ΤΟ ΗΘΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

Πολλή συζήτηση γίνεται τελευταία, κυρίως στις ΗΠΑ, σε σχέση με το βιβλίο του Sam Harris "The Moral Landscape" ή το "Ηθικό Τοπίο", όπως θα μπορούσαμε να το πούμε στα ελληνικά.
Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η θρησκευτική πίστη δεν είναι απαραίτητη για να έχει κάποιος ηθικές αρχές και ότι η ηθική μας στάση μπορεί να καθοριστεί με "επιστημονικούς" όρους. Με λίγα λόγια -το απλοποιώ υπερβολικά είναι αλήθεια- λέει ότι με βάση κριτήρια επιστημονικά μπορούμε να έχουμε ένα ηθικό κώδικα ισχυρό, πανανθρώπινο και πέρα από υπερφυσικά φαινόμενα και θρησκείες.

Ως κύριο χαρακτηριστικό για τον καθορισμό μιας πράξεως ως "ηθικά ορθής" ο συγγραφέας προτείνει την ικανότητά της να οδηγεί στο "ευ ζειν" και "ευ αισθάνεσθαι" (well beιng) ενός ανθρώπου, μιας οικογένειας, μιας κοινότητας και ούτω καθ' εξής μέχρι τον κόσμο όλο. Εννοεί βέβαια ότι όσο περισσότεροι άνθρωποι επηρεάζονται θετικά, τόσο ηθικότερη είναι μια πράξη.
Πάρα πολλοί διαφωνούν με τις ιδέες του, ακόμη και εκείνοι που αποδέχονται τη βασική του θέση, ότι ο ηθικός κώδικας είναι ανεξάρτητος από την πίστη σε κάποια θρησκεία. Η κυριότερη αντίρρηση αφορά τη δυνατότητα "μέτρησης" του "ευ ζειν ή αισθάνεσθαι", επειδή κάτι που δεν μπορεί να μετρηθεί δεν μπορεί και να εκτιμηθεί επιστημονικά, οπότε ο ισχυρισμός ότι η επιστήμη μπορεί να είναι το μέτρο της ηθικής καταπίπτει.
Ο συγγραφέας πιστεύει ότι όπως έχουμε σχεδόν συμφωνήσει στον ορισμό της "καλής υγείας", θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε και στον ορισμό της "καλής ζωής", του λεγόμενου well being δηλαδή, αλλά προφανώς οι δυσκολίες δεν μπορεί να αγνοηθούν.
Σκέφτομαι ότι οι ιδέες κάνουν πραγματικά κύκλους, αφού αυτά που σήμερα λέει ο Sam Harris, τα είπαν οι μεγάλοι ουμανιστές της αναγέννησης και μάλιστα -αν σκεφτεί κανείς το κλίμα της εποχής- με πιό εμφαντικό τρόπο!
Σίγουρα ένα βιβλίο που αξίζει να μεταφραστεί στα ελληνικά και να διαβαστεί.