Χρειάζεται να αγοράζουμε ακριβά κρασιά;

Πριν από μερικούς μηνες ο ψυχολόγος Richard Wiseman έκανε μια απλή μελέτη για το κρασί. Αγόρασε μια μεγάλη ποικιλία εμφιαλωμένων κρασιών από το τοπικό σουπερμάρκετ, από ένα φτηνό των 5 δολλαρίων μέχρι σαμπάνια των 50 δολλαρίων και ρώτησε ένα μεγάλο αριθμό ατόμων να μαντέψουν ποιο κρασί ήταν πιό ακριβό.
Τα αποτελέσματα θα πρέπει να απογοητεύσουν τους ψωροπερήφανους: οι 600 και πλέον που συμμετείχαν στη μελέτη μπόρεσαν να ξεχωρίσουν το πιό ακριβό κρασί σε 53% των περιπτώσεων, που δεν διαφέρει από το τυχαίο. Όταν μάλιστα αφορούσε τα κόκκινα κρασιά η αποτυχία ήταν πιό εντυπωσιακή, αφού το 61% θεώρησε το φτηνό κρασί ως την πιο ακριβή επιλογή!
Αυτά τα νέα είναι μάλλον ανησυχητικά. Οι ποιό πολλοί πότες κρασιού υποθέτουν ότι υπάρχει μια σχεδόν γραμμική συσχέτιση ανάμεσα στην ποιότητα και την τιμή του κρασιού, γι' αυτό και αγοράζουν τα ονομαστά ακριβά κρασιά. Αν τα ακριβά κρασιά δεν έχουν καλύτερη γεύση, τότε τι ρόλο παίζει όλη η ανθούσα οινοποιητική βιομηχανία;
Κι' όμως αυτά τα νέα δεν είναι πραγματικά νέα: πολλές μελέτες μέχρι τώρα έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στην τιμή και την ποιότητα του κρασιού, όπως την αντιλαμβάνονται οι πότες. Να πχ μια προσεκτική μελέτη που έγινε το 2008:
Τυχαίοι πότες, που δεν γνωρίζουν την τιμή του κρασιού που πίνουν δεν παίρνουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση πίνοντας ακριβότερα κρασιά. Σε ένα δείγμα περισσότερων από 6000 ανθρώπους που δοκίμασαν κρασιά χωρίς να ξέρουν την τιμή τους βρέθηκε ότι η ευχαρίστηση από τα ακριβά κρασιά όχι μόνο δεν ήταν μεγαλύτερη από αυτή των φτηνών, αλλά δεν ήταν καν ίδια. Ήταν ελαφρώς μικρότερη!
Άρα η τιμή του κρασιού και οι υποδείξεις των ειδικών γευσιγνωστών δεν αποτελούν καλούς οδηγούς για τους απλούς, μη ειδικούς, πότες.
Πως μπορούν άραγε να εξηγηθούν αυτά τα περίεργα ευρήματα;
Η απάντηση στηρίζεται στο ότι η απόλαυση που παίρνουμε από το κρασί δεν είναι απλά συνάρτηση της γεύσης και μόνο. Η απόλαυση παράγεται στον εγκέφαλο και εξαρτάται από πολλά άλλα πράγματα, όπως οι συγκυρίες, το περιβάλλον, το ποιός είναι μαζί μας, αλλά κυρίως από το τι περιμένουμε από το κρασί που δοκιμάζουμε. Αν μας έχουν πει ότι είναι ακριβό, τότε μας αρέσει περισσότερο και αυτό έχει επίσης αποδειχτεί με τυφλά πειράματα. Όταν έδιναν σε δοκιμαστές το ίδιο κρασί με διαφορετικές ταμπέλες, στις οποίες φάινονταν και διαφορετικές τιμές, οι "αμερόληπτοι" δοκιμαστές έβρισκαν το (ίδιο) κρασί με την ακριβότερη τιμή περισσότερο εύγευστο!
Έχουν γίνει ακόμη πιό πολύπλοκα πειράματα με τη χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου, που δέιχνει ποιές εγκεφαλικές περιοχές αντιδούν σε συγκεκριμένες ενέργειές μας και βρήκαν ότι ενώ διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου αντιδρούσαν κατά την πόση του κρασιού, υπήρχε μία συγκεκριμένη περιοχή, η οποία αντιδρούσε κατά την αποκάλυψη της τιμής του κρασιού. Αυτή η αντίδραση οδηγούσε τους πότες στην εκτίμηση ότι το ακριβότερο ήταν και το καλύτερο!
Άρα από κάποια άποψη όταν γνωρίζουμε ότι το κρασί είναι ακριβό το ευχαριστιόμαστε περισσότερο!
Ποιά, λοιπόν, είναι η λύση; Να πάψουμε να αγοράζουμε ακριβά κρασιά; Ή μήπως να λέμε στους φιλοξενουμένους μας ότι το κρασί είναι ακριβό, για να το ευχαριστηθούν περισσότερο;
Η απάντηση για τον Jonah Lehrer, που έγραψε το άρθρο, που σχεδόν σας μεταφράζω (παραλείποντας πολλά και προσθέτοντας δικά μου) είναι η εξής: να προσπαθούμε να μάθουμε περισσότερα για το κρασί που πίνουμε. Να διαβάσουμε την ταμπέλα του και να μάθουμε λίγα πράγματα για την ιστορία του και τον τρόπο παραγωγής του. Να βγει από τη συζήτηση, αν είναι δυνατόν, η τιμή. Να πάψουμε, δηλαδή, να σχετίζουμε την ποιότητα αναγκαστικά μόνο με την τιμή του κρασιού. Έτσι, αυτό το απίθανο όργανο, που λέγεται ανθρώπινος εγκέφαλος θα βρει αυτό το κάτι άλλο, το πέρα από τη γεύση, αλλά και πέρα από την τιμή, που φαίνεται ότι χρειάζεται για να ευχαριστηθεί απόλυτα αυτό το εξαιρετικό προϊόν των σταφυλιών.