενζίνης, αλλά και με την αφαίρεση της ουσίας από διάφορες χρωστικές ουσίες. Ο μόλυβδος είναι ιδιαίτερα τοξικός για τον εγκέφαλο, ιδιαίτερα τον αναπτυσσόμενο παιδικό εγκέφαλο. Συγκεκριμένα επηρεάζει περισσότερο την περιοχή εκείνη του εγκεφάλου, τον πρωμετωπιαίο λοβό, που είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό της επικέντρωσης της προσοχής και το χειρισμό της βραχυπρόθεσμης μνήμης, αλλά και μέσω αυτών και τον έλεγχο των συναισθημάτων. Η βλαπτική επίδραση του μολύβδου στην περιοχή αυτή του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου (συρρίκνωση, ατροφία) έχει αποδειχτεί πειραματικά.

Πιστεύεται, λοιπόν, ότι η σημαντική ελάττωση της έκθεσης στο μόλυβδο, που έχει πράγματι επιτευχθεί τα τελευταία 25 χρόνια, έχει συντελέσει στο να λειτουργεί πολύ καλύτερα ο προμετωπιαίος λοβός και έτσι να ελέγχουν οι άνθρωποι τις αντιδράσεις τους και τα συναισθήματά τους. Αποτέλεσμα: λιγότερες παρορμητικές αντιδράσεις και επομένως λιγότερη εγκληματικότητα.

Η αγανάκτηση είναι λύση;

Σε τραγική κατάσταση η χώρα. Είναι αλήθεια, ότι οι "αγανακτισμένοι" δεν μπορούν να δώσουν λύση, αφού είναι αδύνατο να διαμορφωθεί έτσι πολιτικά βιώσιμη πρόταση. 

Μπορεί, όμως, να αναγκάσουν την πολιτική ηγεσία να αναζητήσει αυτή τη λύση, κάτι που βέβαια δεν είναι απλά μια συναίνεση σε ότι μας επιτάσσουν οι δανειστές και οι κερδοσκόποι. 

Είναι η ύστατη ώρα και δεν πρέπει να χαθεί η ευκαιρία, που προσφέρει η λαϊκή αγανάκτηση!

Το δόγμα του σόκ

Υπάρχει ένα εξαιρετικό βιβλίο της Naomi Klein, που έχει τον τίτλο "The shock doctrine, The Rise of Disaster Capitalism" (Το δόγμα του σόκ, η άνοδος του καπιταλισμού μετά από καταστροφή), γραμμένο το 2006 και το οποίο περιγρέφει με γλαφυρό τρόπο την εφαρμογή μιας καινούργιας παραλλαγής της γνωστής από τον αμερικανό οικονομολόγο Friedman επεκτατικής εφαρμογής των κανόνων της αγοράς. Η νέα αυτή μορφή στηρίζεται στην εκμετάλλευση φυσικών καταστροφών για την βίαιη και εξαναγκαστική εφαρμογή τέτοιων μεθόδων σε χώρες και κοινωνίες, που μετά από μια φυσική καταστροφή δεν έχουν το σθένος και τα μέσα να αντιδράσουν. Εφαρμόστηκε ήδη με επιτυχία στη Sri Lanka μετά το τσουνάμι, στο Ιράκ μετά την εισβολή και στη Νέα Ορλεάνη μετά την Katrina. Η μέθοδος, όμως, είναι γνωστή από παλιότερες εφαρμογές στη Χιλή, την Αργεντινή ή τη Ρωσία, ως αποτέλεσμα όχι φυσικής καταστροφής, αλλά μετά από σοβαρές πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις (συχνά πάνε μαζί). Ο στόχος είναι πάντοτε ο ίδιος, η επέκταση του σκληρού καπιταλισμού και οι κύριες συνταγές οι ταυτόσημες: επέκταση του ιδιωτικού τομέα σε βάρος του κράτους με παράλληλη εκποίηση της κρατικής περιουσίας και μαζικός περιορισμός των κοινωνικών παροχών. Σε κοινωνίες σε βαθειά κρίση, όπως στο Ιράκ μετά την εισβολή, ο σκληρός καπιταλισμός επιβάλλεται μονομερώς και χωρίς καμιά μάσκα. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην Αργεντινή, χρειάστηκε η συνδρομή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. 

Η ουσία είναι ότι ο διεθνής καπιταλισμός δεν έχει πλέον την υπομονή να επιβάλει τους κανόνες του με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο της υποστήριξης συντηρητικών καθεστώτων, νόμιμων ή παράνομων, αλλά βρίσκεται σε κατάσταση "συναγερμού", προκειμένου να διαπιστώνει αδύνατα σημεία στο παγκόσμιο σύστημα και μέσω των διεθνών τραπεζών, των οίκων αξιολόγησης και όλων των άλλων εταίρων του, να εφαρμόζει εκείνη την παραλλαγή του δόγματος του σοκ, που θεωρεί εκάστοτε προσφορότερη.

Χρειάζεται να σας πω ποιος είναι ο σημερινός στόχος;

Slavoj Žižek και ο ορισμός της πραγματικής αγάπης

Να ποιος είναι ο ορισμός της πραγματικής αγάπης κατά τον γνωστό Σλοβένο φιλόσοφο Slavoj Žižek:

Βιβλία και μετάφραση

Πάντα, όταν είναι εφικτό, προσπαθώ να διαβάζω τα βιβλία, που με ενδιαφέρουν στην αρχική τους γλώσσα. Αυτό το κάνω πάντοτε με τα βιβλία, που είναι γραμμένα στα αγγλικά ή τα γαλλικά και μερικές φορές στα γερμανικά και ισπανικά. Τις δύο τελευταίες γλώσσες δεν τις μιλώ, αλλά μετά από πολυετή προσπάθεια και με τη βοήθεια λεξικών μπορώ και τις διαβάζω. Επιλέγω, πάντως, σε ότι αφορά αυτέ τις δύο γλώσσες, να το κάνω μόνο με μερικά εμβληματικά έργα και όχι ως κανόνα, όπως δηλαδή συμβαίνει στα αγγλικά και γαλλικά έργα.
Αυτά τα αναφέρω, επειδή βρήκα μπροστά μου σήμερα τη γνωστή ρήση, που παραθέτω. Ομολογώ, ότι δεν θυμόμουνα, ότι ανήκε στον συγκεκριμένο άνθρωπο.

Η μετάφραση είναι όπως μια γυναίκα. Εάν είναι όμορφη, δεν είναι πιστή. Αν είναι πιστή, είναι απόλυτα βέβαιο ότι δεν είναι όμορφη. (Γιεβγένι Γιεφτουσένκο)

Αθανασία της ψυχής και Φυσική

Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στο Scientific American από τον Sean Carrol, ένα πολύ γνωστό θεωρητικό φυσικό και πετυχημένο συγγραφέα, που καταπιάνεται με το θέμα της προσπάθειας "απόδειξης" για την ύπαρξη της ψυχής και την αθανασία της. Νομίζω ότι αξίζει να διαβαστεί ολόκληρο -είναι στα αγγλικά- και για το λόγο αυτό περιορίζομαι στο να βάλω το σχετικό σύνδεσμο.



http://www.scientificamerican.com/blog/post.cfm?id=physics-and-the-immortality-of-the-2011-05-23

Η Γυναίκα του Τίγρη

Σήμερα τέλειωσα ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα, γραμμένο από τη Σέρβα Tea Obrecht, που σήμερα είναι περίπου 25 χρόνων και ζεί από από τα 8 της χρόνια στις ΗΠΑ. Ο τίτλος είναι The Tiger's Wife (Η γυναίκα του Τίγρη, δεν ξέρω πως κυκλοφόρησε ή θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά). Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο μιας πολλά υποσχόμενης νέας συγγραφέως, που ήδη έχει πάρει πολύ καλές κριτικές.

Ένα βιβλίο, που κυρίως περιγράφει τις περιπέτειες του παππού της αφηγήτριας, μιας νεαρής γιατρού. Γιατρός και εκείνος, που κατά την αφηγήτρια, για να καταλάβεις τη ζωή του, πρέπει να ακούσεις δύο σχετικές ιστορίες, την ιστορία της γυναίκας του τίγρη και το ανθρώπου που δεν μπορούσε να πεθάνει. Περνώντας ανάμεσα στις ιστορίες του παππού και τις δικές της περιπέτειες, με σκηνικό πάντως το ίδιο, μια σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο πόλεμα χώρα των Βαλκανίων, που δεν αναφέρεται ονομαστικά, αλλά είναι η τέως Γιουγκοσλαβία, το βιβλίο έχει μεν αδυναμίες, αλλά βρίσκει κανείς και εξαιρετικά διαμάντια.
Παραθέτω ένα από αυτά, σε δική μου, σίγουρα αδόκιμη μετάφραση:

Όταν αυτό για το οποίο πολεμάς έχει σκοπό, όπως το να σε ελευθερώσει από κάτι ή να παρέμβεις για χάρη ενός αθώου, κουβαλάει την ελπίδα ότι κάποτε θα τελειώσει. Όταν η μάχη είναι για να ξεδιαλύνεις κάτι -όταν αφορά το όνομά σου, τους τόπους που έχουν ποτιστεί με το αίμα σου, το πόσο έχει συνδεθεί το όνομά σου με κάποιο μεγάλο ιστορικό γεγονός- δεν υπάρχει τίποτα άλλο από μίσος και η αργή παρέλαση ανθρώπων που τράφηκαν και τρέφονται από αυτό, πολύ προσεκτικά, από εκείνους που ήρθαν πριν από αυτούς. Τότε ο πόλεμος δεν τελειώνει ποτέ και έρχεται κατά κύματα, αλλά πάντα διατηρεί την ικανότητά του να εκπλήσει αυτούς που ήλπιζαν ενάντιά του.

Η "Σοφία του Πληθους"

Τελικά είναι πολύ της μόδας τον τελευταίο καιρό οι μελέτες, που αφορούν τη νοητική μας λειτουργία και ιδιαίτερα τον τρόπο έκφρασης γνώμης και λήψης αποφάσεων. Σε προηγούμενη ανάρτηση είχα συζητήσει το γεγονός, ότι για να έχεις μια σωστή εκτίμηση είναι καλύτερα να χρησιμοποιήσεις έναν (ικανό πάντως) αριθμό κανονικών, συνηθισμένων δηλαδή ανθρώπων, παρά έναν ιδιαίτερα προικισμένο και ταλαντούχο, που θα εκτιμήσει μόνος του. Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι αυτή είναι η ονομαζόμενη "σοφία του πλήθους".
Να, όμως, που και αυτή έχει τους περιορισμούςτης και τα μυστικά της! Μια ακόμη πρόσφατη μελέτη, αυτή τη φορά από την Ελβετία, δείχνει ότι η σοφία αυτή ισχύει μόνο με την προϋπόθεση, ότι οι εκφέροντες τη γνώμη τους δεν γνωρίζουν τι πιστεύουν οι άλλοι γύρω τους. Στην περίπτωση, που γνωρίζουν τις απόψεις των άλλων, επηρεάζονται σε τέτοιο βαθμό, που η τελική συνιστώσα γνώμη δίνει ένα αποτέλεσμα, που απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Η εν λόγω μελέτη χρησιμοποίησε άτομα, που απαντούσαν σε ερωτήματα κοινών εκτιμήσεων της καθημερινότητας (πχ πόσα εγκλήματα έγιναν στην πόλη τους πέρυσι, πόση είναι η πυκνότητα πληθυσμού της χώρας τους). Οι ερωτώμενοι ήταν είτε απομονωμένοι, είτε μάθαιναν τις απαντήσεις των άλλων συμμετεχόντων. Αποδείχτηκε, ότι οι απομονωμένοι κατά μέσο όρο απαντούσαν πιό σωστά από ότι εκείνοι, που ήξεραν τις απαντήσεις των άλλων! Ακριβώς, επειδή με τον τρόπο αυτό μπορούσαν να επηρεαστούν και στην περίπτωση ενός λάθους αυτό ήταν επόμενο να αναπαράγεται.
Αυτό νομίζω κάτι μας λέει πχ για τις διάφορες δημοσκοπήσεις, που γίνονται πάνω σε έναν αριθμό θεμάτων σε σχεδόν καθημερινή βάση. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί τη στιγμή της ερώτησης να μην γνωρίζουμε τις απαντήσεις των άλλων, αλλά γνωρίζουμε τα αποτελέσματα των προηγούμενων σχετικών δημοσκοπήσεων και αυτό επηρεάζει και τις δικές μας απαντήσεις!
Υπάρχει, όπως όλοι καταλαβαίνουμε, πολύς ακόμη δρόμος μέχρι να κατανοήσουμε τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας. Αν ποτέ μας το επιτρέψει ο ίδιος δηλαδή!

Ιατρικά Περιοδικά και Φαρμακευτικές Εταιρείες. Πόσο κοντά;

Η Fiona Godlee, διευθύντρια έκδοσης του μεγάλου περιοδικού British Medical Journal, είπε κατά τη διάρκεια συνεδρίασης επιτροπής του Κοινοβουλίου της Μεγάλης Βρεττανίας, ότι τα ιατρικά περιοδικά έχουν ως μία από τις κυριότερες πηγές χρηματοδότησής τους τις φαρμακευτικές εταιρείες και ότι θα έπρεπε επιτέλους να το δηλώσουν!
Είπε ακόμη για τη συνήθεια πολλών εκδοτών να κατασκευάζουν χρηματοδοτούμενες δημοσιεύσεις, ποου αφορούν ορισμένες νόσους ή θέματα, που ενδιαφέρουν τις εταιρείες. Στις περιπτώσεις αυτές συνήθως δεν είναι σαφής στους αναγνώστες ο βαθμός εμπλοκής των φαρμακοβιομηχανιών.
"Έχει ειπωθεί, ότι τα ιατρικά περιοδικά είναι διαφημιστικό εργαλείο της φαρμακευτικής βιομηχανίας και αυτό δεν είναι ψέμα, είναι αλήθεια σε αρκετά μεγάλο ποσοστό", είπε στην επιτροπή η Godlee!
Και κατέληξε: πρέπει να γίνει προσπάθεια για μεγαλύτερη διαφάνεια στις ιατρικές εκδόσεις και να αναφέρονται καθαρά οι περιπτώσεις όπου υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων, καθώς και η χρηματοδότηση δημοσιευμάτων από εταιρείες.

Μεγάλη έκπληξη; Η μήπως όχι;

Χρειάζεται να αγοράζουμε ακριβά κρασιά;

Πριν από μερικούς μηνες ο ψυχολόγος Richard Wiseman έκανε μια απλή μελέτη για το κρασί. Αγόρασε μια μεγάλη ποικιλία εμφιαλωμένων κρασιών από το τοπικό σουπερμάρκετ, από ένα φτηνό των 5 δολλαρίων μέχρι σαμπάνια των 50 δολλαρίων και ρώτησε ένα μεγάλο αριθμό ατόμων να μαντέψουν ποιο κρασί ήταν πιό ακριβό.
Τα αποτελέσματα θα πρέπει να απογοητεύσουν τους ψωροπερήφανους: οι 600 και πλέον που συμμετείχαν στη μελέτη μπόρεσαν να ξεχωρίσουν το πιό ακριβό κρασί σε 53% των περιπτώσεων, που δεν διαφέρει από το τυχαίο. Όταν μάλιστα αφορούσε τα κόκκινα κρασιά η αποτυχία ήταν πιό εντυπωσιακή, αφού το 61% θεώρησε το φτηνό κρασί ως την πιο ακριβή επιλογή!
Αυτά τα νέα είναι μάλλον ανησυχητικά. Οι ποιό πολλοί πότες κρασιού υποθέτουν ότι υπάρχει μια σχεδόν γραμμική συσχέτιση ανάμεσα στην ποιότητα και την τιμή του κρασιού, γι' αυτό και αγοράζουν τα ονομαστά ακριβά κρασιά. Αν τα ακριβά κρασιά δεν έχουν καλύτερη γεύση, τότε τι ρόλο παίζει όλη η ανθούσα οινοποιητική βιομηχανία;
Κι' όμως αυτά τα νέα δεν είναι πραγματικά νέα: πολλές μελέτες μέχρι τώρα έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στην τιμή και την ποιότητα του κρασιού, όπως την αντιλαμβάνονται οι πότες. Να πχ μια προσεκτική μελέτη που έγινε το 2008:
Τυχαίοι πότες, που δεν γνωρίζουν την τιμή του κρασιού που πίνουν δεν παίρνουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση πίνοντας ακριβότερα κρασιά. Σε ένα δείγμα περισσότερων από 6000 ανθρώπους που δοκίμασαν κρασιά χωρίς να ξέρουν την τιμή τους βρέθηκε ότι η ευχαρίστηση από τα ακριβά κρασιά όχι μόνο δεν ήταν μεγαλύτερη από αυτή των φτηνών, αλλά δεν ήταν καν ίδια. Ήταν ελαφρώς μικρότερη!
Άρα η τιμή του κρασιού και οι υποδείξεις των ειδικών γευσιγνωστών δεν αποτελούν καλούς οδηγούς για τους απλούς, μη ειδικούς, πότες.
Πως μπορούν άραγε να εξηγηθούν αυτά τα περίεργα ευρήματα;
Η απάντηση στηρίζεται στο ότι η απόλαυση που παίρνουμε από το κρασί δεν είναι απλά συνάρτηση της γεύσης και μόνο. Η απόλαυση παράγεται στον εγκέφαλο και εξαρτάται από πολλά άλλα πράγματα, όπως οι συγκυρίες, το περιβάλλον, το ποιός είναι μαζί μας, αλλά κυρίως από το τι περιμένουμε από το κρασί που δοκιμάζουμε. Αν μας έχουν πει ότι είναι ακριβό, τότε μας αρέσει περισσότερο και αυτό έχει επίσης αποδειχτεί με τυφλά πειράματα. Όταν έδιναν σε δοκιμαστές το ίδιο κρασί με διαφορετικές ταμπέλες, στις οποίες φάινονταν και διαφορετικές τιμές, οι "αμερόληπτοι" δοκιμαστές έβρισκαν το (ίδιο) κρασί με την ακριβότερη τιμή περισσότερο εύγευστο!
Έχουν γίνει ακόμη πιό πολύπλοκα πειράματα με τη χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου, που δέιχνει ποιές εγκεφαλικές περιοχές αντιδούν σε συγκεκριμένες ενέργειές μας και βρήκαν ότι ενώ διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου αντιδρούσαν κατά την πόση του κρασιού, υπήρχε μία συγκεκριμένη περιοχή, η οποία αντιδρούσε κατά την αποκάλυψη της τιμής του κρασιού. Αυτή η αντίδραση οδηγούσε τους πότες στην εκτίμηση ότι το ακριβότερο ήταν και το καλύτερο!
Άρα από κάποια άποψη όταν γνωρίζουμε ότι το κρασί είναι ακριβό το ευχαριστιόμαστε περισσότερο!
Ποιά, λοιπόν, είναι η λύση; Να πάψουμε να αγοράζουμε ακριβά κρασιά; Ή μήπως να λέμε στους φιλοξενουμένους μας ότι το κρασί είναι ακριβό, για να το ευχαριστηθούν περισσότερο;
Η απάντηση για τον Jonah Lehrer, που έγραψε το άρθρο, που σχεδόν σας μεταφράζω (παραλείποντας πολλά και προσθέτοντας δικά μου) είναι η εξής: να προσπαθούμε να μάθουμε περισσότερα για το κρασί που πίνουμε. Να διαβάσουμε την ταμπέλα του και να μάθουμε λίγα πράγματα για την ιστορία του και τον τρόπο παραγωγής του. Να βγει από τη συζήτηση, αν είναι δυνατόν, η τιμή. Να πάψουμε, δηλαδή, να σχετίζουμε την ποιότητα αναγκαστικά μόνο με την τιμή του κρασιού. Έτσι, αυτό το απίθανο όργανο, που λέγεται ανθρώπινος εγκέφαλος θα βρει αυτό το κάτι άλλο, το πέρα από τη γεύση, αλλά και πέρα από την τιμή, που φαίνεται ότι χρειάζεται για να ευχαριστηθεί απόλυτα αυτό το εξαιρετικό προϊόν των σταφυλιών.

Ένα ωραίο βίντεο με μοντάζ χρονικής εναλλαγής από 5 πόλεις

Αφορά τις πόλεις:
- Montreal, Quebec, Canada
- Quebec city, Quebec, Canada
- Toronto, Ontario, Canada
- Manhattan, New York, USA
- Chicago, Illinois, USA
και πάρθηκε στο τέλος 2010, αρχές 2011 από τον Dominic Boudreault.

Timelapse - The City Limits from Dominic on Vimeo.

Νυστάζω γι' αυτό ρισκάρω!

Τι κοινό έχουν οι γιατροί, οι χρηματιστές και οι στρατιώτες;
Και οι τρεις κατηγορίες χρειάζεται συχνά να πάρουν σημαντικές αποφάσεις έχοντας κοιμηθεί πολύ λίγο.
Μια πρόσφατη μελέτη διερεύνησε τον τρόπο που η έλλειψη ύπνου επηρεάζει τις αποφάσεις μας. Αυτό που έδειξε είναι ότι στις περιπτώσεις αυτές είμαστε γενικά περισσότερο ριψοκίνδυνοι από ότι όταν έχουμε κοιμηθεί καλά. Η μέθοδος που χρησιμοποίησαν ήταν η λειτουργική απεικόνιση του εγκεφάλου σε εθελοντές που έπαιζαν χαρτιά σε κανονικές συνθήκες και μετά από μια νύχτα χωρίς καθόλου ύπνο. Διαπίστωσαν ότι η έλλειψη ύπνου δημιουργεί την τάση να κυνηγάμε μεγαλύτερα κέρδη παρά να προσέχουμε να μην χάσουμε.
Θα ήθελα να προσθέσω και λίγες δικές μου σκέψεις στη μελέτη αυτή, που έγινε από ερευνητές στη Σιγκαπούρη. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι τα ευρήματα αυτά προσθέτουν ένα ακόμη λόγο που εξηγεί το αυξημένο ποσοστό ατυχημάτων μετά από ξενύχτι. Δεν είναι, δηλαδή, μόνο η κούραση, αλλά και η τάση μας να παίρνουμε μεγαλύτερα ρίσκα από ότι συνήθως.

Αναρωτιέμαι....

Ποιο είναι άραγε πιο εξοργιστικό και δείγμα κατάντιας;

Οι Έλληνες φίλαθλοι που πανηγυρίζουν στους δρόμους (με τον τρόπο που το κάνουν) για τη νίκη της ομάδας τους ή οι Αμερικανοί πολίτες που κάνουν το ίδιο για τη δολοφονία του Osama Bin Laden;

Ιατρική παραβατικότητα

Σε μια μελέτη που έγινε στην Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία και που εξέτασε τις πειρπτώσεις που γιατροί είχαν παραπεμφθεί για "κακή επαγγελματική συμπεριφορά" βρέθηκε ότι οι άνδρες γιατροί ήταν περισσότερο επιρρεπείς προς τέτοιες κατάστάσεις σε αναλογία 4:1 σε σχέση με γυναίκες γιατρούς. Οι ειδικότητες με τη μεγαλύτερη παραβατικότητα ήταν οι μαιευτήρες-γυναικολόγοι και οι ψυχίατροι και στη συνεχεια οι γενικοί γιατροί. Στο 24% των περιπτώσεων το αδίκημα αφορούσε σεξουαλική παρενόχληση. Ακολουθούσαν αδικήματα που αφορούν μη ηθική ή παράνομη συνταγογράφηση (21%) και με μικρότερη συχνότητα διαγνωστικά λάθη, προβλήματα με την εγγραφή στον ιατρικό σύλλογο και μη λήψη έντυπου συγκατάθεσης.

Αναρωτιέμαι πόσο διαφορετικά θα ήταν τα ευρήματα από μια παρόμοια έρευνα στη χώρα μας.

Ιατρική έρευνα και ηθική

Το 2006 δημοσιεύτηκε μια πολύ μεγάλη μελέτη, που περιείχε στοιχεία από 50000 ασθενείς με καρκίνο πνεύμονος και που υποστήριζε ότι μέχρι και 80% των θανάτων από τη νόσο αυτή θα μπορούσε να είχαν προληφθεί, αν γίνονταν τακτικά αξονικές τομογραφίες πνευμόνων. Με δεδομένη την ουσιαστική έλλειψη θεραπείας για τον καρκίνο του πνεύμονος, η μελέτη αυτή δημιούργησε μεγάλη αίσθηση στην ιατρική κοινότητα. Επικεφαλής της μελέτης ήταν μια ερευνήτρια του Weill Cornell Medical College in New York City και βέβαια συμμετείχαν πάρα πολλά νοσοκομεία.

Η μελέτη, όμως, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε και κάποιες αμφιβολίες. Που έγιναν περισσότερες όταν δημοσιεύτηκε σε έγκυρη εφημερίδα το 2008, ότι μέρος των εξόδων για τη μελέτη είχαν καλυφθεί από μια εταιρεία παραγωγής τσιγάρων!

Αυτό όδήγησε κάποιους να ψάξουν περισσότερο και αποδείχτηκε ότι περίπου το 90% των "εντύπων συγκατάθεσης", που όφειλαν να έχουν υπογράψει οι ασθενείς, που συμμετείχαν στη μελέτη, δεν ήταν δυνατό να εντοπιστούν.

Η όλη ιστορία έχει πάρει μεγάλη δημοσιότητα στις ΗΠΑ και οι μεν ρίχνουν την ευθύνη στους δε για το ποιός έχει υποχρέωση να τηρεί τα σχετικά έντυπα κλπ

Δεν γνωρίζω και δεν μπορώ να πάρω θέση για το αν τα ευρήματα της μελέτης είναι σωστά ή όχι και αυτό είναι σίγουρα πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί αυτή τη στιγμή. Είναι γεγονός ότι μια άλλη νεότερη, επίσης πολύ μεγάλη μελέτη στις ΗΠΑ έδειξε ότι η ετήσια χρήση αξονικών τομογραφιών από καπνιστές, νυν ή πρώην, μπορεί να μειώσει κατά 20% τους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονος, άρα κάποια αλήθεια πρέπει να υπάρχει. Άλλη αίσθηση βέβαια δίνει η μείωση κατά 20% και άλλη η μείωση κατά 80%!

Αυτό, όμως, που θέλω να επισημάνω είναι ότι αυτή είναι δυστυχώς η πραγματικότητα της σύγχρονης ιατρικής έρευνας. Ακόμη και στα μεγαλύτερα ιατρικά κέντρα του κόσμου, που υποτίθεται αποτελούν παραδείγματα ορθής ερευνητικής και κλινικής αντιμετώπισης των ασθενειών, διαπιστώνονται σημαντικές παρεκκλίσεις και εκφράζονται ανοιχτά επιφυλάξεις για το ηθικό μέρος των μελετών. Ιδιαίτερα, όταν τα ακαδημαϊκά κέντρα έχουν τόσο ισχυρούς δεσμούς με τη βιομηχανία φαρμάκων ή άλλων ουσιών, που επηρεάζουν την υγεία, όπως το κάπνισμα.

Τέρμα στα "πειράματα των κριτών"

Ο Καθηγητής Βιολογίας Hidde Ploegh από τη Βοστώνη έχει γράψει ένα ενδιαφέρον άρθρο στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Nature, όπου σχολιάζει τη πολύ συνηθισμένη τάση εκείνων, που κρίνουν τα άρθρα, που υποβάλλονται για δημοσίευση στα έγκυρα περιοδικά, να ζητούν να γίνουν επιπλέον πειράματα, προκειμένου να βελτιωθεί η αξιοπιστία των ευρημάτων του άρθρου.
Αφού υπογραμμίζει ότι στην ουσία δεν κρίνουν το άρθρο που έχουν μπροστά τους, αλλά αυτό που κάλλιστα θα μπορούσε να είναι η συνέχεια του ερευνητικού έργου, κάνει κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες επισημάνσεις για τις συνέπειες αυτής της καθυστέρησης στην καρριέρα των νέων ερευνητών, αλλά και για τις οικονομικές επιπτώσεις αυτών των έξτρα πειραμάτων. Πειράματα, που συχνά είναι ανούσια και πολύ λίγο προσφέρουν στο συγκεκριμένο έργο, και για το λόγο αυτό οι ερευνητές τα έχουν ονομάσει "πειράματα των κριτών".
Τι προτείνει ο Καθηγητής; Πρώτα να είναι υποχρεωμένοι οι κριτές, που ζητούν επιπλέον πειράματα, να παρουσιάζουν μια εκτίμηση του σχετικού κόστους. Και δεύτερον, να κάνουν τη δουλειά τους οι εκδότες του περιοδικού. Δηλαδή να μην κρύβονται πίσω από τις προτάσεις των κριτών, αλλά να παίρνουν θέση, για το αν τα πειράματα πραγματικά είναι απαραίτητα και να πάψουν επιτέλους πχ να παραπέμπουν σε νέους κριτές, για μια ακόμη γνώμη. Εάν πιστεύουν ότι τα ευρήματα είναι ενδιαφέροντα για το περιοδικό και τους αναγνώστες του, είναι δουλειά τους να ελέγξουν την ποιότητα της εργασίας και να πάρουν σύντομα τη σχετική απόφαση.
Συνηγορώ ανεπιφύλακτα στα όσα λέει ο Καθηγητής Ploegh και είμαι σίγουρος ότι, αν αυτά που προτείνει εφαρμοστούν έστω και μερικά, το κέρδος για την επιστήμη και ιδίως για τους νέους επιστήμονες θα είναι σημαντικό.

Τι είναι προτιμότερο, ένα αστέρι ή πολλοί συνηθισμένοι άνθρωποι;

Ποιός θα κάνει τη σωστότερη εκτίμηση (πχ για το πόσες μπίλιες βρίσκονται μέσα σε ένα δοχείο) ένας ιδιαίτερα προικισμένος άνθρωπος ή μια ομάδα 40 λιγότερο προικισμένων;

Αφού διαλέξετε τη δική σας απάντηση, διαβάστε παρακάτω:

Η σχετική μελέτη έγινε από Γερμανούς ερευνητές στο Lübeck και έδειξε ότι ομάδες με περισσότερα από 40 άτομα, όταν συνεργαστούν, κάνουν σωστότερες εκτιμήσεις από εκείνες που έκαναν οι καλύτεροι μεμονωμένοι "εκτιμητές". Η ομάδα, με άλλα λόγια, αρκεί να έχει το κατάλληλο μέγεθος, έχει καλύτερη απόδοση από τους "αστέρες", που δουλεύουν μόνοι τους. (Εξαίρεση ο Μέσσι;)

Μήπως για το λόγο αυτό η εξελικτική διαδικασία του ανθρώπου ευνόησε τη δημιουργία τόσο διαφορετικών ειδών προσωπικότητας;

Το τέλος μιας εποχής

Σήμερα ανακοινώθηκε ότι κλείνει το τελευταίο εναπομείναν εργοστάσιο κατασκευής γραφομηχανών στον κόσμο (βρίσκεται στην Ινδία). Είναι πραγματικά το τέλος μιας εποχής, που για μας τους παλιότερους έχει κάποια συναισθηματική σημασία. Οι νεότεροι δεν έχουν ίσως γνωρίσει το είδος!

Lil Buck and Yo-Yo Ma. Εκπληκτικό!

Παπαρούνες 2011

Συναισθηματική Λογική(ή πως εκλογικεύουμε τα συναισθήματά μας όταν τα δεδομένα δεν ταιριάζουν στην ιδεολογία μας)

Όλοι μας γνωρίζουμε (ή νομίζουμε ότι γνωρίζουμε) να ξεχωρίζουμε τους δυό μεγάλους πυλώνες της επεξεργασίας των δεδομένων του περιβάλλοντός μας, δηλαδή τη λογική και το συναίσθημα. Και έχουν γραφεί άπειρα για την επικράτηση του ενός ή του άλλου κατά τη λήψη αποφάσεων και τις σχετικές συνέπειες. 

Δεν είναι, όμως, αυτό για το οποίο θέλω να μιλήσω σήμερα. Υπάρχει και ένα άλλο είδος επεξεργασίας των δεδομένων και του καθορισμού της θέσης μας πάνω στα ζητήματα που μας απασχολούν. Αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί "συναισθηματική λογική", αν και όταν το χρησιμοποιούμε νομίζουμε ότι πρόκειται για απλή, καθαρή καί στέρεα "λογική σκέψη". 

Αυτό συμβαίνει σε εκείνες τις πάρα πολύ συχνές περιπτώσεις, που κάποια απόλυτα στέρεα επιστημονικά ευρήματα θα πρέπει να μας οδηγήσουν αβίαστα σε ορισμένα ξεκάθαρα συμπεράσματα, αλλά αυτό περιέργως δεν γίνεται. Στις περιπτώσεις αυτές, δηλαδή, το συναίσθημα οδηγεί τη λογική μας εκεί που εκείνο θέλει, αφήνοντάς μας παράλληλα να έχουμε την ψευδαίσθηση της απόλυτης επικράτησης της λογικής. 

Ακραία περίπτωση "συναισθηματικής λογικής" είναι οι διάφοροι "αρνητισμοί", που ανθούν, όπως πχ η άποψη ότι το AIDS δεν οφείλεται στον ιο HIV, ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό, ότι δεν υπάρχει υπερθέρμανση του πλανήτη από την ανθρώπινη δραστηριότητα και βέβαια ο μεγαλύτερος από όλους, δηλαδή η πίστη για την ύπαρξη ενός υπέρτατου όντος. 

Αλλά η θέση που θέλω να υποστηρίξω είναι ότι όσο κι αν δεν μας "τιμά" ίσως, καθώς θεωρούμε το είδος μας καθ' εξοχήν "λογικό", πιστεύω ακράδαντα ότι η συναισθηματική λογική είναι το χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους! Δεν νομίζω ότι υπάρχει άποψη ή απόφασή μας που δεν αποτελεί στην πραγματικότητα μείγμα λογικής και συναισθήματος, με τα ποσοστά βέβαια ανάμεσα στα δύο να κυμαίνονται, ανάλογα με την περίπτωση. Από την απόφασή μας να παίξουμε στάνταρ στο στοίχημα την ομάδα μας που είναι τελευταία στη βαθμολογία και παίζει εκτός έδρας με τον πρωτοπόρο, μέχρι την άποψη ότι ο καφές του καφενείου της γειτονιάς που γεννηθήκαμε είναι ο καλύτερος του κόσμου. 

Πρέπει, όμως, και κάτι ακόμη να προστεθεί. Επειδή τίποτε σε ότι αφορά τέτοιες εκδηλώσεις δεν είναι τυχαίο, αλλά αποτέλεσμα της εξέλικτικής διαδικασίας, είναι απόλυτα βέβαιο, ότι η συναισθηματική μας αυτή λογική πρέπει να έχει προσφέρει σημαντικά στην επιβίωση του είδους και να έχει επομένως επιλεγεί. Όλοι άλλωστε καταλαβαίνουμε πόσο δυστυχισμένοι θα ήμαστε άν η λογική πλήγωνε το συναίσθημά μας σε καθημερινή βάση!

Ποια θεραπεία προτείνω; Για σένα ή για μένα;

Εντυπωσιακό. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Archives of Internal Medicine διαπιστώθηκε ότι οι γιατροί συχνά προτείνουν διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπιση στους ασθενείς τους απο εκείνη που θα διάλεγαν για τους εαυτούς τους εάν βρίσκονταν ακριβώς στην ίδια θέση!

Βέβαια η μελέτη βασίστηκε σε "φανταστικό" σενάριο με τη χρήση ερωτηματολογίου, αλλά δεν παύει να είναι αξιοσημείωτη!

André Gide: L' immoraliste

Σήμερα τέλειωσα τον Immoraliste του André Gide. Κυκλοφόρησε το 1902 και στην εποχή του σοκάρισε. Η ιστορία αφορά την πορεία του πρωταγωνιστή (Michel) προς την αποκαλύψη του πραγματικού του εαυτού, που οι σπουδές και οι συμβάσεις της ζωής είχαν επιφανειακά καλύψει, ώστε να ανταποκρίνεται στις ακαδημαϊκές και κοινωνικές του συμβάσεις. Στο έργο εκδηλώνεται βαθμιαία η αποκάλυψη της λανθάνουσας ομοφυλοφιλίας του, μέσα από μια παράλληλη πορεία θανάτου της γυναίκας του, της Marceline.. Πολύ σημαντικό πρόσωπο του έργου ο Menalque, μάλλον ο πραγματικός αμοραλιστής του έργου. Αυτός που πρεσβεύει ότι το παρελθόν τελειώνει με τις πράξεις μας και δεν πρέπει να το κουβαλάμε.

Ο πρωταγωνιστής συνεχώς ταξιδεύει (Παρίσι, Νορμανδία, Ιταλία, Ελβετία,Τύνις), κάποιες φορές με φαινομενικό στόχο την αναζήτηση καλύτερων συνθηκών για την άρρωστη Marceline, αλλά στην ουσία και αυτό το ίδιο το ταξίδι εντάσσεται στην προσπάθεια να βρει (ή να ξεφύγει από..) τον πραγματικό του εαυτό. Στην πορεία αυτή εκδηλώνεται και μια άλλη μεταστροφή, δηλαδή η "αποκήρυξη" των ακαδημαϊκών του ενδιαφερόντων και η προσέγγιση προς την ομορφιά της φύσης.

Ενδιαφέρον ανάγνωσμα, από την εποχή που η αναζήτηση του "ποιοί είμαστε" ήταν περισσότερο στο προσκήνιο.

Νίκος Γκάτσος

"Πότε θ' ανθίσουνε τούτοι οι τόποι;
Πότε θα 'ρθούνε κανούργιοι ανθρώποι
να συνοδεύσουνε την βλακεία
στην τελευταία της κατοικία;"

Νίκος Γκάτσος, Ελλαδογραφία

Τα λουλούδια του κήπου μας

Είμαστε κοντά στην έκτη μαζική εξαφάνιση ζωής στη Γη;

Βρισκόμαστε ή όχι κοντά στην έκτη μαζική εξαφάνιση μεγάλου μέρους της ζωής στη Γη; Ένα πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό Nature εξετάζει τις πέντε προηγούμενες μαζικές εξαφανίσεις ειδών στον πλανήτη και συμπεραίνει ότι, αν και δεν είμαστε ακόμη κοντά στην έκτη τέτοια καταστροφή, η τάση είναι σαφώς προς τα εκεί. 

Το άρθρο επισημαίνει ότι για αν συμβούν τόσο μεγάλες καταστροφές χρειάζεται να συμπέσουν μια αλληλουχία από δυσμενείς παράγοντες. Το κρίσιμο γεγονός μπορεί αν είναι κάτι πολύ μεγάλο, όπως ήταν σε μια από τις προηγούμενες καταστροφές η πτώση ενός μεγάλου αστεροειδούς. Η έκταση, όμως, της μαζικής εξαφάνισης ειδών μετά από ένα τέτοιο "μεγάλο" γεγονός, θα εξαρτηθεί από την παρουσία των άλλων δυσμενών παραγόντων τη χρονική εκείνη στιγμή. 

Η σημερινή πχ τάση προς αύξηση του CO2 της ατμόσφαιρας και η υπερθέρμανση, αποτελέσματα της ανθρώπινης δραστηριοτητας, θα ήταν ένα πολύ επικίνδυνο "μείγμα" με ότι άλλο μπορεί να προκύψει στο μέλλον, είτε αυτό είναι μια πυρηνική έκρηξη ή ένας κίνδυνος από το διάστημα.

Το συμπέρασμα νομίζω είναι σαφές: έχουμε ευθύνη για αυτό που έρχεται! Η αλόγιστη μέχρι σήμερα χρήση των πρώτων υλών και των δασών έχει δρομολογήσει εξελίξεις, που θέλουν δεκαετίες για να διορθωθούν, αν πράγματι μπορούν να διορθωθούν.

Νομίζω ότι ο μόνος τρόπος για να αλλάξουν τα πράγματα είναι η ευαισθητοποίηση των νέων ανθρώπων, ώστε οι γενιές που έρχονται να χειριστούν τα της Γης καλύτερα από τις προηγούμενες!

Τόσο κοντά κι' όμως τόσο μακριά

Μια ενδιαφέρουσα δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στην καναδέζικη εφημερίδα Toronto Globe and Mail, δείχνει τη διαφορά ανάμεσα σε Αμερικανούς και Καναδούς πολίτες σε ότι αφορά την άποψή τους για την προέλευση της ζωής. Ενδιαφέρουσα και μάλλον ανεξήγητη απόκλιση! 58% των Καναδών δέχονται τη θεωρία της εξέλιξης έναντι  μόνο 16% των Αμερικανών!

Σημασία δεν έχει τι λες, αλλά που το λες

Λογική και συναίσθημα

Σκέψη που προήλθε ως ερέθισμα από κάτι που διάβασα: Μερικές φορές η χρησιμοποίηση απόλυτα λογικών επιχειρημάτων μας επηρεάζει θετικά προς την κατεύθυνση που επιθυμεί ο επιχειρηματολογών και μας κάνει να παραβλέπουμε το ότι η βάση εκκίνησης αυτών των επιχειρημάτων είναι σαθρή. Πολλές αποφάσεις μας έχουν παρθεί με βάση τέτοιου είδους επιχειρηματολογία, που η έκδηλη "λογικότητά" της και το εντυπωσιακό της χτίσιμο, κρύβουν πχ το βόθρο, που υπάρχει κάτω από τα θεμέλια. 

Κάποιοι από μας, βέβαια, ακόμη και όταν δεν έχουν ενσυνείδητα αντιληφθεί αυτό το τέχνασμα του έμπειρου πχ πολιτικού ανδρός ή του πολύ καλού δικηγόρου, έχουν την "αίσθηση" ότι κάτι δεν πάει καλά και είναι δύσπιστοι. Η αντίδραση είναι δηλαδή περισσότερο "συναισθηματική", αυτό που οι αγγλοσάξονες ονομάζουν "gut feeling". Δεν πήγαν στράφι, αλλώστε, τόσα χρόνια βιολογικής εξέλιξης, που βοήθησαν αυτό το είδος να επιβιώσει. Η λογική μας βοήθησε να κάνουμε τεράστια βήματα στην κατανόηση του κόσμου που μας τριγυρίζει. Η δυσπιστία, όμως, πιθανότατα συνετέλεσε περισσότερο στην επιβίωση του είδους μας!

Αγριολούλουδα στο Βένετο και ερωδιοί στην Κάρλα

Μια διαδρομή μέχρι το Βένετο, στο βόρειο άκρο του Πηλίου και μετά στις όχθες της λίμνης Κάρλας. Με τη φύση να προσπαθεί να συνέλθει από τον τελευταίο χιονιά. Και βέβαια να τα καταφέρνει περίφημα!

Πρώτα η απόδειξη για το χιονιά, που σας έλεγα (Μαλάκι πάνω στον Παγασητικό)

Εικόνες από τα λιγοστά ακόμα αγριολούλουδα του Βένετου, αλλά και από τους ερωδιούς της Κάρλας

Έχουμε ηγέτες;

Η Ελλάδα περνάει μια από τις χειρότερες κρίσεις της ιστορίας της. Όλοι έχουμε επηρεαστεί από τα συμβαίνοντα και, όπως όλες οι σχετικές δημοσκοπήσεις δείχνουν, ο παραδοσιακά αισιόδοξος λαός μας αγωνιά για το μέλλον του. Ιδιαίτερα μεγάλο είναι το πλήγμα για τους νέους ανθρώπους, οι οποίοι ουσιαστικά βλέπουν το μέλλον τους υποθηκευμένο. 

Σε περιπτώσεις όπως αυτές παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο οι δυνατότητες συσπείρωσης του λαού και η καλλιέργεια κλίματος "ομαδικής προσπάθειας" και "κοινών στόχων". Για να γίνει κάτι τέτοιο, όμως, χρειάζονται ηγέτες. Άνθρωποι, που με την επιρροή τους θα συντείνουν στη διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος και θα εμπνεύσουν τον λαό.

Και το ερώτημα είναι: Έχουμε σήμερα ηγέτες;

Δεν γνωρίζω ποιά είναι η γνώμη σας για το θέμα αυτό, αλλά η δική μου αβίαστη απαντηση είναι: ΟΧΙ!

Οι πολιτικοί αρχηγοί και τα μεγαλοστελέχη των κομμάτων, αφού πρώτα φρόντισαν να αηδιάσουν την ελληνική κοινωνία με το πεπραγμένα τους όλων των τελευταίων χρόνων, αφού προσπάθησαν με επιτυχία να δημιουργήσουν σε όλους μας ενοχές, ωσάν εμείς να καλλιεργούσαμε τόσα χρόνια το κλίμα αυτό της διαφθοράς, παρά τις τεράστιες προσπάθειές τους να το καταστείλουν, συνεχίζουν απτόητοι το καταστροφικό τους έργο. 

Με συνεχείς αλληλοκατηγορίες για το ποιός φταίει περισσότερο (είναι κρίμα που δεν έχει βρεθεί ακόμη ένα απατόμετρο ή διαφθορόμετρο), με τη χρησιμοποίηση διπλής γλώσσας, μία για το εσωτερικό και μία για το εξωτερικό, με την άμεση απόρριψη οποιασδήποτε πρότασης που δεν προέρχεται από τους ίδιους, εν τέλει με περίσσεια υποκρισία σε κάθε λέξη και ενέργεια, δίνουν το σαφές μήνυμα: η Ελλάδα είναι άξια της τύχης της!

Αυτούς έχουμε αγαπητές και αγαπητοί! Με αυτούς θα βουλιάξουμε!

Η αποδοχή της θεωρίας της εξέλιξης

Όλοι σχεδόν οι επιστήμονες, ιδιαίτερα όσοι ανήκουν στις βιολογικές επιστήμες θεωρούν ότι η θεωρία της εξέλιξης, δηλαδή βασικά η θεωρία του Δαρβίνου, αποτελεί μια έγκυρη εξήγηση της πορείας της ζωής στη Γη. Είναι γνωστή άλλωστε η διαμάχη με αρκετούς έντονα θρησκευόμενους, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, οι οποίοι προσπαθούν να τη διαβάλουν. Θεωρώ λοιπόν σημαντική την πληροφορία, που αφορά την αποδοχή της θεωρίας της εξέλιξης από την κοινή γνώμη διαφόρων χωρών.

Η Τουρκία βρίσκεται στην τελευταία θέση  σε ότι αφορά την αποδοχή της θεωρίας, ενώ η Ελλάδα στην 28η θέση ανάμεσα στις 34 χώρες, στις οποίες έλαβε χώρα η μελέτη.  Ενδιαφέρον έχουν νομίζω και τα χαμηλά ποσοστά αποδοχής στην Κύπρο και τις ΗΠΑ.  

Χωρίς περαιτέρω σχόλια από μένα!

Αλήθειες! Τι είναι επιστήμη;

Η Επιστήμη είναι συστηματοποιημένη κοινή λογική, όπου πολλές όμορφες θεωρίες σκοτώνονται από ένα άσχημο εύρημα.

TH Huxley

Michel Houellebecq. Συγγραφέας, ποιητής, συνθέτης, τραγουδιστής και σκηνοθέτης!

Πρόσφατα διάβασα το βιβλίο του Michel Houellebecq La Carte et le Territoire. 

Ένα βιβλίο ενδιαφέρον, συμπαθητικό, ευρηματικό σε αρκετά σημεία. Από ένα συγγραφέα που φαίνεται ότι αρέσει να προκαλεί, αφού κάνει τον ίδιο του τον εαυτό περσόνα του μυθιστορήματος, όχι πρωταγωνιστική, αλλά σίγουρα σημαντική και που μάλιστα την εμφανίζει όσο μπορεί αντιπαθητική και φροντίζει να της επιφυλάξει ένα αποκρουστικό τέλος. Με πολλές παρεκβάσεις για πολλά και ετερόκλητα θέματα, που απασχολούν ή προβληματίζουν, τα οποία μερικές φορές αναπτύσσονται σε σχετικά υπερβολική έκταση, κάτι σαν πραγματείες μέσα στο βιβλίο. Αναφέρω σχετικά τους οίκους ευθανασίας, την φυγή προς την ύπαιθρο, πληροφορίες για ράτσες σκυλιών ή για προσθετικές στήθους, για τοπικά εδέσματα ή για τους πρωτοπόρους αρχιτέκτονες. Ένα βιβλίο πάντως, που διαβάζεται ευχάριστα!
Ο Houellebecq είναι πολύ γνωστός -και όχι μόνο στη Γαλλία- για τη θεματολογία που διαλέγει στα έργα του, στα οποία σχεδόν πάντα υπάρχει και το φουτουριστικό στοιχείο, που μάλιστα στην Δυνατότητα ενός νησιού (La Possibilité d'une île) φτάνει στην επιστημονική φαντασία. Το πιο γνωστό του έργο και εκείνο που τον έκανε διάσημο είναι το Les Particules Élémentaires (Τα στοιχειώδη σωματίδια). Έχει βραβευτεί με το ανώτερο γαλλικό λογοτεχνικό βραβείο, ενώ έχει ασχοληθεί και με τη σκηνοθεσία (Σκηνοθέτησε μεταξύ άλλων το La Possibilité d'une île).

Η μεγάλη μου, όμως, έκπληξη ήταν η διαπίστωση ότι ο συγγραφέας αυτός γράφει μουσική και τραγουδά ο ίδιος τα τραγούδια του. Είναι γεγονός ότι θυμίζει τους παλιούς τροβαδούρους, όπως τον Jaques Brel!

Ακούστε τον:

Και σε κάτι πιο μοντέρνο και ενδιαφέρον:

Γενετικές εξετάσεις και ο ρόλος των γιατρών

Στις ΗΠΑ πρόκειται να αποφασιστεί σύντομα από το FDA (τον Οργανισμό Έγκρισης Φαρμάκων) αν πρέπει να επιτραπεί και επίσημα να γίνονται γενετικές δοκιμασίες, δηλαδή εξετάσεις που υποδηλώνουν την προδιάθεση για διάφορες ασθένειες, απ' ευθείας από ειδικά εργαστήρια προς τους ενδιαφερόμενους. 

Αυτό έχει προκαλέσει αντιδράσεις στο ιατρικό σώμα και η πανίσχυρη American Medical Association ( AMA, ο αμερικάνικος ιατρικός σύλλογος, ας πούμε) έχει παρέμβει κια ζητά οι εξετάσεις αυτές να γίνονται μετά παραγγελία και εποπτεία από ιατρούς και μόνο, οι οποίοι θα είναι στη συνέχεια σε θέση να δίνουν και τις κατάλληλες οδηγίες. Το ενδιαφέρον είναι ότι στο ίδιο έγγραφο η AMA ομολογεί ότι "ο αριθμός των γενετικών δοκιμασιών που μπορεί να γίνουν αυξάνεται συνέχεια, με αποτέλεσμα οι γιατροί να μην μπορούν να παρακολουθήσουν την εξέλιξη".

Τι ζητά λοιπόν η AMA; Να έχουν λόγο αυτοί που δεν ξέρουν; Δεν χωρά καμιά αμφιβολία ότι οι γιατροί σήμερα στη μεγάλη τους πλειοψηφία, όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά σε όλον τον κόσμο, δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και γνώση για να παραγγείλουν γενετικές εξετάσεις και πολύ περισσότερο για να δώσουν στη συνέχεια τις απαραίτητες συμβουλές.

Πρέπει, νομίζω, να το καταλάβουμε ότι οι καιροί αλλάζουν. Για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων και το αυξανόμενο κόστος της υγείας, που το κράτος δεν μπορεί να καλύψει, οι ασθενείς θα παίρνουν πάνω τους ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την ίδια τους την περίθαλψη. 

Ο μόνος τρόπος που έχουν οι γιατροί για να μην γίνουν κομπάρσοι στην νέα εποχη είναι να βελτιώσουν την εκπαίδευσή τους, αλλά και να προσαρμοστούν άμεσα στη σημερινή πραγματικότητα, που θέλει τον ασθενή συμμέτοχο σε ότι αφορά τις αποφάσεις για την υγεία του.

Ιαν ΜακΓιούαν: Βέλη εναντίον Ισραήλ και Χαμάς. Από την Ελευθεροτυπία.

«Μου είχαν ζητήσει να μην έρθω, σε όλες τις διαβαθμίσεις ευγένειας», παραδέχτηκε την Κυριακή ο βραβευμένος με Μπούκερ συγγραφέας Ιαν ΜακΓιούαν, αποδεχόμενος το λογοτεχνικό βραβείο «Jerusalem Prize». 

Στην Ιερουσαλήμ όχι απλώς πήγε, αλλά έριξε μια βόμβα ευγλωττίας, που κάρφωσε δίκαια τα κομμάτια της σε όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές της παλαιστινο-ισραηλινής διαμάχης, κατηγορώντας τες για μηδενισμό. Ολα αυτά παρουσία του προέδρου της χώρας Σιμόν Πέρες, του υπουργού Πολιτισμού Λιμόρ Λιβνάτ και του δημάρχου της Ιερουσαλήμ Νιρ Μπαρκάτ. 

Τιμώμενος στο πλαίσιο της γιορτής βιβλίου της πόλης, ο κορυφαίος Βρετανός συγγραφέας είπε ανοιχτά ότι «η Χαμάς έχει αγκαλιάσει το μηδενισμό των επιθέσεων αυτοκτονίας, των τυφλών επιθέσεων με ρουκέτες σε πόλεις και της υπάρχουσας πολιτικής στάσης της απέναντι στο Ισραήλ». 

Τον ίδιο μηδενισμό, όμως, είδε και στη «ρουκέτα στη Γάζα, στο σπίτι του γιατρού Ιζελντίν Αμπουελάις, που σκότωσε τις τρεις κόρες και την ανιψιά του». Τον κατήγγειλε και ως υπεύθυνο για «το τσουνάμι τσιμέντου που μετέτρεψε τα κατεχόμενα στη Λωρίδα της Γάζας σε στρατόπεδο μακροχρόνιας φυλάκισης». 

Το κοινό δεν αντέδρασε. Ούτε όταν αναφέρθηκε στις συνεχόμενες εξώσεις των Παλαιστινίων από την Ανατολική Ιερουσαλήμ και στο ότι οι Εβραίοι αρνούνται στους Αραβες το δικαίωμα να επιστρέψουν στη γη τους. Ούτε όταν μίλησε για τις μελλοντικές γενιές Παλαιστίνιων και Ισραηλινών, που θα κληρονομήσουν μια σύγκρουση που θα 'ναι ακόμα πιο δύσκολο να επιλυθεί από ό,τι σήμερα. Δεν ακούστηκε κιχ ούτε όταν ζήτησε να σταματήσει ο ισραηλινός εποικισμός και η καταπάτηση παλαιστινιακής γης. 

Ο ΜακΓιούαν παραδέχτηκε, πάντως, πως ήταν «ιδιαίτερα συγκινημένος με τη βράβευσή του, μια βράβευση που τιμά κείμενα που προωθούν την ιδέα της ελευθερίας του ατόμου στην κοινωνία». Η ιδέα αυτή, όπως είπε, «νιώθει μάλλον άχαρα στο πιο έντονο μέρος που έχω ποτέ βρεθεί», την Ιερουσαλήμ. «Στη Βρετανία οι συγγραφείς επιλέγουν ελεύθερα πόσο πολιτικό θέλουν να είναι το κείμενό τους. Εδώ, τόσο για τους Παλαιστίνιους όσο και για τους Ισραηλινούς, η κατάσταση απαιτεί συνεχώς έναν δημιουργικό αγώνα. Είτε για να αναφερθούν σε αυτή είτε για να την αγνοήσουν». 

Ξεχώρισε ιδιαίτερα τις περιπτώσεις τριών Ισραηλινών συγγραφέων, του Αμος Οζ, του Ντέιβιντ Γκρόσμαν και του Αβραάμ Γεοσούα, ως «συγγραφέων που αγαπούν την πατρίδα τους, έκαναν θυσίες για αυτή και έχουν προβληματιστεί με την κατεύθυνση που ακολουθεί». Τόνισε πως όταν καταδίκασαν τον εποικισμό έγιναν «η συνείδηση, η μνήμη και πάνω από όλα η ελπίδα της χώρας τους».

«Το αντίθετο του μηδενισμού είναι η δημιουργικότητα», κατέληξε. «Η διάθεση για αλλαγή και η ανάγκη για ατομική ελευθερία, που απλώνεται σε όλη τη Μέση Ανατολή, είναι ευκαιρία και όχι απειλή». Και προέτρεψε το Ισραήλ να αγκαλιάσει τη δημιουργικότητα των ανθρώπων του και να μην υποχωρήσει σε μια κλειστή νοοτροπία χαρακωμάτων.

• ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΒΑΓΓΕΛΑΤΟΣ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2011

ΤΟ ΗΘΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

Πολλή συζήτηση γίνεται τελευταία, κυρίως στις ΗΠΑ, σε σχέση με το βιβλίο του Sam Harris "The Moral Landscape" ή το "Ηθικό Τοπίο", όπως θα μπορούσαμε να το πούμε στα ελληνικά.
Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η θρησκευτική πίστη δεν είναι απαραίτητη για να έχει κάποιος ηθικές αρχές και ότι η ηθική μας στάση μπορεί να καθοριστεί με "επιστημονικούς" όρους. Με λίγα λόγια -το απλοποιώ υπερβολικά είναι αλήθεια- λέει ότι με βάση κριτήρια επιστημονικά μπορούμε να έχουμε ένα ηθικό κώδικα ισχυρό, πανανθρώπινο και πέρα από υπερφυσικά φαινόμενα και θρησκείες.

Ως κύριο χαρακτηριστικό για τον καθορισμό μιας πράξεως ως "ηθικά ορθής" ο συγγραφέας προτείνει την ικανότητά της να οδηγεί στο "ευ ζειν" και "ευ αισθάνεσθαι" (well beιng) ενός ανθρώπου, μιας οικογένειας, μιας κοινότητας και ούτω καθ' εξής μέχρι τον κόσμο όλο. Εννοεί βέβαια ότι όσο περισσότεροι άνθρωποι επηρεάζονται θετικά, τόσο ηθικότερη είναι μια πράξη.
Πάρα πολλοί διαφωνούν με τις ιδέες του, ακόμη και εκείνοι που αποδέχονται τη βασική του θέση, ότι ο ηθικός κώδικας είναι ανεξάρτητος από την πίστη σε κάποια θρησκεία. Η κυριότερη αντίρρηση αφορά τη δυνατότητα "μέτρησης" του "ευ ζειν ή αισθάνεσθαι", επειδή κάτι που δεν μπορεί να μετρηθεί δεν μπορεί και να εκτιμηθεί επιστημονικά, οπότε ο ισχυρισμός ότι η επιστήμη μπορεί να είναι το μέτρο της ηθικής καταπίπτει.
Ο συγγραφέας πιστεύει ότι όπως έχουμε σχεδόν συμφωνήσει στον ορισμό της "καλής υγείας", θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε και στον ορισμό της "καλής ζωής", του λεγόμενου well being δηλαδή, αλλά προφανώς οι δυσκολίες δεν μπορεί να αγνοηθούν.
Σκέφτομαι ότι οι ιδέες κάνουν πραγματικά κύκλους, αφού αυτά που σήμερα λέει ο Sam Harris, τα είπαν οι μεγάλοι ουμανιστές της αναγέννησης και μάλιστα -αν σκεφτεί κανείς το κλίμα της εποχής- με πιό εμφαντικό τρόπο!
Σίγουρα ένα βιβλίο που αξίζει να μεταφραστεί στα ελληνικά και να διαβαστεί.