Προφίλ ή ανφάς, ιδού η απορία

Επίθεση εναντίον της Λιβύης και του Λεξικού

Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στην ιστοσελίδα Mother Jones. Είναι στα αγγλικά και παραθέτω στο τέλος τον σύνδεσμο, για όποιον θέλει να το διαβάσει. Η ουσία του είναι ότι επειδή ο Ομπάμα δεν είχε το δικαίωμα να αποφασίσει τις επιθέσεις στη Λιβύη, χωρίς την έγκριση της Γερουσίας, αποφάσισαν εκείνος και οι επιτελείς του να μην ονομάζουν τη συγκεκριμένη επιχείρηση "Πόλεμο", αλλά να δίνουν κάποια άλλα ονόματα (πχ περιορισμένες επιχειρήσεις δυνάμεων). Οπότε έτσι δεν παραβιάζεται τυπικά ο νομος, αλλά εκτός από τη Λιβύη γίνεται επίθεση και στο Λεξικό, δηλαδή στην ίδια την έννοια του πολέμου. Όπως πολύ χαρακτηριστικά γράφει ο αρθρογράφος, εάν οι αεροπορικές επιθέσεις εναντίον στόχων μιας χώρας δεν θεωρείται πόλεμος, έχει χαθεί η ουσία των πραγμάτων! Και βέβαια κάνει μια σύγκριση με τον Μπους, ο οποίος προκειμένου να επιτρέψει βασανιστήρια σε ανακρινόμενους για υποψία τρομοκρατικών ενεργειών -κάτι που δεν μπορούσε να κάνει νόμιμα- φρόντισε κάποιες από τις μεθόδους αυτές να τις ονομάσει αλλοιώς (βελτιωμένες μεθόδους ανάκρισης).

http://motherjones.com/politics/2011/06/no-american-casualties-in-libya

Η ενοχή της αθωότητας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου

Είχα πολύ καιρό να διαβάσω ένα καλό σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα. Νομίζω ότι το νέο βιβλίο της Ιωάννας Μπουραζοπούλου "Η ενοχή της αθωότητας" αξίζει αυτόν τον χαρακτηρισμό.

Μας μεταφέρει σε μια φανταστική Ευρώπη, με στοιχεία ταυτόχρονα από το μέλλον και το παρελθόν της. Δυό φίλοι κάνουν ένα οδοιπορικό θανάτου στις οροσειρές της γηραιάς Ηπείρου, αρχίζοντας από τον Αίμο, τα Καρπάθια, τις Άλπεις και καταλήγοντας στα Πυρηναία, συνοδεύοντας ένα κρατούμενο, που η τύχη του καθορίζεται από μια καθολική συμμετοχή όλων των Ευρωπαίων σε ένα ιδιότυπο δημοψήφισμα, αλλά με αυστηρούς κανόνες, που έχουν θέσει οι ιθύνοντες. Η σχέση τους περνάει από χίλιες- μύριες δοκιμασίες, καθώς έρχονται σε επαφή με τους δογματικούς, που αποφασίζουν για την τύχη του κρατούμενου, αλλά και για την τύχη της σχέσης των δύο φίλων και εν τέλει για την τύχη όλων μας. Μια αναφορά σε ιδεολογίες και πρακτικές, που έχουν σημαδέψει και κρατούν αιχμάλωτη την ανθρωπότητα αιώνες τώρα. Νομίζω ότι ένα από τα βασικά μηνύματα του βιβλίου είναι το πόσο βαρύ είναι το τίμημα της "διαφορετικότητας" σε ένα κόσμο, που τείνει όλο και περισσότερο προς την ομοιογένεια, αυτή που κακώς ονομάζουμε "παγκοσμιοποίηση". Ομοιογένεια στο ντύσιμο, στο φαγητό, στη γλώσσα, στο χιούμορ, αλλά το πιο τρομακτικό απ' όλα και στον τρόπο σκέψης μας. Σε ένα κόσμο, που μας κάνει να δεχόμαστε τα πάντα, αρκεί να συνοδεύονται από ευγλωττία και την κατάλληλη επιχειρηματολογία. Ακόμη και την ομόφωνη καταδίκη κάποιου, που όλοι αναγνωρίζουν ότι είναι αθώος!

Εξαιρετική φαντασία, πολύ καλή γλώσσα, ευρήματα και ανατροπές, που κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το τέλος. Ένα καλό βιβλίο.

Απολογία κατά συρροήν ενόχου

Έχω καιρό να επικοινωνήσω μαζί σας στις "Καθημερινές Διαδρομές" και νομίζω ότι σας οφείλω μια εξήγηση. Λοιπόν θα το ομολογήσω: έχω μείνει έκθαμβος και δεν μπορώ ακόμη να συνέλθω από τις μεγαλειώδεις κινήσεις των πολιτικών μας ταγών το τελευταίο χρονικό διάστημα. Οποία λεπτότης χειρισμών, πόσον ευρηματικοί διάλογοι και εύστοχοι χαρακτηρισμοί για τους αντιπάλους τους, οποία ανιδιοτέλεια και διάθεση αυτοθυσίας για τη σωτηρία της πατρίδας!! Ποιον να πρωτοθαυμάσω δεν ξέρω! Προτείνω όλοι οι αγανακτισμένοι να αρχίσουν πάραυτα να αυτομαστιγώνονται στο Σύνταγμα και όπου αλλαχού έχουν συγκεντρωθεί, κραυγάζοντες: ήμαρτον μεγάλοι μας ηγέται! Απολογούμεθα δια την αδυναμία μας να κατανοήσουμε το μέγεθος της προσφοράς σας! Είμαστε πρόθυμοι να επανορθώσουμε και βέβαια θα σας ξαναψηφίσουμε όταν μας διατάξετε να το κάνουμε. Αλλοίμονο! Που θα βρούμε άλλους σαν εσάς;

Αυτός είναι, λοιπόν, ο λόγος αγαπητοί φίλοι. Και αισθάνομαι ότι μάλλον θα μου πάρει ακόμη λίγο να συνέλθω. Και μερικές ακόμη βουτιές στη θάλασσα!

Λίμνη Πλαστήρα 13 Ιουνίου 2011

Πεζοπορία προς τους καταρράκτες Ανθοχωρίου

Μερικές χαρακτηριστικές φωτογραφίες από μια μαγευτική τοποθεσία πάνω από τη Λίμνη Πλαστήρα. Από τις ατέλειωτες ομορφιές της πατρίδας μας.

Στην 25χρονη Τέα Ομπρεχτ το λογοτεχνικό βραβείο Οραντζ 2011

Πριν λίγο καιρό ανέφερα από αυτήν εδώ την ιστοσελίδα μια σύντομη κριτική-παρουσίαση του βιβλίου της Tea Obrecht, The Tiger's Wife (Η γυναίκα του Τίγρη). Σήμερα ανακοινώθηκε ότι της απονεμήθηκε το πολύ τιμητικό βραβείο Orange για το βιβλίο της αυτό.
Παραθέτω από το "ΒΗΜΑ":

Σε μια πρωτοεμφανιζόμενη και μόλις 25 ετών συγγραφέα, την Τέα Ομπρεχτ, απονεμήθηκε το εφετινό λογοτεχνικό βραβείο Οραντζ. Η συγγραφέας, που γεννήθηκε στο Βελιγράδι και ζει στη Νέα Υόρκη, έκανε την έκπληξη και πλέον γίνεται η πιο νέα ηλικιακά νικήτρια στη δεκαεξάχρονη ιστορία του σημαντικού αυτού βραβείου, το οποίο κάθε χρόνο τιμά μια γυναίκα συγγραφέα για το καλύτερο και πιο πρωτότυπο μυθιστόρημα γραμμένο στην αγγλική γλώσσα.

To πρώτο μυθιστόρημά της με τίτλο «The tiger's wife» (Η γυναίκα του τίγρη) απέσπασε τα εγκωμιαστικά σχόλια της κριτικής επιτροπής στην τελετή που έγινε στο Royal Festival Hall του Λονδίνου, το βράδυ της Τετάρτης 8 Ιουνίου.

Η Μπέτανι Χιουζ, πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, είπε ότι αυτό το πραγματικά «νέο λογοτεχνικό ταλέντο» έγραψε ένα «πολύ θαρραλέο βιβλίο». «Ψάχναμε ένα βιβλίο που να το διακρίνει ένα είδος αλχημείας, που θα άλλαζε εμάς τους ίδιους ως αναγνώστες αλλά και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο. ''Η γυναίκα του τίγρη'' το καταφέρνει αυτό, είναι ένα πολύ ξεχωριστό βιβλίο». 
«''Η γυναίκα του τίγρη''» ασχολείται με τη φρίκη και τις συνέπειες των εμφύλιων συγκρούσεων στα Βαλκάνια συνταιριάζοντας μια φαντασία (μυθικών και φολκλορικών διαστάσεων) με τον πιο σκληρό ρεαλισμό. Στο μυθιστόρημα περιγράφεται η (μάλλον αυτοβιογραφική) κοπιαστική προσπάθεια μιας νεαρής γιατρού, της Νατάλια, να βρει τον πολυαγαπημένο της παππού αλλά και μια σχεδόν σουρεαλιστική ιστορία ενός τίγρη που δραπετεύει απ' έναν τοπικό ζωολογικό κήπο και σπέρνει τον τρόμο στους κατοίκους του χωριού Γκαλίνα με τις νυχτερινές επιδρομές του».
Η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής συνέχισε λέγοντας ότι «το βιβλίο μας υπενθυμίζει πόσο εύκολα μπορούμε να κυλήσουμε στη βαρβαρότητα, όπως επίσης το εύρος και το βάθος της ανθρώπινης αγάπης. «Η Ομπρεχτ ανυψώνει τη μυθοπλασία και μας βοηθά να θυμόμαστε ότι ακριβώς οι ιστορίες, που αφηγούμαστε για τους εαυτούς μας και τους άλλους είναι αυτές που κάνουν εμάς αυτό που είμαστε και τον κόσμο αυτό που είναι». 


Η Τέα Ομπρεχτ γεννήθηκε το 1985 στο Βελιγράδι της ενωμένης τότε Γιουγκοσλαβίας και μετά τις πολεμικές συρράξεις έφυγε με τους γονείς της για την Κύπρο και ακολούθως για την Αίγυπτο, πριν τελικά μεταναστεύσουν όλοι για τις ΗΠΑ όταν η συγγραφέας ήταν 12 ετών. 

Kevin Brockmeier: The Illumination

Σήμερα τέλειωσα ένα καλό βιβλίο. The Illumination (Ο καταυγασμός;) του Kevin Brockmeier. 

Ξαφνικά κάποια μέρα όλες οι πληγές και οι αρρώστειες των ανθρώπων εκπέμπουν ένα όμορφο φως. Κανείς πια δεν μπορεί να κρυφτεί από τους άλλους και όλοι ξέρουν το σαράκι που καίει τους τριγύρω τους. Ο συγγραφέας, που έχει ένα εξαιρετικά "μελωδικό" τρόπο γραψίματος, παρακολουθεί έναν αριθμό χαρακτήρων, που το κοινό τους σημείο, εκτός από τον καταυγασμό των εξωτερικών ή εσωτερικών τους πληγών, είναι το ότι έχουν διαδοχικά στην κατοχή τους ένα σημειωματάριο με υπέροχες αφιερώσεις αγάπης, που έγραφε καθημερινά ο ένας από τους ήρωες για τη γυναίκα του, μέχρι τη μέρα που εκείνη σκοτώθηκε σε ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο, που εκείνος οδηγούσε. Το βιβλιαράκι αλλάζει κατόχους με φαινομενικά τυχαίο τρόπο, αλλά έχει την ικανότητα να "μιλάει" με τη μοναδικά λυρική φωνή του πολύ ερωτευμένου ανθρώπου σε αυτούς τους τόσο διαφορετικούς χαρακτήρες και τελικά να επηρεάζει τη ζωή τους.

Το συνιστώ, αν και δεν ξέρω πότε και με τι τίτλο θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά.

Ποιητική Αναφορά

Κίνα 8ος αιώνας μετά Χριστόν. Δυναστεία των Τάνγκ. Μια εποχή με μια Κίνα ενωμένη μετά από πολλά χρόνια πολέμων και διαίρεσης. Και μια εποχή μεγάλης πολιτιστικής ανάπτυξης.

Προκειμένου να γίνει δεκτός κάποιος σε σημαίνουσα θέση στον κυβερνητικό μηχανισμό, να γίνει δηλαδή ανώτερος δημόσιος υπάλληλος, έπρεπε να δώσει εξετάσεις. Δεσπόζουσα θέση στη σχετική διαδικασία επιλογής κατείχε η ικανότητά του να γράφει ποιήματα!

Ερωτήματα:

- Πως θα ήταν σήμερα ο κόσμος αν το μέτρο είχε γενικότερη εφαρμογή έκτοτε;

- Έχει πραγματικά προοδεύσει η ανθρωπότητα στους 13 αιώνες που μεσολάβησαν από τότε;

Τραγουδάμε για τη ζωή!

Χθες το βράδυ έγινε μια εξαιρετική μουσική εκδήλωση στο Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών με σκοπό την ενίσχυση του Κέντρου Εθελοντών Δοτών του μυελού των οστών (ΚΕΔΜΟΠ), που έχουν ιδρύσει το Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με το Αιματολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου του Ρίου. Το Κέντρο έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό, που υπάρχει στον τομέα αυτό του εθελοντισμού, όπου η χώρα μας υστερεί απελπιστικά σε αριθμό δοτών αναλογικά με τον πληθυσμό της. Το θέμα είναι ότι πρέπει να το αγκαλιάσει ολόκληρη η κοινωνία, ώστε να μπορέσει να πετύχει στο σημαντικό του έργο της ενημέρωσης και προσέλκυσης δοτών.
Η πιο συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης ήταν η συνάντηση τριών ελλήνων μεταμοσχευμένων ασθενών με τους δότες τους, που και οι τρεις ήταν Γερμανοί. Στη μεγάλη επιτυχία της εκδήλωσης συνέβαλαν οι καλλιτέχνες και συγκεκριμένα ο συνθέτης Νίκος Ζούδιαρης και οι εκτελεστές Μελίνα Κανά και Απόστολος Ρίζος, αλλά και η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων Πατρών του Νίκου Τσιπινάκη.
Παραθέτω ένα μικρό δείγμα και ζητώ συγγνώμη για την ερασιτεχνική λήψη.

Μόλυβδος και εγκληματικότητα

Υπάρχει μια συνεχής και σταθερή πτώση της εγκληματικότητας στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια και πολλοί αναζητούν την αιτία του φαινομένου, που βέβαια δεν μπορεί παρά να είναι πολυπαραγοντική. 

Είναι εντυπωσιακό το ότι πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι μια από τις βασικότερες αιτίες είναι η ελάττωση της έκθεσης στο μόλυβδο, που έχει επέλθει με την χρήση της αμόλυβδης βενζίνης, αλλά και με την αφαίρεση της ουσίας από διάφορες χρωστικές ουσίες. Ο μόλυβδος είναι ιδιαίτερα τοξικός για τον εγκέφαλο, ιδιαίτερα τον αναπτυσσόμενο παιδικό εγκέφαλο. Συγκεκριμένα επηρεάζει περισσότερο την περιοχή εκείνη του εγκεφάλου, τον πρωμετωπιαίο λοβό, που είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό της επικέντρωσης της προσοχής και το χειρισμό της βραχυπρόθεσμης μνήμης, αλλά και μέσω αυτών και τον έλεγχο των συναισθημάτων. Η βλαπτική επίδραση του μολύβδου στην περιοχή αυτή του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου (συρρίκνωση, ατροφία) έχει αποδειχτεί πειραματικά.

Πιστεύεται, λοιπόν, ότι η σημαντική ελάττωση της έκθεσης στο μόλυβδο, που έχει πράγματι επιτευχθεί τα τελευταία 25 χρόνια, έχει συντελέσει στο να λειτουργεί πολύ καλύτερα ο προμετωπιαίος λοβός και έτσι να ελέγχουν οι άνθρωποι τις αντιδράσεις τους και τα συναισθήματά τους. Αποτέλεσμα: λιγότερες παρορμητικές αντιδράσεις και επομένως λιγότερη εγκληματικότητα.

Η αγανάκτηση είναι λύση;

Σε τραγική κατάσταση η χώρα. Είναι αλήθεια, ότι οι "αγανακτισμένοι" δεν μπορούν να δώσουν λύση, αφού είναι αδύνατο να διαμορφωθεί έτσι πολιτικά βιώσιμη πρόταση. 

Μπορεί, όμως, να αναγκάσουν την πολιτική ηγεσία να αναζητήσει αυτή τη λύση, κάτι που βέβαια δεν είναι απλά μια συναίνεση σε ότι μας επιτάσσουν οι δανειστές και οι κερδοσκόποι. 

Είναι η ύστατη ώρα και δεν πρέπει να χαθεί η ευκαιρία, που προσφέρει η λαϊκή αγανάκτηση!

Το δόγμα του σόκ

Υπάρχει ένα εξαιρετικό βιβλίο της Naomi Klein, που έχει τον τίτλο "The shock doctrine, The Rise of Disaster Capitalism" (Το δόγμα του σόκ, η άνοδος του καπιταλισμού μετά από καταστροφή), γραμμένο το 2006 και το οποίο περιγρέφει με γλαφυρό τρόπο την εφαρμογή μιας καινούργιας παραλλαγής της γνωστής από τον αμερικανό οικονομολόγο Friedman επεκτατικής εφαρμογής των κανόνων της αγοράς. Η νέα αυτή μορφή στηρίζεται στην εκμετάλλευση φυσικών καταστροφών για την βίαιη και εξαναγκαστική εφαρμογή τέτοιων μεθόδων σε χώρες και κοινωνίες, που μετά από μια φυσική καταστροφή δεν έχουν το σθένος και τα μέσα να αντιδράσουν. Εφαρμόστηκε ήδη με επιτυχία στη Sri Lanka μετά το τσουνάμι, στο Ιράκ μετά την εισβολή και στη Νέα Ορλεάνη μετά την Katrina. Η μέθοδος, όμως, είναι γνωστή από παλιότερες εφαρμογές στη Χιλή, την Αργεντινή ή τη Ρωσία, ως αποτέλεσμα όχι φυσικής καταστροφής, αλλά μετά από σοβαρές πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις (συχνά πάνε μαζί). Ο στόχος είναι πάντοτε ο ίδιος, η επέκταση του σκληρού καπιταλισμού και οι κύριες συνταγές οι ταυτόσημες: επέκταση του ιδιωτικού τομέα σε βάρος του κράτους με παράλληλη εκποίηση της κρατικής περιουσίας και μαζικός περιορισμός των κοινωνικών παροχών. Σε κοινωνίες σε βαθειά κρίση, όπως στο Ιράκ μετά την εισβολή, ο σκληρός καπιταλισμός επιβάλλεται μονομερώς και χωρίς καμιά μάσκα. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην Αργεντινή, χρειάστηκε η συνδρομή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. 

Η ουσία είναι ότι ο διεθνής καπιταλισμός δεν έχει πλέον την υπομονή να επιβάλει τους κανόνες του με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο της υποστήριξης συντηρητικών καθεστώτων, νόμιμων ή παράνομων, αλλά βρίσκεται σε κατάσταση "συναγερμού", προκειμένου να διαπιστώνει αδύνατα σημεία στο παγκόσμιο σύστημα και μέσω των διεθνών τραπεζών, των οίκων αξιολόγησης και όλων των άλλων εταίρων του, να εφαρμόζει εκείνη την παραλλαγή του δόγματος του σοκ, που θεωρεί εκάστοτε προσφορότερη.

Χρειάζεται να σας πω ποιος είναι ο σημερινός στόχος;

Slavoj Žižek και ο ορισμός της πραγματικής αγάπης

Να ποιος είναι ο ορισμός της πραγματικής αγάπης κατά τον γνωστό Σλοβένο φιλόσοφο Slavoj Žižek:

Βιβλία και μετάφραση

Πάντα, όταν είναι εφικτό, προσπαθώ να διαβάζω τα βιβλία, που με ενδιαφέρουν στην αρχική τους γλώσσα. Αυτό το κάνω πάντοτε με τα βιβλία, που είναι γραμμένα στα αγγλικά ή τα γαλλικά και μερικές φορές στα γερμανικά και ισπανικά. Τις δύο τελευταίες γλώσσες δεν τις μιλώ, αλλά μετά από πολυετή προσπάθεια και με τη βοήθεια λεξικών μπορώ και τις διαβάζω. Επιλέγω, πάντως, σε ότι αφορά αυτέ τις δύο γλώσσες, να το κάνω μόνο με μερικά εμβληματικά έργα και όχι ως κανόνα, όπως δηλαδή συμβαίνει στα αγγλικά και γαλλικά έργα.
Αυτά τα αναφέρω, επειδή βρήκα μπροστά μου σήμερα τη γνωστή ρήση, που παραθέτω. Ομολογώ, ότι δεν θυμόμουνα, ότι ανήκε στον συγκεκριμένο άνθρωπο.

Η μετάφραση είναι όπως μια γυναίκα. Εάν είναι όμορφη, δεν είναι πιστή. Αν είναι πιστή, είναι απόλυτα βέβαιο ότι δεν είναι όμορφη. (Γιεβγένι Γιεφτουσένκο)

Αθανασία της ψυχής και Φυσική

Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στο Scientific American από τον Sean Carrol, ένα πολύ γνωστό θεωρητικό φυσικό και πετυχημένο συγγραφέα, που καταπιάνεται με το θέμα της προσπάθειας "απόδειξης" για την ύπαρξη της ψυχής και την αθανασία της. Νομίζω ότι αξίζει να διαβαστεί ολόκληρο -είναι στα αγγλικά- και για το λόγο αυτό περιορίζομαι στο να βάλω το σχετικό σύνδεσμο.



http://www.scientificamerican.com/blog/post.cfm?id=physics-and-the-immortality-of-the-2011-05-23

Η Γυναίκα του Τίγρη

Σήμερα τέλειωσα ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα, γραμμένο από τη Σέρβα Tea Obrecht, που σήμερα είναι περίπου 25 χρόνων και ζεί από από τα 8 της χρόνια στις ΗΠΑ. Ο τίτλος είναι The Tiger's Wife (Η γυναίκα του Τίγρη, δεν ξέρω πως κυκλοφόρησε ή θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά). Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο μιας πολλά υποσχόμενης νέας συγγραφέως, που ήδη έχει πάρει πολύ καλές κριτικές.

Ένα βιβλίο, που κυρίως περιγράφει τις περιπέτειες του παππού της αφηγήτριας, μιας νεαρής γιατρού. Γιατρός και εκείνος, που κατά την αφηγήτρια, για να καταλάβεις τη ζωή του, πρέπει να ακούσεις δύο σχετικές ιστορίες, την ιστορία της γυναίκας του τίγρη και το ανθρώπου που δεν μπορούσε να πεθάνει. Περνώντας ανάμεσα στις ιστορίες του παππού και τις δικές της περιπέτειες, με σκηνικό πάντως το ίδιο, μια σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο πόλεμα χώρα των Βαλκανίων, που δεν αναφέρεται ονομαστικά, αλλά είναι η τέως Γιουγκοσλαβία, το βιβλίο έχει μεν αδυναμίες, αλλά βρίσκει κανείς και εξαιρετικά διαμάντια.
Παραθέτω ένα από αυτά, σε δική μου, σίγουρα αδόκιμη μετάφραση:

Όταν αυτό για το οποίο πολεμάς έχει σκοπό, όπως το να σε ελευθερώσει από κάτι ή να παρέμβεις για χάρη ενός αθώου, κουβαλάει την ελπίδα ότι κάποτε θα τελειώσει. Όταν η μάχη είναι για να ξεδιαλύνεις κάτι -όταν αφορά το όνομά σου, τους τόπους που έχουν ποτιστεί με το αίμα σου, το πόσο έχει συνδεθεί το όνομά σου με κάποιο μεγάλο ιστορικό γεγονός- δεν υπάρχει τίποτα άλλο από μίσος και η αργή παρέλαση ανθρώπων που τράφηκαν και τρέφονται από αυτό, πολύ προσεκτικά, από εκείνους που ήρθαν πριν από αυτούς. Τότε ο πόλεμος δεν τελειώνει ποτέ και έρχεται κατά κύματα, αλλά πάντα διατηρεί την ικανότητά του να εκπλήσει αυτούς που ήλπιζαν ενάντιά του.

Η "Σοφία του Πληθους"

Τελικά είναι πολύ της μόδας τον τελευταίο καιρό οι μελέτες, που αφορούν τη νοητική μας λειτουργία και ιδιαίτερα τον τρόπο έκφρασης γνώμης και λήψης αποφάσεων. Σε προηγούμενη ανάρτηση είχα συζητήσει το γεγονός, ότι για να έχεις μια σωστή εκτίμηση είναι καλύτερα να χρησιμοποιήσεις έναν (ικανό πάντως) αριθμό κανονικών, συνηθισμένων δηλαδή ανθρώπων, παρά έναν ιδιαίτερα προικισμένο και ταλαντούχο, που θα εκτιμήσει μόνος του. Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι αυτή είναι η ονομαζόμενη "σοφία του πλήθους".
Να, όμως, που και αυτή έχει τους περιορισμούςτης και τα μυστικά της! Μια ακόμη πρόσφατη μελέτη, αυτή τη φορά από την Ελβετία, δείχνει ότι η σοφία αυτή ισχύει μόνο με την προϋπόθεση, ότι οι εκφέροντες τη γνώμη τους δεν γνωρίζουν τι πιστεύουν οι άλλοι γύρω τους. Στην περίπτωση, που γνωρίζουν τις απόψεις των άλλων, επηρεάζονται σε τέτοιο βαθμό, που η τελική συνιστώσα γνώμη δίνει ένα αποτέλεσμα, που απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Η εν λόγω μελέτη χρησιμοποίησε άτομα, που απαντούσαν σε ερωτήματα κοινών εκτιμήσεων της καθημερινότητας (πχ πόσα εγκλήματα έγιναν στην πόλη τους πέρυσι, πόση είναι η πυκνότητα πληθυσμού της χώρας τους). Οι ερωτώμενοι ήταν είτε απομονωμένοι, είτε μάθαιναν τις απαντήσεις των άλλων συμμετεχόντων. Αποδείχτηκε, ότι οι απομονωμένοι κατά μέσο όρο απαντούσαν πιό σωστά από ότι εκείνοι, που ήξεραν τις απαντήσεις των άλλων! Ακριβώς, επειδή με τον τρόπο αυτό μπορούσαν να επηρεαστούν και στην περίπτωση ενός λάθους αυτό ήταν επόμενο να αναπαράγεται.
Αυτό νομίζω κάτι μας λέει πχ για τις διάφορες δημοσκοπήσεις, που γίνονται πάνω σε έναν αριθμό θεμάτων σε σχεδόν καθημερινή βάση. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί τη στιγμή της ερώτησης να μην γνωρίζουμε τις απαντήσεις των άλλων, αλλά γνωρίζουμε τα αποτελέσματα των προηγούμενων σχετικών δημοσκοπήσεων και αυτό επηρεάζει και τις δικές μας απαντήσεις!
Υπάρχει, όπως όλοι καταλαβαίνουμε, πολύς ακόμη δρόμος μέχρι να κατανοήσουμε τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας. Αν ποτέ μας το επιτρέψει ο ίδιος δηλαδή!

Ιατρικά Περιοδικά και Φαρμακευτικές Εταιρείες. Πόσο κοντά;

Η Fiona Godlee, διευθύντρια έκδοσης του μεγάλου περιοδικού British Medical Journal, είπε κατά τη διάρκεια συνεδρίασης επιτροπής του Κοινοβουλίου της Μεγάλης Βρεττανίας, ότι τα ιατρικά περιοδικά έχουν ως μία από τις κυριότερες πηγές χρηματοδότησής τους τις φαρμακευτικές εταιρείες και ότι θα έπρεπε επιτέλους να το δηλώσουν!
Είπε ακόμη για τη συνήθεια πολλών εκδοτών να κατασκευάζουν χρηματοδοτούμενες δημοσιεύσεις, ποου αφορούν ορισμένες νόσους ή θέματα, που ενδιαφέρουν τις εταιρείες. Στις περιπτώσεις αυτές συνήθως δεν είναι σαφής στους αναγνώστες ο βαθμός εμπλοκής των φαρμακοβιομηχανιών.
"Έχει ειπωθεί, ότι τα ιατρικά περιοδικά είναι διαφημιστικό εργαλείο της φαρμακευτικής βιομηχανίας και αυτό δεν είναι ψέμα, είναι αλήθεια σε αρκετά μεγάλο ποσοστό", είπε στην επιτροπή η Godlee!
Και κατέληξε: πρέπει να γίνει προσπάθεια για μεγαλύτερη διαφάνεια στις ιατρικές εκδόσεις και να αναφέρονται καθαρά οι περιπτώσεις όπου υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων, καθώς και η χρηματοδότηση δημοσιευμάτων από εταιρείες.

Μεγάλη έκπληξη; Η μήπως όχι;

Χρειάζεται να αγοράζουμε ακριβά κρασιά;

Πριν από μερικούς μηνες ο ψυχολόγος Richard Wiseman έκανε μια απλή μελέτη για το κρασί. Αγόρασε μια μεγάλη ποικιλία εμφιαλωμένων κρασιών από το τοπικό σουπερμάρκετ, από ένα φτηνό των 5 δολλαρίων μέχρι σαμπάνια των 50 δολλαρίων και ρώτησε ένα μεγάλο αριθμό ατόμων να μαντέψουν ποιο κρασί ήταν πιό ακριβό.
Τα αποτελέσματα θα πρέπει να απογοητεύσουν τους ψωροπερήφανους: οι 600 και πλέον που συμμετείχαν στη μελέτη μπόρεσαν να ξεχωρίσουν το πιό ακριβό κρασί σε 53% των περιπτώσεων, που δεν διαφέρει από το τυχαίο. Όταν μάλιστα αφορούσε τα κόκκινα κρασιά η αποτυχία ήταν πιό εντυπωσιακή, αφού το 61% θεώρησε το φτηνό κρασί ως την πιο ακριβή επιλογή!
Αυτά τα νέα είναι μάλλον ανησυχητικά. Οι ποιό πολλοί πότες κρασιού υποθέτουν ότι υπάρχει μια σχεδόν γραμμική συσχέτιση ανάμεσα στην ποιότητα και την τιμή του κρασιού, γι' αυτό και αγοράζουν τα ονομαστά ακριβά κρασιά. Αν τα ακριβά κρασιά δεν έχουν καλύτερη γεύση, τότε τι ρόλο παίζει όλη η ανθούσα οινοποιητική βιομηχανία;
Κι' όμως αυτά τα νέα δεν είναι πραγματικά νέα: πολλές μελέτες μέχρι τώρα έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στην τιμή και την ποιότητα του κρασιού, όπως την αντιλαμβάνονται οι πότες. Να πχ μια προσεκτική μελέτη που έγινε το 2008:
Τυχαίοι πότες, που δεν γνωρίζουν την τιμή του κρασιού που πίνουν δεν παίρνουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση πίνοντας ακριβότερα κρασιά. Σε ένα δείγμα περισσότερων από 6000 ανθρώπους που δοκίμασαν κρασιά χωρίς να ξέρουν την τιμή τους βρέθηκε ότι η ευχαρίστηση από τα ακριβά κρασιά όχι μόνο δεν ήταν μεγαλύτερη από αυτή των φτηνών, αλλά δεν ήταν καν ίδια. Ήταν ελαφρώς μικρότερη!
Άρα η τιμή του κρασιού και οι υποδείξεις των ειδικών γευσιγνωστών δεν αποτελούν καλούς οδηγούς για τους απλούς, μη ειδικούς, πότες.
Πως μπορούν άραγε να εξηγηθούν αυτά τα περίεργα ευρήματα;
Η απάντηση στηρίζεται στο ότι η απόλαυση που παίρνουμε από το κρασί δεν είναι απλά συνάρτηση της γεύσης και μόνο. Η απόλαυση παράγεται στον εγκέφαλο και εξαρτάται από πολλά άλλα πράγματα, όπως οι συγκυρίες, το περιβάλλον, το ποιός είναι μαζί μας, αλλά κυρίως από το τι περιμένουμε από το κρασί που δοκιμάζουμε. Αν μας έχουν πει ότι είναι ακριβό, τότε μας αρέσει περισσότερο και αυτό έχει επίσης αποδειχτεί με τυφλά πειράματα. Όταν έδιναν σε δοκιμαστές το ίδιο κρασί με διαφορετικές ταμπέλες, στις οποίες φάινονταν και διαφορετικές τιμές, οι "αμερόληπτοι" δοκιμαστές έβρισκαν το (ίδιο) κρασί με την ακριβότερη τιμή περισσότερο εύγευστο!
Έχουν γίνει ακόμη πιό πολύπλοκα πειράματα με τη χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου, που δέιχνει ποιές εγκεφαλικές περιοχές αντιδούν σε συγκεκριμένες ενέργειές μας και βρήκαν ότι ενώ διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου αντιδρούσαν κατά την πόση του κρασιού, υπήρχε μία συγκεκριμένη περιοχή, η οποία αντιδρούσε κατά την αποκάλυψη της τιμής του κρασιού. Αυτή η αντίδραση οδηγούσε τους πότες στην εκτίμηση ότι το ακριβότερο ήταν και το καλύτερο!
Άρα από κάποια άποψη όταν γνωρίζουμε ότι το κρασί είναι ακριβό το ευχαριστιόμαστε περισσότερο!
Ποιά, λοιπόν, είναι η λύση; Να πάψουμε να αγοράζουμε ακριβά κρασιά; Ή μήπως να λέμε στους φιλοξενουμένους μας ότι το κρασί είναι ακριβό, για να το ευχαριστηθούν περισσότερο;
Η απάντηση για τον Jonah Lehrer, που έγραψε το άρθρο, που σχεδόν σας μεταφράζω (παραλείποντας πολλά και προσθέτοντας δικά μου) είναι η εξής: να προσπαθούμε να μάθουμε περισσότερα για το κρασί που πίνουμε. Να διαβάσουμε την ταμπέλα του και να μάθουμε λίγα πράγματα για την ιστορία του και τον τρόπο παραγωγής του. Να βγει από τη συζήτηση, αν είναι δυνατόν, η τιμή. Να πάψουμε, δηλαδή, να σχετίζουμε την ποιότητα αναγκαστικά μόνο με την τιμή του κρασιού. Έτσι, αυτό το απίθανο όργανο, που λέγεται ανθρώπινος εγκέφαλος θα βρει αυτό το κάτι άλλο, το πέρα από τη γεύση, αλλά και πέρα από την τιμή, που φαίνεται ότι χρειάζεται για να ευχαριστηθεί απόλυτα αυτό το εξαιρετικό προϊόν των σταφυλιών.