Τί κληρονόμησε, τελικά, ο Γιώργος Α. Παπανδρέου;
Προστέθηκε από 24grammata
24grammata.com/ πολιτική

Ο σκόπελος που δε θα μπορούσε ποτέ να υπερβεί ο Γ. Παπανδρέου:

μια άλλου τύπου προσέγγιση

αποκλειστικά στο 24grammata.com

Γράφει ο Αθανάσιος Κατσώχης

Δεν θα θίξω εδώ την Πολιτεία και τα ατοπήματα του Γ. Παπανδρέου. Θα ήταν, εξάλλου, περιττό, δεν θα προσέφερε τίποτε καινούριο. Εδώ επιχειρώ μια άλλου τύπου προσέγγιση στην περίπτωση του πρώην πρωθυπουργού, στη βάση του ότι πολλές φορές κατά την κρίση μας για ένα πρόσωπο, δεν βαραίνουν μόνο οι πράξεις ή οι συμπεριφορές του, αλλά και οι συμβολικές δομές που έχουν σχηματιστεί στο συλλογικό ασυνείδητο, σε σχέση με το ίδιο πρόσωπο.

Τί θέλω να πω: από την αρχή της πρωθυπουργίας του, -για να μην πω, της πολιτικής του σταδιοδρομίας- μεγάλη μερίδα ανθρώπων παρακολουθούντων τα πολιτικά πράγματα του τόπου έβλεπε- και θα εξηγήσω παρακάτω γιατί δεν θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά- τον Γ. Παπανδρέου με κακό, πολύ κακό μάτι. Ήταν ο πρώτος σκόπελος που δεν θα μπορούσε ποτέ να υπερβεί ο πρώην πρωθυπουργός, ακόμη κι αν κυβερνούσε επιτυχώς -που δεν το έκανε, βέβαια.

Στο συλλογικό συνείδητο επιμέρους κομματικών, πολιτικών ή κοινωνικών ομάδων ο Παπανδρέου ήταν κάτι σαν ‘μαύρο πρόβατο’, για δύο βασικά λόγους που εμπίπτουν στο συμβολικό πεδίο της κρίσης του.

-Για τους νεοδημοκράτες, ο πατέρας του, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ήταν στο παρελθόν ο μεγάλος εχθρός, το μισητό στα φορτισμένα χρόνια του 80 πολιτικό πρόσωπο: ο άνθρωπος που έφραζε κατ’ εξακολούθηση τον δρόμο της ΝΔ προς την εξουσία, με τρόπο που υπονόμευε κάποτε-έστω και ψευδεπίγραφα- μέχρι και τις ευρωπαικές επιλογές της ΝΔ και του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο άνθρωπος που εξαπέλυε μύδρους εναντίον της επάρατης ΔΕΞΙΑΣ. Ο άνθρωπος που τόλμησε το 85 να αποκαθηλώσει το τοτέμ της συντηρητικής παράταξης, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Και η αλήθεια είναι ότι από το 81 και μετά, έως και τη δραματική αποχώρησή του (από την πολιτική, κατ’ ουσίαν), λόγω της ασθένειάς του, μόνο μια φορά ηττήθηκε από τους αντιπάλους του, και μάλιστα υπό το κράτος της ‘κάθαρσης’ του’ 89, στο όνομα της οποίας συναίνεσαν κατά παράδοξο τρόπο εξ ορισμού αντίθετες πολιτικές δυνάμεις. Για όλα τα παραπάνω, ο γιος του Ανδρέα, ο Γιώργος -ή Γιωργάκης κατά τους είρωνες αντιπάλους-, προφανώς ήταν εύκολο να αποτελέσει το πρόσωπο απέναντι στο οποίο σε συμβολικό επίπεδο θα προεκτείνονταν το αντιπαπανδρεικό μένος των νεοδημοκρατών. Ψυχαναλυτικά, στο πρόσωπο του Γιώργου ήθελαν εφεξής να ‘φονεύσουν’ συμβολικά, εν είδει εκδίκησης, τον αποθανόντα πατέρα του. Καθόλου περίεργο. Έχω μαρτυρίες από ανθρώπους που ευθέως μου έλεγαν ότι δεν τον μπορούν, γιατί απεχθάνονται οτιδήποτε σχετίζεται με την οικογένεια Παπανδρέου.

-Στην άλλη όχθη, της Αριστεράς, η οικογένεια, όλη η οικογένεια, Παπανδρέου, ήταν πάντοτε απεχθής. Αφενός, ο ‘Γέρος της Δημοκρατίας’, ο Γεώργιος Παπανδρέου: από την Απελευθέρωση και τα Δεκεμβριανά του 44, στον εμφύλιο, και μέχρι και τα χρόνια του Ανένδοτου Αγώνα στη δεκαετία του 60, σφόδρα αντικομμουνιστής και υπέρμαχος του αστικού πολιτικού τοπίου. Και αφετέρου, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο ‘κλοπέας’ των συνθημάτων και των οραμάτων της Αριστεράς, πολλά από τα οποία, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, χρησιμοποίησε δημαγωγικά μέχρι να ανέλθει ως παντοδύναμος ηγεμόνας στην εξουσία, οπότε και εκ του ασφαλούς πλέον τα ακύρωσε.
Κοινός παρονομαστής στην κρίση των Αριστερών απέναντι στους δύο Παπανδρέου, το αμερικανικό περιβάλλον το οποίο εξέθρεψε τα μέλη της οικογένειας, με την εμπλοκή φυσικά και της Μαργαρίτας Τσαντ-Παπανδρέου. Και εδώ συνεπώς ο γιος του Ανδρέα και εγγονός του ‘Γέρου της Δημοκρατίας’, ο Γιώργος, σπουδαγμένος και στις Η.Π.Α., σε συμβολικό επίπεδο θα αποτελούσε το φυσικό πρόσωπο απέναντι στο οποίο θα διαιωνίζονταν η αποστροφή, όχι μόνο προς τους Παπανδρέου, αλλά και στις Η.Π.Α., το άνδρο της επάρατης για την Αριστερά ιμπεριαλιστικής Δύσης: στα συγκεκριμένα συμφραζόμενα, ο Παπανδρέου αντιμετωπίζονταν, και θα αντιμετωπίζεται πάντα, ως το αμερικανάκι, ο Τζέφρυ ή GAP (κατά την γελοία δυτικότροπη ακαδημαική -και όχι μόνο- σύντμηση των ονοματεπωνύμων). Kαι, όπως οι ΗΠΑ αποτελούν το άνδρο της ιμπεριαλιστικής Δύσης, έτσι και ο Παπανδρέου αποτελούσε στο συλλογικό ασυνείδητο -τουλάχιστον των Αριστερών- τον δέσμιο των πολιτικών εξάρτησης και υποδούλωσης της Ελλάδας στις αδηφάγες δυνάμεις της Δύσης. Ποιος θα μπορούσε, συνεπώς, να δει με καλό μάτι το αμερικανάκι; Ασφαλώς κανείς.

Για τους δύο βασικά παραπάνω λόγους, ο Γ. Παπανδρέου δεν επρόκειτο ποτέ να αντιμετωπιστεί θετικά, να κριθεί θετικά, ακόμη κι αν στην όψη είναι συμπαθής, ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων, όχι Ελληναράς, όχι κραυγάζων: ίσα-ίσα, σε συνδυασμό με τον αμερικανίζοντα τρόπο ζωής του (κανό, ποδήλατο, κολύμβηση,γυμναστήριο), ξένο εν πολλοίς προς τα έθιμα των Νεοελλήνων, ιδώνονταν πάντοτε ακόμη περισσότερο ως αμερικανάκι, ως κατι το μη οικείο τέλος πάντων.

Τα λάθη του κατά τη διακυβέρνηση της χώρας από το ΠΑΣΟΚ την τελευταία διετία αυτονόητα. Επιπόλαιες και αφελείς κινήσεις, εν συντομία και εν είδει μετριοπαθούς κριτικής. Ωστόσο, κατά την εκτίμηση της πολιτικής του δράσης, πάντα επικολλώνταν στην αντικειμενική πρόσληψή της οι συμβολικές δομές που περιέγραψα, μεγεθύνοντας εν τέλει την αρνητική κριτική απέναντι στο πρόσωπό του, και εξωθώντας την πολλές φορές στα όρια του λαικισμού και της απόλυτης χλεύης.

Η προσωπική μου, ταπεινή άποψη, συνεπώς, είναι ότι, πέρα από τη δράση και την εν γένει Πολιτεία του Γιώργου Παπανδρέου, σημαντικό ρόλο στην καθ’ όλα αρνητική κρίση απέναντι στο πρόσωπό του, έπαιξαν οι συλλογικές αναπαραστάσεις.

Πάντα πιστεύω πως, σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης έκφρασης και συμπεριφοράς, πολλά πράγματα κατευθύνονται από τη συλλογική συμβολική δόμηση της πραγματικότητας.