Κι ένα ακόμη άνθος...

 

Τρίτη 17 Ιουνίου 2025

ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΣΗΜΑΣΙΑ Η ΜΗΠΩΣ ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ;

Οι ιστορίες στα ψηφιακά μέσα όπως το Instagram ή το Facebook δεν είναι γνήσιες ιστορίες. Δεν έχουν αφηγηματική διάρκεια. Είναι μάλλον απλά ακολουθίες στιγμιαίων εντυπώσεων που δεν μας λένε τίποτα. Δεν είναι στην πραγματικότητα παρά κομμάτια οπτικών πληροφοριών που γρήγορα εξαφανίζονται. Τίποτα δεν έχει διάρκεια.

Γράφει ο Byung-Chul Han στο βιβλίο του “The Crisis of Narration.”

Και παρακάτω:

Με τις ψηφιακές πλατφόρμες όπως είναι τα Twitter, Facebook, Instagram, TikTok και Snapchat, πλησιάζουμε το μηδενικό βαθμό σε ότι αφορά την αφήγηση. Είναι μέσα πληροφόρησης και όχι αφήγησης. Λειτουργούν με ένα προσθετικό και όχι αφηγηματικό τρόπο. Οι ακολουθίες των πληροφοριών δεν συμπυκνώνονται σε ένα αφήγημα.

Επίσης από το ίδιο βιβλίο:

Οι Phono sapiens νομίζουν ότι παίζουν, αλλά στην πραγματικότητα βρίσκονται υπό απόλυτη εκμετάλλευση και έλεγχο. Το εξυπνο τηλέφωνο μοιάζει να είναι ενας παιχνιδότοπος, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί ένα ψηφιακό πανοπτικό.

Και ακόμη:

Η εξόρυξη δεδομένων δρα όπως ένας μεγεθυντικός φακός που αποκαλύπτει μια μη συνειδητή περιοχή πίσω από τη συνειδητή. Μπορούμε να ονομάσουμε αυτή την περιοχή το ψηφιακό υποσυνείδητο. Επιτρέπει στην τεχνητή νοημοσύνη να αποκτήσει πρόσβαση στις υποσυνείδητες επιθυμίες και κλίσεις μας. Αυτό επιτρέπει στην ψυχοπολιτική που καθοδηγείται από δεδομένα να είναι σε θέση να ελέγχει τη συμπεριφορά μας σε προ- ανακλαστικό επίπεδο.

 

Δευτέρα 16 Ιουνίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΛΑΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ο Βούλγαρος πολιτικός επιστήμονας Ivan Krastev υποστηρίζει ότι ο λαϊκισμός αντιπροσωπεύει τη μείζονα πολιτική τάση στον κόσμο σήμερα: την αύξηση του δημοκρατικού αντιφιλελευθερισμού, σημειώνοντας ότι ο λαϊκισμός είναι αντιφιλελεύθερος αλλά δεν είναι αντιδημοκρατικός.

Από το βιλίο του Benjamin Moffitt “Populism.”

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΙΣΟΤΗΤΑ;

Τη στιγμή που οι άνθρωποι πίστεψαν ότι έπρεπε να διαλέξουν ανάμεσα στην ελευθερία και την αμεροληψία, ανάμεσα σε μια άδικη δημοκρατία και μια άθλια ισότητα εξαναγκασμένη από το κράτος, ήταν το τέλος του παιχνιδιού για την αριστερά.

Ισχυρίζεται ο Γιάννης Βαρουφάκης στο βιβλίο του “Technofeudalism - What Killed Capitalism.”

Ποίηση

 Ρουβίκωνας

Πορευόσουν μια ζωή αναλογιζόμενος

Πως θα είναι όταν θα περνούσες τον Ρουβίκωνα

Πόση συγκίνηση και νοσταλγία

Θα απέπνεαν οι σκέψεις σου

Και πόσο καλοφτιαγμένα τα γραφτά σου…

Με πόσην ανωτερότητα θα κατέγραφες τη στιγμή

Και τι μαθήματα θα έδινες στους ανυποψίαστους…

Μα χθες το βράδυ λίγο πριν κοιμηθείς

Την ώρα που η διαίσθηση φωτίζει την αλήθεια

Πριν βυθιστείς στης λήθης τα νερά

Εκεί στην άκρη του μυαλού σου 

Άκουσες το κύκνειο άσμα της Επίγνωσης:

“Το Ρουβίκωνα τον διάβηκες καιρό τώρα

Απορροφημένος καθώς ήσουν

Στις καθημερινές σου διαδρομές….”

Από την ποιητική μου συλλογή “Αμφιδρομές”, Εκδόσεις Mediterra, 2025.

Παρασκευή 13 Ιουνίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΑ ΤΑΞΗ

Η δημοκρατία στον αναπτυγμένο κόσμο έγινε ασφαλής και σταθερή όταν η βιομηχανοποίηση παρήγαγε κοινωνίες με μεσαία τάξη, δηλαδή κοινωνίες στις οποίες μια σημαντική πλειοψηφία του πληθυσμού θεωρούσε τον εαυτό της ως μεσαία τάξη.

Εάν μια ευρεία μεσαία τάξη είναι στ’ αλήθεια σημαντική για την επιβίωση της δημοκρατίας, ποια άραγε θα είναι η συνέπεια της εξαφάνισης των θέσεων εργασίας της μεσαίας τάξης ως αποτέλεσμα της προόδου της τεχνολογίας και της παγκοσμιοποίησης;

Απόψεις και ερωτήματα του Francis Fukuyama από το βιβλίο του “Political Order and Political Decay.”

Αναμνήσεις...

 Τέτοιες μέρες πριν από 25 χρόνια είχα εκλεγεί Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών. Δημοσιεύθηκε τότε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ μια συνέντευξή μου προς τον δημοσιογράφο Πάνο Θεοδωρακόπουλο. Την παραθέτω κια αναρωτιέμαι αν ο στόχος που αναφέρει η επικεφαλίδα έχει επιτευχθεί.

Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ RUSSEL ΓΙΑ ΤΟΝ ROUSSEAU

Το “πλήθος”…συχνά δεν γνωρίζει τι θέλει, επειδή σπάνια ξέρει τι είναι καλό για εκείνο”. Για το λόγο αυτό οι πολίτες πρέπει να καθοδηγούνται-και στην ανάγκη να εξαναγκάζονται- από αυτούς που κατανοούν καλύτερα τι είναι αυτό που θέλουν. Το πλήθος πρέπει μερικές φορές, όπως το διατύπωσε ο Rousseau, “να ελευθερωθεί με τη βία”. Σύμφωνα με τον Bertrand Russell, σε κείμενο του 1946, τέτοιες απόψεις κάνουν τον Rousseau “τον εφευρέτη της πολιτικής φιλοσοφίας των ψευδοδημοκρατικών δικτατοριών”. 

Σύμφωνα με την άποψη του Russell, ο Hitler είναι δημιούργημα του Rousseau.

Ο Russell υποστήριζε ότι η αρχή της γενικής θέλησης του Rousseau έκανε δυνατή την μυστική ταύτιση ενός ηγέτη με το λαό του, η οποία δεν έχει ανάγκη επιβεβαίωσης από ένα τόσο πεζό μηχανισμό, όπως η κάλπη. Μια από τις πρώτες συνέπειες ήταν το καθεστώς του Robespierre. Οι δικτατορίες στη Ρωσία και τη Γερμανία (ιδίως η δεύτερη) είναι εν μέρει δημιουργήματα των διδαχών του Rousseau.

Από το βιβλίο του ιστορικού Anthony Gottlieb “The Dream of Enlightenment.”

Τρίτη 10 Ιουνίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΟΙ ΑΦΑΝΕΙΣ ΕΡΓΑΤΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Η George Eliot το έθεσε πολύ όμορφα στο “Middlemarch”: “Η όλη φύση της…καταναλώθηκε σε κανάλια που δεν είχαν μεγάλο όνομα στη Γη. Αλλά οι συνέπειες της ύπαρξής της…ήταν ανυπολόγιστα διάχυτες. Επειδή το αυξανόμενο καλό στον κόσμο εξαρτάται εν μέρει από πράξεις που μένουν έξω από την Ιστορία. Και το ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο πολύ άσχημα για μένα και για σένα, όσο θα μπορούσαν να είναι, οφείλεται σε μαγάλο βαθμό στον αριθμό εκείνων που έζησαν πιστά μια κρυμμένη ζωή και που κείτονται σε τάφους που δεν επισκέπτεται κανείς.

Η αναφορά είναι από το βιβλίο “A Beginner's Guide to Dying” του Simon Boas.

Δευτέρα 9 Ιουνίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΩΦΕΛΙΜΙΣΤΙΚΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ

Οι ωφελιμιστικές λύσεις είναι μερικές φορές λανθασμένες, αλλά, υποψιάζομαι, ότι συχνότερα είναι ευεργετικές. Το καλύτερο που μπορεί να γίνει, ως γενικός κανόνας, είναι να διατηρεί κανείς μια έστω επισφαλή ισορροπία που θα αποτρέψει την εμφάνιση απελπιστικών καταστάσεων και αφόρητων επιλογών-αυτή είναι πρώτη προϋπόθεση για μια κοινωνία της προκοπής. Γι΄αυτό θα πρέπει πάντοτε να προσπαθούμε, υπό το φως της περιορισμένης ευρύτητας της γνώσης μας και επίσης της ατελούς κατανόησής μας σε ότι αφορά άτομα και κοινωνίες. Μια κάποια ταπεινότητα σε τέτοια θέματα είναι εντελώς απαραίτητη.

Οδηγίες κοινωνικής συμπεριφοράς από τον Isaiah Berlin στο βιβλίο “The Proper Study of Mankind.”

Η “ΣΤΡΑΒΗ” ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ

Δεν έχει υπάρξει κανένας περισσότερο αυστηρός ηθικολόγος από τον Immanuel Kant, αλλά κι αυτός ακόμη είπε, σε μια στιγμή επιφοίτησης, ότι “από τη στραβή ξυλεία της ανθρωπότητας δεν έχει φτιαχτεί ποτέ τίποτα ίσιο”.

Το αναφέρει και πάλι ο Isaiah Berlin στο βιβλίο του “The Proper Study of Mankind”.

Παρασκευή 6 Ιουνίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΤΥΡΟΥ

Μετά από επτά μήνες έντονων συγκρούσεων, ο Αλέξανδρος είδε ένα δεύτερο όνειρο, στο οποίο προσπαθούσε επανειλημμένα να πιάσει ένα σάτυρο, ο οποίος όμως ξέφευγε από τις επιθέσεις του. Τελικά, ο σάτυρος, που χόρευε πάνω στην ασπίδα του, πιάστηκε. Η ερμηνεία του αγαπημένου μάντη του Αλέξανδρου ήταν ότι η λέξη “σάτυρος” μπορούσε να διαχωριστεί ως σα και Τύρος, δηλαδή η Τύρος είναι δική σου. Ο Αλέξανδρος ξανάρχισε τις προσπάθειες και κατέλαβε την πόλη.

Από το βιβλίο The Oracle of Night του Sidarta Ribeiro.

Πέμπτη 5 Ιουνίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο SCHOPENHAUER ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Καθώς γράφει στο βιβλίο του “The World as Will and Representation”, η μουσική είναι μια άσκηση στην υποσυνείδητη μεταφυσική, όπου το πνεύμα δεν γνωρίζει ότι ασκεί φιλοσοφία. 

Στη μουσική υπάρχει κάτι ανείπωτο και ενδόμυχο. Μας φέρνει κοντά στην εικόνα ενός παραδείσου που είναι τέλεια κατανοητός και παντελώς ανεξήγητος.

“Αντιφάσεις” του Schopenhauer για τη “Μουσική”, που αναφέρονται στο βιβλίο “A Previous Life” του Edmund White*.

*Σύμπτωση: Χθες ανακοινώθηκε ο θάνατός του.

Μουσική Πρόταση: Marjan Farsad - Khooneye Ma

 Μια εξαιρετική Ιρανή τραγουδοποιός και σχεδιάστρια.

Τετάρτη 4 Ιουνίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΔΙΔΑΧΗ

Ακόμη και το πιο ελάχιστο πράγμα περιέχει κάτι που είναι άγνωστο. Πρέπει να το βρούμε. Για να περιγράψουμε μια φωτιά που κατακαίει ή ένα δέντρο στην πεδιάδα, πρέπει να σταθούμε μπροστά στη φωτιά αυτή ή σε εκείνο το δέντρο, μέχρις ότου να μην μας μοιάζει με κανένα άλλο δέντρο ή με καμιά άλλη φωτιά. 

Οτιδήποτε κι αν θέλεις να πεις, υπάρχει μονάχα μια λέξη που θα το εκφράσει, ένα μονάχα ρήμα που θα το κάνει να κινηθεί, ένα και μόνο επίθετο που θα το προσδιορίσει.

Τα παραπάνω ήταν οι οδηγίες που έδωσε ο Flaubert στον Maupassant και αναφέρονται στο βιβλίο του George Steiner “Lessons of the Masters.”

Αναμνήσεις...

 Μια φωτο από την 1 Μαίου του μακρινού 1985. Μου την έστειλε ο φίλος Γιώργος Καρατζάς, που είναι μαζ/ι μου στη φωτογραφία.

Δυό κόκκινα τριαντάφυλλα!

 

Δευτέρα 2 Ιουνίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΠΙΝΕΛΑ

Στα απομνημονεύματά της “Winter Season” η Toni Bentley* εύχεται να μπορούσε να διαγράψει τις ίδιες της τις ανάγκες και λαχτάρες, ώστε να μπορέσει να διοχετεύσει καλύτερα το όραμα του Balanchine. “Είναι κρίμα που χρειάζεται εκατό άτομα για εργαλεία του αντί για πινέλα”, γράφει, την ώρα που οι συνάδελφοί της διαπραγματεύονται τα συμβόλαιά τους. Τι θα συνέβαινε εάν οι βούρτσες του van Gogh αρνούνταν κάποια μέρα να τις χρησιμοποιήσει, επειδή ήθελαν καλύτερες συνθήκες εργασίας;”

*Η Toni Bentley ήταν μια χορεύτρια και μαθήτρια του διάσημου Balanchine.

Από το βιβλίο “Don't Think, Dear” της Alice Robb, που ήταν κι αυτή μαθήτρια του μεγάλου χορευτή Balanchine και περιγράφει τις εμπειρίες καταπίεσης που έζησε.

'Αγρια (και γλυκιά) Φύση...

 Από τις φωτογραφίες βουνού του Ορέστη.

Παρασκευή 30 Μαΐου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο ΑΓΙΟΣ ΤΩΝ ΒΟΥΝΩΝ

Η χάρη του είδε κι έπαθε στη θάλασσα · γι’ αυτό σε πόνεσε.

Σαράντα χρόνια έκαμε ναύτης στα καράβια· τη γνώρισε απ’ την καλή

κι απ’ την ανάποδη. Ώσπου, μια μέρα, έβαλε στον ώμο το κουπί και

πήρε να βαδίζει κατά το μεσόγειο. «Τι είναι αυτό που κρατώ;» ρω-

τούσε τους διαβάτες. Όταν του έλεγαν: «Κουπί», προχωρούσε

παραμέσα. Ωσότου έφτασε σ’ ένα ψηλό βουνό, όπου στο ρώτημά του

αποκρίθηκαν: «Ξύλο!» Κατάλαβε πως εκεί δεν είχαν δει ποτέ τους

κουπί κι απόμεινε μαζί τους.

Μια λαϊκή ιστορία για τον Προφήτη Ηλία, των Άγιο των βουνών.

Από το μυθιστόρημα του Παντελή Πρεβελάκη “Ο Ήλιος του Θανάτου”.

Πέμπτη 29 Μαΐου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΕΣΥ ΚΑΙ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΣΟΥ

Δεν είσαι πάντοτε το ίδιο άτομο και είσαι λιγότερο σταθερός μέσα στο χρόνο από ότι νομίζεις. Αλλά καθησυχαστικά κάπως, είσαι περισσότερο ίδιος με τον χθεσινό εαυτό σου, από ότι με κάποιο άλλο άτομο σήμερα.

Από το βιβλίο “Noise: A Flaw in Human Judgment” του Cass R. Sunstein.

ΕΙΡΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΖΩΗ

Ο Kierkegaard συμπέρανε ότι το ρομαντικό ιδεώδες του “να ζεις ποιητικά” θάπρεπε να ερμηνευτεί σωστότερα ωσάν η επιδεξιότητα του χειρισμού της ειρωνίας στη ζωή, όπως οι μεγαλύτεροι ποιητές το έκαναν με την τέχνη τους.

Απόσπασμα από το βιβλίο “Philosopher of the Heart” της Clare Carlisle.

Τετάρτη 28 Μαΐου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ

Λατρεύουμε την τελειότητα επειδή δεν μπορούμε να την έχουμε. Αν την είχαμε, θα την απορρίπταμε. Η τελειότητα είναι απάνθρωπη, επειδή η ανθρωπότητα είναι ελαττωματική.

Λατρεύουμε με δέος την ώθηση προς την τελειότητα των μεγάλων καλλιτεχνών. Αγαπάμε την προσέγγισή τους προς την τελειότητα, αλλά την αγαπάμε επειδή είναι μονάχα με προσέγγιση.

Πόσο τραγικό είναι να μην πιστεύεις στην ικανότητα του ανθρώπου για τελειότητα! Και πόσο τραγικό να πιστεύεις σε αυτήν!

Γράφει στο βιβλίο του "The Book of Disquiet”, ο μονίμως ανήσυχος Fernando Pessoa.