Η αντιπροσωπευτικότητα του εκλογικού συστήματος και η αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης. Μήπως ένας ανέφικτος στόχος;

Στο βιβλίο του David Deutsch "The Beginning of Infinity", που διαβάζω αυτή την εποχή, υπάρχουν πολλές ενδιαφέρουσες απόψεις για πολλά και ετερόκλητα θέματα, αν και ο κύριος στόχος του βιβλίου είναι να υποστηρίξει την άποψη, ότι οι μόνες αξιόπιστες επιστημονικές θεωρίες είναι εκείνες, οι οποίες στηρίζονται πρωτίστως σε σωστές εξηγήσεις των φαινομένων. Δεν πιστεύει δηλαδή στην επαγωγική μέθοδο της επιστήμης, αλλά σε εκείνη, που μπορεί να εξηγήσει καλύτερα από ότι άλλο είχε προταθεί μέχρι τώρα τα φαινόμενα. Πρώτα έρχεται η καλή, επαρκής εξήγηση και μετά η απόδειξη, κατά τον Deutsch. Και μόνο τέτοιες θεωρίες μπορεί αν έχουν εκείνη την "καθολικότητα", που μπορεί να οδηγήσει στην "απεραντωσύνη" του τίτλου του.

Σήμερα θέλω, όμως, να θίξω ένα θέμα, που αναπτύσσει εκτενώς και αυτό είναι η αξιολόγηση των πολιτικών συστημάτων. Ο συγγραφέας πιστεύει, λοιπόν, ότι η αντιπροσωπευτικού τύπου δημοκρατία, που έχει επικρατήσει στις περισσότερες χώρες, είναι ένα κακό σύστημα. Κακό επειδή δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να εξασφαλίσει πραγματική αντιπροσωπευτικότητα (και αποδεικνύει με ισχυρά επιχειρήματα του λόγου του το αληθές), αλλά κυρίως επειδή πιστεύει ότι το ισχυρότερο κίνητρο μιας ευνομούμενης πολιτείας δεν πρέπει να είναι η εξασφάλιση μιας αμφισβητούμενης "αντιπροσωπευτικότητας", αλλά η δυνατότητα να απαλλάσσεται κανείς με σχετική ευκολία από τυχόν κακούς κυβερνήτες και να μπορούν να εφαρμοστούν αποτελεσματικές πολιτικές. Οι λεγόμενες αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες με τον τρόπο που λειτουργούν σήμερα μόνο τη βούληση του πολίτη δεν εξυπηρετούν, αφού η προσπάθεια για δίκαια εκπροσώπηση των πολιτών συχνά οδηγεί σε κυβερνήσεις συνεργασίας, με το τρίτο κόμμα συνήθως να αποκτά δυσανάλογη ισχύ, σε πλήρη αναντιστοιχία με την ψηφοφορία. Επίσης τα κυβερνητικά προγράμματα είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού, οπότε αυτά που εφαρμόζονται σε καμιά περίπτωση δεν είναι αυτά που ψήφισε ο λαός, ενώ και οι κυβερνητικοί εταίροι έχουν το άλλοθι ότι τελικά δεν φταίνε αυτοί, αφού εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να εφαρμόσουν αυτοτελώς το προεκλογικό τους πρόγραμμα!

Ένα άλλο μειονέκτημα αυτού του συστήματος είναι ότι για να αλλάξουν οι τυχόν κακές πολιτικές πρέπει να γίνει μεγάλη μεταστροφή του εκλογικού σώματος, δηλαδή τα συστήματα αυτά δεν επιτρέπουν μεγάλες ανατροπές από εκλογή σε εκλογή.

Ποια είναι, λοιπόν, η λύση; Ο Deutsch προτείνει ένα πλειοψηφικό σύστημα, περίπου σαν αυτό που ισχύει στη Μ. Βρετανία, αλλά ακόμη πιο ενισχυμένο, με το οποίο επικρατούν συνήθως τα ισχυρά κόμματα και έτσι αποφεύγονται οι κυβερνήσεις συμβιβασμού. Επίσης σε ένα τέτοιο σύστημα αρκεί μικρή μετατόπιση του εκλογικού σώματος για να αλλάξει η κυβέρνηση και έτσι είναι πιο εύκολο να απαλλαγεί κανείς από κακούς κυβερνήτες. Με τον τρόπο αυτό ακόμη συνήθως τα ισχυρά κόμματα δεν διασπώνται και έτσι είναι δύσκολο να υπάρξουν εκβιασμοί από ομάδες βουλευτών.

Δεν μπορώ να πω ότι έχω μελετήσει σε βάθος το προτεινόμενο σύστημα και άρα δεν μπορώ να το επικροτήσω. Αυτό που μπορώ να πω, ιδιαίτερα μετά την περιπέτεια που περνά η χώρα μας, που είναι κατά κύριο λόγο πολιτική,  είναι ότι συμφωνώ μαζί του ότι υπάρχει πραγματικά μεγάλη ανάγκη να βρεθεί ένας τρόπος εφαρμογής πιο αποτελεσματικών πολιτικών. Και βέβαια αναφέρω την άποψή του, επειδή πάει κόντρα στα συνήθως ισχύοντα σήμερα και την επιχειρούμενη  "θεοποίηση" των κυβερνήσεων συνεργασίας. 

Το πάγιο αίτημα όλων των αριστερών κομμάτων είναι η απαίτηση για απλή αναλογική, δηλαδή για την όσο πιο ακριβή αντιστοίχιση της βούλησης του λαού με τις έδρες των κομμάτων. Αυτό βέβαια ισχύει όταν τα κόμματα αυτά είναι μακριά από την εξουσία. Ακούτε σήμερα τον ΣΥΡΙΖΑ να το ζητάει; Σύμφωνα με την άποψη του Deutsch αυτή είναι μια κακή πρακτική, που οδηγεί σε συμβιβασμούς και υπεκφυγές και εν τέλει σε κακές πολιτικές.