Η Νέα Εποχή της Ιατρικής

Ασχολούμαι τον καιρό αυτό με τη συγγραφή ενός βιβλίου, που αφορά τις τελευταίες εξελίξεις στο χώρο της Ιατρικής Επιστήμης και τις αλλαγές που επέρχονται στην άσκησή της.

Αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι το πόσο λίγο απασχολεί αυτό το γεγονός τις Ιατρικές Σχολές στη χώρα μας, των οποίων η κύρια αποστολή υποτίθεται ότι είναι να προετοιμάσει τους αυριανούς παρόχους υγειονομικών υπηρεσιών σε ότι αφορά τις προκλήσεις και δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν.

Οι εξελίξεις που έχουν ήδη δρομολογηθεί είναι πολλές και έχουν ως βάση τις πολύ μεγάλες προόδους που υπάρχουν σε πεδία όπως η νανοτεχνολογία, η μικροσκοπία, η απεικονιστικές μέθοδοι, η ευρεία ανάλυση του γονιδιώματος, η χρήση βλαστοκυττάρων και η αναγεννητική ιατρική, η ευρεία χρήση του διαδικτύου και φορητών υπολογιστών και πολλά άλλα. 

Μεγάλοι τομείς της υγείας, όπως η μάχη με τον καρκίνο και το γήρας, η αντιμετώπιση των καρδιοπαθειών, του διαβήτη και άλλων χρόνιων νοσημάτων έχουν επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό από τις παραπάνω εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνολογίας και αυτό έχει ως συνέπεια αλλαγές στη καθημερινή ιατρική πράξη, κάποιες από τις οποίες είναι ήδη ορατές, ενώ άλλες ακολουθούν άμεσα.

Κάτι π.χ που ήδη έχει επηρεαστεί είναι η σχέση γιατρού και ασθενή. Η εποχή της πατερναλιστικής ιατρικής είναι πλέον παρελθόν και έχει αντικατασταθεί από μια σχέση περισσότερης συνεργασίας και άρα και συναπόφασης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας. 

Θεωρώ ότι αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα και προτίθεμαι να χρησιμοποιήσω αυτή την ιστοσελίδα, ώστε να καταθέτω κατά διαστήματα κάποιες από τις σκέψεις μου.

Και βέβαια κάθε σχόλιο είναι ευπρόσδεκτο.

Περίπατος στα Αμπελάκια Λάρισας

Ένας ενδιαφέρον περίπατος στα Αμπελάκια της Λάρισας με κυριότερα σημεία το εσωτερικό του σπιτιού του επικεφαλής του περίφημου συνεταιρισμού τους, μια παλιά εκκλησιά και το Λαογραφικό Μουσείο. Ο συνεταιρισμός των Αμπελακίων ιδρύθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα και είναι ο πρώτος παγκοσμίως στο είδος του.

Ακολουθεί μικρό φωτογραφικό δείγμα.

Ο βιολιστής στο σημείο ελέγχου

Αυτές τις μέρες είναι στις ειδήσεις η αίτηση της Παλαιστίνης για την ανάδειξή της ως αυτόνομου κράτους από τον ΟΗΕ. Μια αίτηση, που ανεξάρτητα από τον αριθμό ψήφων που θα συγκεντρώσει (τι λέει η πρόσφατα φίλη με το Ισραήλ Ελλάδα άραγε;), είναι εκ των προτέρων καταδικασμένη αφού ο ¨προοδευτικός¨ Πρόεδρος Obama έχει πει ότι θα προβάλει βέτο. 

Τα αναφέρω αυτά, καθώς διάβαζω μια αναφορά μιας μικρής Παλαιστίνιας 13 ετών, από την καθημερινή της εμπειρία με τα σημεία ελέγχου των Ισραηλινών στη Δυτική Όχθη. Η μικρή Alá σπουδάζει σε μια μουσική σχολή κοντά στη Nablus και πρέπει κάθε μέρα να περνά από σημεία ελέγχου.

" Ο στρατιώτης έδειξε τη θήκη του βιολιού μου. Τι είναι αυτό; είπε. Του είπα ότι είναι ένα βιολί. Μου είπε να βγώ από το λεωφορείο και να του το δείξω. Βγήκα έξω, άνοιξα τη θήκη και του το έδειξα. Παίξε κάτι, επέμεινε. "

Η Alá έπαιξε το "Hilwadeen" (Beautiful Girl), το τραγούδι που έκανε διάσημο η Λιβανέζα Fayrouz.

Μια χαρακτηριστική μάλλον όχι ασυνήθιστη σκηνή στη Δυτική Όχθη, που η μικρή δεν θα ξεχάσει ποτέ.

Μπορούν τα νετρίνος να τρέξουν γρηγορότερα από το φώς;

        Μια ανακάλυψη που κλονίζει τα θεμέλια της θεωρίας της σχετικότητας αναφέρθηκε από μια ομάδα επιστημόνων που χειρίζονται τον ανιχνευτή σωματιδίων με το όνομα OPERA στην Ιταλία. Ανίχνευσαν νετρίνος τα οποία είχαν ταχύτητα λίγο μεγαλύτερη από εκείνη του φωτός. Όλοι γνωρίζουμε ότι η θεωρία της σχετικότητας του Einstein αναφέρει ότι η ταχύτητα του φωτός είναι η μεγαλύτερη δυνατή στο Σύμπαν. Τι συμβαίνει, λοιπόν;

Οι γνώστες συνιστούν ψυχαιμία. Πρώτα να αποκλειστεί κάποιο λάθος. Και στη συνέχεια να επιβεβαιωθεί το αποτέλεσμα.

Είναι γωστή η ρήση του Carl Sagan ότι "Οι εντυπωσιακοί ισχυρισμοί απαιτούν εντυπωσιακές αποδείξεις". Όπως είπε κάποιος επιστήμονας μετά τη σχετική ανακοίνωση, αυτό μέχρι στιγμής δεν ισχύει. 

Ρήσεις

Η βία είναι ταυτόχρονα αναπόφευκτη και αδικαιολόγητη

Albert Camus

Η πίεση για θετικά αποτελέσματα θέτει σε κίνδυνο την επιστήμη

        Μια μελέτη που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου έδειξε ότι η επιστημονική έρευνα μπορεί να βρίσκεται σε πτωτική φάση, εξ αιτίας της παγκόσμιας τάσης να αναφέρονται μόνο οι μελέτες, που εμφανίζουν θετικά αποτελέσματα.

Συγκεκριμένα, η ανάλυση 4600 επιστημονικών άρθρων μεταξύ του 1990 και του 2007 έδειξε μια σταθερή ελάττωση στις μελέτες που τα ευρήματα έρχονταν σε αντίθεση με τις ισχύουσες θεωρίες ή με τις υποθέσεις που εξετάστηκαν. Τα άρθρα που αναφέρουν αδιάφορα ή αρνητικά αποτελέσματα, πχ μετά την εφαρμογή μιας θεραπείας ή την εξέταση μιας υπόθεσης για την παθογένεια μιας νόσου, είναι εξ ορισμού το ίδιο χρήσιμα με εκείνα που αναφέρουν θετικά αποτελέσματα. Επειδή, όμως, δεν είναι το ίδιο ενδιαφέροντα για τους αναγνώστες και δεν αναφέρονται συχνά σε άλλες εργασίες, τείνουν να μην γίνονται δεκτά από τα περιοδικά, ιδιαίτερα εκείνα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία. 

Το πρόβλημα φαίνεται να διογκώνεται τα τελευταία χρόνια, επειδή ο ανταγωνισμός στην επιστήμη έχει οξυνθεί και το να βρει ένας επιστήμονας εργασία ή να πάρει κάποια χρηματοδότηση εξαρτάται από τις δημοσιεύσεις του στα μεγαλύτερα περιοδικά του κλάδου του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει η τάση να δημοσιεύονται εργασίες με θετικά αποτελέσματα, έστω και αν αποτελούν απλές τροποποιήσεις παλαιότερων, αλλά και να οδηγούν μερικές φορές σε επιλεκτικές αναφορές ή, ακόμη χειρότερα, και σε αλλοιώσεις ευρημάτων!

Η μελέτη έδειξε ότι ενώ το 1990 το ποσοστό των εργασιών που ανέφεραν θετικά αποτελέσματα ήταν 70%, το 2007 είχε φτάσει στο 86%. Το αποτέλεσμα αυτό ήταν περισσότερο εμφανές στις οικονομικές επιστήμες, στη διοίκηση επιχειρήσεων, στην κλινική ιατρική, την ψυχολογία, αλλά και στη φαρμακολογία και τη μοριακή βιολογία, δηλαδή σε ένα ολόκληρο φάσμα πολύ διαφορετικών επιστημονικών κλάδων.

Η συγκεκριμένη εργασία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Scientometrics και έδειξε επίσης ότι η τάση για αναφορά θετικών αποτελεσμάτων ήταν περισσότερο εμφανής στις ΗΠΑ (όπου και ο ανταγωνσιμός είναι μεγαλύτερος) από ότι στην Ευρώπη.

Μια άλλη παράμετρος, που πρέπει να αναφερθεί, είναι ότι η τάση αυτή εκτός από την επίδρασή της στην ποιότητα και την αξιοπιστία της επιστημονικής δουλειάς, οδηγεί και σε λάθος εκτιμήσεις για τη σημασία των φαινομένων που αναφέρονται, αλλά έχει και άλλες οδυνηρές επιπτώσεις, όπως πχ την επανάληψη μελετών που επειδή δεν είχαν θετικά αποτελέσματα δεν δημοσιεύτηκαν και έτσι δεν ήταν γνωστό αυτό σε εκείνους που τις έκαναν πάλι, με μεγάλη σπατάλη χρόνου και χρήματος.

3-D Εκτύπωση. Η τελευταία λέξη της τεχνολογίας

Δεν είναι επιστημονική φαντασία. Μηχανήματα, που μπορούν να "τυπώσουν" σχεδόν οτιδήποτε σε τρεις διαστάσεις! Δείτε το βίντεο, που ακολουθεί (είναι στα αγγλικά).

Ρεαλισμός θα πει απλά αποδοχή των τεκταινομένων;

Τι είναι αλήθεια ο ρεαλισμός; Κια γιατί θεωρείται αρετή να τον έχει ενας πολιτικός, αλλά και ο κάθε απλός άνθρωπος;

Ο επικρατέστερος ορισμός είναι θαρρώ η ικανότητα της βέλτιστης αντίδρασης στην υφιστάμενη πραγματικότητα, δηλαδή με άλλα λόγια να προσαρμόζεις τις ενέργειές σου έτσι ώστε να έχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στις συνθήκες που ισχύουν τη δεδομένη στιγμή. 

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι είναι μια ικανότητα που δεν την έχουν όλοι, αφού τα παραδείγματα ανθρώπων που προτείνουν εξωπραγματικές λύσεις στα προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία είναι άπειρα. 

Είναι όμως πραγματικό πλεονέκτημα; Ας πάρουμε το παράδειγμα της Ελλάδας σήμερα. Είναι πιθανό ότι η σημερινή κυβέρνηση ακολουθεί μια ρεαλιστική πολιτική στη συγκεκριμένη συγκυρία, αφού με βάση την υφιστάμενη πραγματικότητα είναι ο μόνος τρόπος να βρει τα απαιτούμενα κεφάλαια για να συνεχίσει να λειτουργεί στοιχειωδώς η χώρα. Ρεαλισμός, όμως, σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, είναι επιπλέον και η ικανότητα να είσαι σε θέση να κατανοείς τις πραγματικές δυνατότητες που έχεις ως χώρα, ώστε να εκπληρώσεις αυτά που υπόσχεσαι. Στο σημείο αυτό, όμως, δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι οι κυβερνώντες έδειξαν ρεαλισμό. Και ο πρώτος ρεαλισμός χωρίς τον δεύτερο είναι μάλλον άχρηστος.

Αλλά δεν είναι αυτό το κύριο σημείο του παρόντος σημειώματος. Επανέρχομαι στο ερώτημα. Είναι τελικά χρήσιμος ο ρεαλισμός; Μήπως στην ουσία προϋποθέτει κάποια "μοιρολατρεία", κάποιο είδος ενδοτισμού; Δηλαδή, με άλλα λόγια μήπως η παραδοχή ότι "κάνουμε ότι είναι δυνατό μέσα στις παρούσες συνθήκες" εμπεριέχει ακριβώς το μέγιστο λάθος; Μήπως αφήνει απ' έξω τη λύση εκείνη, που μπορεί να στοχεύσει εκεί που πρέπει; Δηλαδή στην ανατροπή των συνθηκών που επικρατούν σήμερα; 

Αυτό βέβαια σημαίνει είτε ότι η παραπάνω έννοια του ρεαλισμού δεν είναι σωστή, είτε ότι ο ρεαλισμός δεν είναι στην ουσία ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Απλά υπονοεί την πολιτική εκείνη, που εξυπηρετεί το υφιστάμενο σύστημα, και μάλιστα το κάνει με τον πιο αποτελεσματικό -για το σύστημα- τρόπο. 

Θα ήθελα τις σκέψεις σας πάνω στον παραπάνω προβληματισμό

Κείμενο από φωτεινή επιγραφή στη Λυών

Επιστολή προς άνδρες: Tο προστατευτικό κάλυμμα όρχεων  χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1874 στο χόκεϊ επί πάγου... Και η πρώτη προστατευτική κάσκα μοτοσικλέτας χρησιμοποιήθηκε το 1974.

Επομένως οι άντρες χρειάστηκαν εκατό χρόνια για να καταλάβουν πως και ο εγκέφαλος είναι σημαντικός.

Υπογραφή: μια γυναίκα

Βόμβες σε ασχολούμενους με την νανοτεχνολογία!

Το τελευταίο διάστημα έχουν αναφερθεί περιπτώσεις αποστολής βομβών σε πακέτα σε επιστήμονες, που κάνουν έρευνα στη χρήση της νανοτεχνολογίας ή στην προηγμένη τεχνολογία υπολογιστών. Τα πρόσφατα περιστατικά αφορούν επιστήμονες που εργάζονται στο Μεξικό (με σοβαρούς τραυματισμούς!), αλλά φαίνεται ότι η οργάνωση που βρίσκεται πίσω από τις επιθέσεις έχει διασυνδέσεις και με άλλες χώρες, όπως η Ισπανία, η Γαλλία και η Χιλή. 

Ο λόγος, κατά τους βομβιστές, είναι ότι εξ αιτίας της ανάπτυξης της νανοτεχνολογίας, αλλά και προόδων στην τεχνολογία των υπολογιστών, θα οδηγηθεί ο κόσμος στην επικράτηση μιας μορφής τεχνητής νοημοσύνης που θα έχει αυτογνωσία , θα αναπαράγεται κατά βούληση και θα εξαφανίσει ή θα υποτάξει την ανθρωπότητα!

Το αλκοόλ αμβλύνει την αντίδραση του εγκεφάλου στα λάθη μας

Όταν κάποιος κάνει ένα λάθος υπάρχει άμεση αντίδραση συγκεκριμένων κέντρων του εγκεφάλου, οπότε αποστέλλονται προς άλλα εγκεφαλικά κέντρα σήματα "συναγερμού", ότι κάτι δεν πάει καλά. 

Μια πρόσφατη μελέτη, που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Missouri στις ΗΠΑ έδειξε ότι στην περίπτωση, που κάποιος είναι υπό την επίδραση του οινοπνεύματος, αυτά τα σήματα είχαν σχετικά ελαττωμένη ένταση. Και πάλι, όμως, αυτά τα άτομα ήταν σε θέση να αντιληφθούν ότι έκαναν λάθος, αλλά το χαρακτηριστικό τους ήταν ότι δεν έκαναν σημαντική προσπάθεια να διορθώσουν το λάθος τους, σε αντίθεση με εκείνους που δεν είχαν καταναλώσει οινόπνευμα, στους οποίους η προσπάθεια να ανακτήσουν τον έλεγχο των πράξεων τους ήταν φανερή.

Το συμπέρασμα: το αλκοόλ όχι μόνο ελαττώνει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου, που μας ειδοποιεί για τα λάθη μας, αλλά μας κάνει και να μη νοιαζόμαστε γι' αυτά, έστω και αν καταλαβαίνουμε ότι τα κάνουμε.

Τα ευρήματα αυτά έχουν βέβαια και τη θετική τους πλευρά, καθώς μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι σε αγχωτικά άτομα λίγο ποτό ίσως κάνει καλό, αφού τα άτομα αυτά είναι γνωστό ότι αντιδρούν υπερβολικά αν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Αν τώρα αποφασίσουν να το ρίξουν κυριολεκτικά στο ποτό μάλλον οι συνέπειες δεν θα είναι καλές.

Η μελέτη έγινε με την υποβολή των συμμετεχόντων σε δοκιμασίες με τη χρήση υπολογιστή και την παράλληλη παρακολούθηση της λειτουργίας του εγκεφάλου με τη χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας. Ακόμη δηλαδή μια εργασία που χρησιμοποίησε μια ακριβή και πολύπλοκη διαδικασία, για να φτάσει στο ίδιο συμπέρασμα με τον λαϊκό ποιητή, που έλεγε το γνωστό "απόψε πίνω και δεν μου καίγεται καρφί".

Τέλος Εποχής

Είναι γνωστό, ότι όσοι ζουν σε ιστορικές εποχές μεγάλων αλλαγών συνήθως δεν το αντιλαμβάνονται. Παρασυρμένοι από την καθημερινότητα και εγκλωβισμένοι στα μικρά ή μεγάλα προσωπικά τους προβλήματα, δεν έχουν τη δυνατότητα να εκτιμήσουν αυτά που συμβαίνουν και να τα δουν στη σωστη τους διάσταση.

Έχω την αίσθηση, ότι ζούμε σε μια τέτοια εποχή. Τα σημάδια είναι πολλά γύρω μας, αρκεί να κόψουμε λίγο το βήμα μας και να αφουγκραστούμε και να δούμε...

Οι μεταβατικές εποχές δεν είναι ευτυχισμένες εποχές. Υπάρχει μια ανησυχία και αβεβαιότητα, ωσάν όλοι κάτι να περιμένουν. Κάτι απροσδιόριστο, που επικρέμεται, που απειλεί...Χαρακτηρίζονται ακόμη οι μεταβατικές εποχές από το τέλος των πραγμάτων όπως τα ξέραμε. Το οριστικό και αδιαφιλονίκητο τέλος. 

Τι είναι αυτό που αλλάζει στην εποχή μας; Αρκετά, αλλά κάποια χρήζουν ιδιαίτερης μνείας. Το πρώτο είναι ότι σιγά σιγά αλλά σταθερά καταργείται το κοινωνικό κράτος. Η δημόσια υγεία και παιδεία, κατακτήσεις των λαών της Ευρώπης κυρίως, πνέουν τα λοίσθια. Μπορεί οι κυβερνώντες να τα ονομάζουν ανασυγκρότηση και αναβάθμιση, αλλά η ουσία είναι αυτή: όλο και λιγότερα χρήματα από τον κρατικό κορβανά δίνονται για τα ύψιστα αυτά μέχρι σήμερα κοινωνικά αγαθά. Οι λόγοι είναι πολλοί και είναι περισσότερο πολιτικοί παρά οικονομικοί. 

        Σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα ο ρόλος των εθνικών κυβερνήσεων μικραίνει, ενώ αυξάνεται ο ρόλος "μορφωμάτων", που δύσκολα βρίσκει κανείς την άκρη τους, παρά τα βαρυγδουπα ονόματα. Κάποιες Πολυεθνικές Κεντρικές Τράπεζες και Ταμεία και Οργανισμοί και Συμμαχίες, που οι σχέσεις του με τις από καιρό γνωστές και εμπειρότερες πολυεθνικές Εταιρείες δεν περιορίζονται μόνο στη συνωνυμία, παίζουν πλέον τον βασικό ρόλο στη λήψη πολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών αποφάσεων. Και είναι επόμενο αυτό, αφού τα όρια των κρατών και των ηπείρων δεν αρκούν για τη διαχείριση των σημερινών οικονομικών μεγεθών αυτών των παγκοσμιοποιημένων φορέων.

Οι πόλεμοι αλλάζουν όνομα και βαφτίζονται περιορισμένες επιχειρήσεις υποστήριξης των λαϊκών αντιδράσεων, οι χρεωκοπίες των χωρών που επιλέγονται από τα ¨μορφώματα" ονομάζονται μηχανισμοί ενίσχυσης και αρωγής και τα Ενωμένα Έθνη κατήντησαν ένας γραφικός οργανισμός καταγραφής ανεφάρμοστων αποφάσεων και περιθωριακής διπλωματίας.

Και το κυριότερο είναι αυτό που προανέφερα. Όλα τα παραπάνω πολύ σημαντικά πράγματα δεν φαίνεται να έχουν επιστροφή. Οι λαοί μέχρι στιγμής δεν μπορούν να αλλάξουν την πορεία των πραγμάτων, αφού σιγά-σιγά εκλείπει και ο "εθνικισμός", που χαρακτήριζε τους προηγούμενους αιώνες και που καταδικάστηκε ως στίγμα -και ήταν- υπέυθυνο για πολλές γενοκτονίες. Ποιος θα το περίμενε, ότι μπροστά στην καταιγίδα αυτής της αδίστακτης και ανάλγητης παγκοσμιοποίησης θα αρχίζαμε να αναπολούμε τον τρισκατάρατο και καταδικασμένο από όλους τους προοδευτικούς ανθρώπους "εθνικισμό"!! Ενώ και ο κομμουνισμός, η λύση που ιδεολογικά και θεωρητικά θα μπορούσε να είναι η απάντηση κατέρρευσε επίσης οριστικά θαμένος μέσα στα ερείπια των δικών του αμαρτωλών κατασκευών.

Υπάρχει θα μου πείτε η περίφημη "αλληλεγγύη" των λαών, που εκδηλώθηκε κάπως με τους αγανακτισμένους σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Μένει να δούμε αν θα μπορέσει να αποδειχτεί ισχυρότερη από τις κυβερνήσεις αυτών των ίδιων λαών, οι οποίες έχουν ήδη υποκύψει. 

Μπορούμε, λέτε, να ελπίζουμε σε αυτό;

Έμφυτη (εξελικτική) φοβία για το κόκκινο χρώμα!

Για όλους τους ανθρώπους παντού το κόκκινο σημαίνει στοπ. Υποδηλώνει κίνδυνο. Επίσης υπονοεί το ζεστό. Οι ερευνητές που ανέλυσαν τα αποτελέσματα των Ολυμπιακών αγώνων του 2004 βρήκαν ότι σημαίνει και επικράτηση, ιδιαίτερα στα σπορ επαφής, όπως η πάλη, όπου οι αθλητές με τα κόκκινα νικούσαν συχνότερα αυτούς με τα μπλε. 

Είναι άραγε τυχαία αυτά; Έχουν πολιτισμική προέλευση; ΄Η μήπως έχουν τη ρίζα τους στη θεωρία της εξέλιξης; 

Μια καινούργια μελέτη σε αρσενικούς πιθήκους rhesus macaques έδειξε προς την τελευταία κατεύθυνση. " Η αποφυγή του κόκκινου και η υποτακτική συμπεριφορά μας στην παρουσία του φαίνεται ότι έχει εξελικτική βάση" δήλωσαν οι ερευνητές.

Κατά τη μελέτη άνδρες και γυναίκες ερευνητές έμπαιναν στα κλουβιά των πθήκων και άφηναν ένα μήλο πάνω σε ένα πλαστικό πιάτο. Μετά έφευγαν. Οι ερευνητές φορούσαν καπέλα και πουκάμισα που ήταν μπλε, πράσινα ή κόκκινα, σε όλους τους συνδυασμούς, δηλαδή άνδρες με κόκκινα, γυναίκες με μπλέ, άνδρες με πράσινα, γυναίκες με πράσινα, άνδρες με μπλε, γυναίκες με κόκκινα. Οι πίθηκοι πήγαιναν μετά την αναχώρηση των ερευνητών και έπαιρναν το μήλο από όποιο πιάτο προτιμούσαν.

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Το φύλο των ερευνητών δεν είχε καμιά σημασία στην προτίμηση. Ούτε ανάμεσα στα μήλα που άφηναν εκείνοι που φορούσαν μπλε ή πράσινα υπήρχαν διαφορές. Οι πίθηκοι, όμως, απέφευγαν τα μήλα που άφηναν οι άνδρες και γυναίκες, που ήταν ντυμένοι στα κόκκινα! 

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η αποστροφή προς το κόκκινο έχει σχέση με μια εξελικτική προσαρμογή. ¨Ετσι, λένε, εξηγείται και η ενστκτώδης γνώση των ανθρώπων για τη σημασία του κόκκινου χρώματος! Και ότι το κόκκινο σημαίνει όχι.

Τέλος οι ερευνητές προτείνουν στους οργανωτές των διαφόρων αθλητικών, αλλά ακόμη και άλλων ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων, να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τα χρώματα "με τρόπους που μπορεί να επηρεάσουν τους διαγωνισζομένους".

Και με τον Ολυμπιακό τι θα κάνουμε; Και μήπως (βλέπε "υποτακτική συμπεριφορά") έτσι εξηγείται το ότι παίρνει το ένα πρωτάθλημα Ελλάδος μετά το άλλο;

Καταπίεση στο χώρο της δουλειάς και μακροζωία-φοβού τους συναδέλφους

  Οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν τις πιο πολλές ώρες τους στο χώρο της δουλειάς τους με τους συνεργάτες τους παρά με την οικογένειά τους. 

        Μια πρόσφατη μελέτη που έγινε στο Ισραήλ προσπάθησε να δείξει τη συσχέτιση ανάμεσα στις συνθήκες εργασίας και τη μακροζωία. Παρακολούθησαν την πορεία 820 ενηλίκων για 20 χρόνια, αρχίζοντας με μια ιατρική εξέταση ρουτίνας το 1988. Οι χώροι δουλειάς ήταν ποικίλοι και κατά διαστήματα γίνονταν εκτιμήσεις σε ότι αφορά τις συνθήκες εργασίας, όπως η συμπεριφορά του αφεντικού και η ευγένεια και φιλική διάθεση των συναδέλφων. Οι συμμετέχοντες παρακολουθούνταν επίσης για την εκδήλωση υπέρτασης, την παρουσία κατάθλιψης, το  κάπνισμα κλπ.

Αυτό που βρήκαν οι ερευνητές ήταν ότι οι συνθήκες του χώρου δουλειάς παίζουν ρόλο στην υγεία. Ειδικότερα ο κίνδυνος θανάτου φαίνεται να συσχετίζεται με το πως μας αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοί μας: ένα εχθρικό περιβάλλον δουλειάς σχετίζεται με μεγαλύτερη πιθανότητα θανάτου! Εργαζόμενοι που είχαν να αντιμετωπίσουν εχθρικούς (ή έστω όχι φιλικούς) συναδέλφους είχαν 2.4 φορές πιθανότητα να πεθάνουν κατά τη διάρκεια της μελέτης, ιδιαίτερα όταν κατά την έναρξή της ήταν μεταξύ 38 και 43 ετών. Αντίθετα η συμπεριφορά του αφεντικού ή του διευθυντή δεν επηρέαζε τη θνητότητα.

Η εξήγηση που δίνουν οι ερευνητές είναι ότι η ένταση που προκύπτει και που οδηγεί σε ασθένειες και θάνατο είναι η έλλειψη ελέγχου στις ενέργειές μας και στον τρόπο που αξιοποιούμε το χρόνο μας και ιδίως όταν αυτό που προκαλεί αυτή την έλλειψη ελέγχου συνοδεύεται από καταπιεστική συμπεριφορά.

Αυτό επιβεβαιώνεται από μια παρόμοια μελέτη που έγινε σε δημόσιους υπαλλήλους στη Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι ανάμεσα στις ηλικίες των 40 και 64 ετών οι κατώτεροι ιεραρχικά υπάλληλοι είχαν θνησιμότητα 4 φορές μεγαλύτερη από ότι αυτοί που ήταν στα υψηλά στρώματα! Και αυτό το εύρημα ήταν σε μεγάλο ποσοστό ανεξάρτητο από άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία, όπως γενετικοί ή το κάπνισμα και η χρήση οινοπνεύματος, αφού και όταν όλα αυτά λαμβάνονταν υπ' όψιν οι κατώτεροι υπάλληλοι είχαν διπλή θνησιμότητα.

Αυτές οι μελέτες σίγουρα δεν είναι τέλεια οργανωμένες και χρειάζονται επιβεβαίωση και από άλλους και σε άλλες χώρες. Νομίζω, όμως, ότι δεν πρέπει να είναι μακριά από την πραγματικότητα. Οι κακές σχέσεις, όταν υπάρχουν στους χώρους της δουλειάς, είναι δυνητικά επικίνδυνες!

Η έκθεση των φοιτητών ιατρικής στις φαρμακευτικές εταιρείες

Οι φοιτητές της ιατρικής εκτίθενται συχνά στις μεθόδους πωλήσεων των φαρμακευτικών εταιρειών ακόμη και στα προκλινικά τους χρόνια, σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε από ερευνητές του Harvard Medical School της Βοστώνης*. Η μελέτη έγινε στις ΗΠΑ και αφορούσε 9850 φοιτητές ιατρικής από 76 ιατρικές σχολές. 

Η μελέτη έδειξε ότι οι περισσότεροι σπουδαστές είχαν κάποια μορφή σχέσης με αντιπροσώπους φαρμακευτικών εταιρειών και το ποσοστό εκείνων που είχαν λάβει σχετικό "εκπαιδευτικό υλικό" έφτανε το 90% στους φοιτητές των τελευταίων κλινικών ετών. 

Είναι ενδιαφέρον ότι οι περισσότεροι φοιτητές πίστευαν ότι είναι ηθικά αποδεκτό να δεχτούν "δωράκια" από τις φαρμακευτικές εταιρείες και ως δικαιολογία ανέφεραν τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, καθώς και το ότι και άλλοι συνάδελφοί τους έχουν δεχτεί δώρα. Περίπου τα 2/3 των φοιτητών είχαν την πεποίθηση, ότι δεν πρόκειται να επηρεαστούν από τις επαφές τους με τις εταιρείες ή τα δωράκια που τυχόν θα λάβουν, ενώ οι γνώμες τους ήταν διχασμένες για το αν θα πρέπει οι σχέσεις γιατρών και εταιρειών να ρυθμίζονται από τις ιατρικές σχολές ή την κυβέρνηση.

Οι συγγραφείς πιστεύουν ότι οι φοιτητές ιατρικής πρέπει να εκπαιδεύονται από τα πρώτα τους χρόνια σχετικά με τις σχέσεις τους με τις φαρμακευτικές εταιρείες , αλλά και ότι πρέπει να μπουν κανόνες που να περιορίζουν την επαφή τους με αυτές. Αναφέρουν ότι οι όποιες αλλαγές στον τρόπο επικοινωνίας των φοιτητών με τις εταιρείες θα είναι δύσκολες και για έναν άλλο λόγο και συγκεκριμένα επειδή τα παραδείγματα που παίρνουν από τους γιατρούς, οι οποίοι είναι και οι εκπαιδευτές τους είναι συνήθως αρνητικά. Επομένως λένε ότι πρέπει και οι ίδιοι οι γιατροί, τόσο οι επίσημοι εκπαιδευτές, που είναι οι πανεπιστημιακοί, όσο και οι ειδικευόμενοι γιατροί, να εκπαιδευτούν ανάλογα, ώστε να παίζουν σωστά το ρόλο τους.

Οι συγγραφείς της μελέτης καταλήγουν δηλώνοντας ότι: " Οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν θα βοηθήσουν στο να οδηγηθεί η ιατρική εκπαίδευση ένα βήμα πιο κοντά σε δύο πολύ σημαντικούς στόχους. Πρώτα την καλλιέργεια ισχυρών επαγγελματικών αρχών και αξιών στους μελλοντικούς γιατρούς, αλλά και την προαγωγή της κριτικής σκέψης με βάση τις ενδείξεις, που θα τους οδηγήσει αργότερα στο σωστό τρόπο λήψεως των κλινικών αποφάσεων και του τρόπου συνταγογράφησης."

Ανάλογα στοιχεία στη χώρα μας δεν νομίζω ότι υπάρχουν. Από προσωπική μου εμπειρία μπορώ να δηλώσω ότι υπάρχει βέβαια και εδώ η σχετική έκθεση. Τα δωράκια και άλλες διευκολύνσεις είναι μάλλον περιορισμένα και όταν υπάρχουν αφορούν τα τελευταία έτη. Κάποιες εταιρείες έχουν καθιερώσει βραβεία και υποτροφίες για τους φοιτητές που αποφοιτούν από τα Πανεπιστήμια με τον μεγαλύτερο βαθμό, κάτι που ίσως είναι περισσότερο αποδεκτό και υποκαθιστά στην ουσία την ανυπαρξία αντίστοιχων διακρίσεων από την Πολιτεία. 

Να σημειώσω ότι όταν εγώ αποφοίτησα το 1972 είχα πάρει ένα μικρό χρηματικό βραβείο, που όμως δίδονταν από έναν κρατικό τότε φορέα, την Εθνική Τράπεζα, στον φοιτητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, που συγκέντρωνε κατά την αποφοίτηση την υψηλότερη βαθμολογία, και που δεν γνωρίζω αν υφίσταται ακόμη ως θεσμός. 

* Από το περιοδικό Psychology and Sociology, May 24, 2011

Καλημέρα

Η εξέλιξη της ακαδημαϊκής ελευθερίας στην έρευνα

Πως βλέπουν ο ένας τον άλλον οι άνθρωποι των επιστημών

Όσοι έχουν ζήσει στους χώρους των πανεπιστημίων και της έρευνας δεν μπορεί παρά να συμφωνήσουν με τα περισσότερα...

BΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑ ΠΡΟΣΦΑΤΑ

Philip Roth: The Human Stain 

Σχετικά παλιός καλός Roth. Ο μαύρος καθηγητής κολλεγίου, που απαρνήθηκε τη ράτσα του, για να χάσει τη θέση του για μια "ρατσιστική έκφραση", που του αποδόθηκε. Η οργή και η αγανάκτηση σε ακραίες εκφάνσεις, τα γεράματα (μόνιμο θέμα τελευταία στα βιβλία του) και η ανάγκη τους για ανθρώπινη και ερωτική επαφή, οι ακαδημαϊκές ιντριγκες, οι επιπτώσεις στον ψυχισμό από τους πολέμους των ΗΠΑ και πάνω απ' όλα η βασική ανάγκη όλων μας για αποδοχή. Μερικά από τα θέματα του βιβλίου μόνο, καθώς υπάρχουν και άλλα πολλά, όπως οι σχέσεις του γηράσκοντος γονιού με τα παιδιά του, η θέση των επιστημόνων από την Ευρώπη στον αμερικανικό ακαδημαϊκό χώρο και άλλα. Σε μερικά σημεία ο συγγραφέας παρασύρεται από το θέμα του και αναπτύσσει ολόκληρα δοκίμια μέσα στο βιβλίο, αλλά γενικά θεωρείται ένα από τα καλύτερά του.

Stieg Larsson: The Girl Trilogy (The Girl with the Dragon Tatto, The Girl who played with Fire, The Girl who kicked the Hornet's Nest)

Εγκλήματα, μηχανορραφίες, οικονομικά και άλλα σκάνδαλα στη σύγχρονη Σουηδία. Μια τριλογία, που διαβάζεται με εξαιρετικό ενδιαφέρον, με ευρηματικές ανατροπές δεδομένων συνεχώς και με βασικούς πρωταγωνιστές μια "ιδιόρρυθμη" τουλάχιστον νέα γυναίκα και ένα ξεροκέφαλο δημοσιογράφο. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει κάνει ρεκόρ πωλήσεων. Άνετο καλοκαιρινό διάβασμα.

Charles Stross: Accelerando

Μια φουτουριστική νουβέλλα, που αφορά τρεις γενιές προικισμένων μετα-ανθρώπων, που φτάνει στο βαθύ μέλλον. Δύσκολο έργο γραμμένο από ένα πολυτάλαντο επιστήμονα. Ομολογώ ότι με κούρασε. 

Jeniffer Rohn: Experimental Heart

Ένα ερωτικό-επιστημονικό θρίλλερ γραμμένο από μια κυτταρική βιολόγο. Καλοστημένο και καλογραμμένο. Θα αρέσει ιδιαίτερα σε όσους έχουν γνώσεις βιολογίας και έχουν εργαστεί σε εργαστήρια κυτταρικής και μοριακής βιολογίας, αφού όλη σχεδόν η δράση διαδραματίζεται σε ένα μοντέρνο εργαστήριο του Λονδίνου. Στο τέλος αποκτά χαρακτήρες θρίλλερ ή αφήγησης τύπου Τζέημς Μπόντ, αλλά παρ' όλα αυτά ισορροπεί σχετικά καλά. Μου άρεσε.

Θανάσης Γεωργιάδης: Λαός Ονείρων

Ένα ενδιαφέρον αφήγημα, που δύσκολα μπορεί να το πει κανείς μυθιστόρημα. Περιγράφει τα χρόνια του εμφύλιου και τα αμέσως επόμενα μέσα από τα μάτια ενός παιδιού στην αρχή, νεαρού στη συνέχεια, από τη Βέροια. Εμφανίζεται στο προσκήνιο ένας μεγάλος αριθμός χαρακτήρων όλων των ηλικιών και αποχρώσεων. Χαρακτήρες, που δύσκολα παρακολουθεί κανείς την πορεία τους, καθώς ο συγγραφέας πηγαίνει συνέχεια μπρος-πίσω στο χρόνο. Κυριάρχα βέβαια τα θέματα του πολιτικού διχασμού, αλλά και άλλων κοινωνικών, φιλικών και ερωτικών σχέσεων, που συχνά παίρνουν τη μορφή "κουτσομπολιού", καθώς άλλωστε είναι πολύ φυσικό στις μικρές κοινωνίες. Η δομή είναι πρωτότυπη, η γλώσσα ιδιάζουσα, το αποτέλεσμα, όπως είπα, ενδιαφέρον.

Καιρός για θάλασσα!

Λίγα από μένα εδώ το αμέσως επόμενο διάστημα. Προέχει το καλοκαίρι!