Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΠΕΡΙ ΕΞΟΡΙΑΣ

O Said περιέγραψε την εξορία ως το αθεράπευτο χάσμα ανάμεσα σε ένα ανθρώπινο πλάσμα και ένα τόπο γέννησης, ανάμεσα στον εαυτό και το πραγματικό του σπίτι. Η θεμελιώδης αυτή θλίψη δεν μπορεί ποτέ να ξεπεραστεί. Και αν και είναι αλήθεια ότι η λογοτεχνία και η ιστορία περιέχουν ηρωϊκά, ρομαντικά, ένδοξα, ακόμη και θριαμβευτικά επεισόδια στη ζωή ενός εξόριστου, αυτά δεν είναι παρά μονάχα προσπάθειες να ξεπεραστεί η ακρωτηριαστική θλίψη της αποξένωσης. Τα επιτεύγματα της εξορίας μονίμως υπονομεύονται από την απώλεια κάποιου πράγματος που έχει οριστικά μείνει πίσω.

Από το έργο του David Damrosch “Around the World in 80 Books” στην αναφορά που κάνει για το βιβλίο “Reflections on Exile» του Παλαιστίνου διανοητή Edward W. Said.

Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Η ΖΗΛΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ

Η ζήλεια γεννιέται με τον έρωτα, αλλά δεν πεθαίνει πάντοτε μαζί του.

Γράφει η Iris Murdoch στο μυθιστόρημα “The Sea, The Sea.”

ΑΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ…

Η πιο μεγάλη τιμή για ένα συγγραφέα είναι η δήλωση του Isaac Babel για τον συνάδελφό του Ρώσσο συγγραφέα Leon Tolstoy: Αν ο Κόσμος μπορούσε να γράψει μόνος του, θα έγραφε όπως ο Tolstoy.

Η αναφορά από το βιβλίο “Literary 100” του Daniel S Burt.

Τρίτη 25 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΝΑ ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΦΥΣΗ

Αυτά που φανταζόμαστε ότι είναι αισθητικές προτιμήσεις είναι στην πραγματικότητα ένστικτα επιβίωσης, που διαμορφώθηκαν για χιλιετίες, ένστικτα που μας βοήθησαν να βρίσκουμε πολλά υποσχόμενα μέρη για αναζήτηση τροψής και ξεκούραση. Όταν, σήμερα, ανατρέχουμε στη φύση, στις περιπτώσεις που είμαστε αγχωμένοι ή κουρασμένοι-όταν κάνουμε μια βόλτα μέσα στο δάσος ή ατενίζουμε τα κύματα του ωκεανού- εμπλεκόμαστε σε αυτό που ένας ερευνητής αποκαλεί “περιβαλλοντική αυτορρύθμιση”, μια διεργασία φυσιολογικής ανανέωσης, που ο εγκέφαλός μας δεν μπορεί να επιτελέσει μόνος του.

Λόγια της Annie Murphy Paul από το βιβλίο “The Extended Mind.”

Δευτέρα 24 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο NIETZCHE ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

* Έχει σωστά ειπωθεί ότι ένα έθνος δεν χαρακτηρίζεται μόνο από τους μεγάλους του ανθρώπους, αλλά κυρίως από τον τρόπο με τον οποίο τους αναγνωρίζει και τους τιμά.

* Υπάρχει μια χαλύβδινη αναγκαιότητα που συνδέει τον φιλόσοφο με έναν αληθινό Πολιτισμό. Αλλά τι γίνεται εάν αυτός ο Πολιτισμός δεν υπάρχει; Τότε ο φιλόσοφος είναι ένας απρόβλεπτος και επομένως τρομακτικός κομήτης, ενώ στην ευνοϊκή περίπτωση λάμπει ως ένα κεντρικό αστέρι στο ηλιακό σύστημα του Πολιτισμού. Αυτός είναι ο λόγος που οι Έλληνες δικαιώνουν τον φιλόσοφο, επειδή με αυτούς δεν είναι ένας κομήτης.

Ο Friedrich Nietzsche στο έργο του “Philosophy in the tragic age of Greeks.”

Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Η ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ

Θυμάμαι ότι ο Walter Benjamin υποστήριζε ότι κάθε τελειωμένο έργο είναι η μάσκα του θανάτου της έμπνευσής του.

Ο Enrique Vila-Matas στο βιβλίο “Montano's Malady”

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

«Η τέχνη είναι το σύμφωνο των ατόμων που αρνούνται την τελευταία λέξη στην κοινωνία».

Η Rachel Cusk στο μυθιστόρημα “Parade.”

Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΟΙ ΕΞΩ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΣΑ

Όλο αυτό ήταν εντελώς αποτρόπαιο για τον Murphy, του οποίου η εμπειρία ως ένα φυσικό και λογικό ον, τον ανάγκαζε να ονομάζει καταφύγιο αυτό που οι ψυχίατροι ονόμαζαν εξορία και να σκέφτεται ότι οι ασθενείς δεν ήταν αποκλεισμένοι από ένα σύστημα ευεργετημάτων αλλά δραπέτες από ένα κολοσσιαίο φιάσκο.

Από το μυθιστόρημα “Murphy” του Samuel Beckett.

Η ΕΞΥΠΝΑΔΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

Αν κάποτε νιώθεις περήφανος για την εξυπνάδα της ανθρωπότητας, θυμήσου αυτή την ιστορία και τα συμπεράσματά της- δηλαδή ότι χρειάστηκε να περάσουν εννιά χιλιάδες χρόνια από τότε που ιδρύθηκαν οι πρώτες πόλεις μέχρις ότου οι άνθρωποι καταλάβουν ότι τα κόπρανα στο πόσιμο νερό μπορεί να τους αρρωστήσουν.

Γράφει ο Rob Dunn στο βιβλίο “A Natural History of the Future.”

Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

HARARI-στικές ΡΗΣΕΙΣ

Η τάση να δημιουργούμε πανίσχυρα πράγματα με απρόβλεπτες συνέπειες δεν άρχισε με την ατμομηχανή ή την Τεχνητή Νοημοσύνη, αλλά με την εφεύρεση της θρησκείας. Οι προφήτες και οι θεολόγοι καλούσαν ισχυρά πνεύματα που υποτίθεται θα έφερναν αγάπη και χαρά, αλλά μερικές φορές κατέληγαν να πλημμυρίζουν τον κόσμο με αίμα.

Η τάση μας να χρησιμοποιούμε δυνάμεις που δεν μπορούμε να ελέγξουμε δεν προκύπτει από την ψυχολογία του ατόμου, αλλά από τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο το είδος μας συνεργάζεται σε μεγάλους αριθμούς. Το κύριο επιχείρημα αυτού του βιβλίου είναι ότι η ανθρωπότητα αποκτά υπερβολική δύναμη δημιουργώντας μεγάλα δίκτυα συνεργασίας, αλλά ο τρόπος που χτίστηκαν αυτά τα δίκτυα μας προδιαθέτει να μην τα χρησιμοποιούμε με σοφό τρόπο. Το πρόβλημά μας, λοιπόν, είναι πρόβλημα δικτύου.

Όπως το έθεσε εξαίρετα ο George Orwell, η άγνοια είναι δύναμη.

Από το βιλίο του Yuval Noah Harari “Nexus.”

Τρίτη 18 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο KAFKA ΚΑΙ Ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Ο Kafka ήταν ένας εντελώς οπτικός τύπος, που δεν μπορούσε να αντέξει τον κινηματογράφο, επειδή έλεγε ότι η ταχύτητα των κινήσεων και η ζαλιστική εναλλαγή των εικόνων τον ανάγκαζαν σε μια διαρκή επιφανειακή όραση. Έλεγε ότι στον κινηματογράφο δεν είναι η ματιά που διαλέγει τις εικόνες, αλλά οι εικόνες που διαλέγουν τη ματιά.

Αναφορά από τον Enrique Vila-Matas  στο “Montano's Malady.”

Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ

Για τον Αριστοτέλη, η ζωτικότητα των ζωντανών όντων διαποτίζονταν από την ψυχή τους. Αυτή η έννοια δεν πρέπει να συγχέεται, αν και αυτό έγινε αργότερα, με τη χριστιανική έννοια της ψυχής. Αυτό στο οποίο αναφέρονταν ήταν μια έμφυτη ικανότητα για δράση.

Αυτά ισχυρίζεται ο Philip Ball στο βιβλίο του “How Life Works: A User’s Guide to the New Biology.”

Ποίηση: Αμφιδρομές

 Από σήμερα είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του εκδοτικού οίκου Mediterra Books, η ποιητική μου συλλογή με τίτλο “Αμφιδρομές”. 

https://mediterrabooks.com/s/?book_id=1331989

Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Η αναζήτηση ενός νοήματος στη ζωή μπορεί να είναι μια χρήσιμη θεραπεία, αλλά δεν έχει τίποτα να κάνει με την πνευματική ζωή. Η ζωή του πνεύματος δεν είναι μια αναζήτηση νοήματος, αλλά η απελευθέρωση από αυτό. 

Ισχυρίζεται ο John Gray στο βιβλίο “Straw Dogs.”

ΕΛΠΙΔΕΣ ΧΩΡΙΣΤΑ ΘΑΜΜΕΝΕΣ…

Μια φορά έκλαψε δυνατά και ξύπνησε τον άντρα της. Μετά από αυτό έμαθε να κλαίει σιωπηλά- οι διαθέσεις τους σπάνια ταίριαζαν τώρα. Ήταν ωσάν οι ελπίδες τους να είχαν θαφτεί σε διαφορετικούς τάφους.

Από το μυθιστόρημα “The Jungle” του Upton Sinclair.

Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου 2025

ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΛΟΓΩ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

Οι Άγγλοι δεν ενδιαφέρονται επαρκώς για τα πνευματικά ζητήματα ώστε να είναι μισαλλόδοξοι με αυτά.

Παρατήρηση του George Orwell το 1947, που αναφέρεται στο βιβλίο “Postwar” του Tony Judt.

Και από το ίδιο βιβλίο:

Ο Cyril Connolly*, γράφοντας στο περιοδικό του Horizon τον Σεπτέμβριο του 1945, είχε να πει αυτά για την κατάσταση της Ευρώπης της εποχής εκείνης: “Ηθικά και οικονομικά η Ευρώπη έχει χάσει τον πόλεμο. Η μεγάλη μαρκίζα του Ευρωπαϊκού πολιτισμού μέσα στο κίτρινο φως της οποίας όλοι μεγαλώσαμε, και διαβάσαμε, και γράψαμε, ή αγαπήσαμε, ή ταξιδέψαμε, έχει γκρεμιστεί. Τα σχοινιά που την κρατούσαν ξέφτισαν, το κεντρικό κοντάρι έσπασε, οι καρέκλες και τα τραπέζια έγιναν κομμάτια, η τέντα άδειασε, τα τριαντάφυλλα μαράθηκαν στις βραγιές τους…”

* Άγγλος Συγγραφέας

Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Η ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΩΣ ΘΕΣΗ

Αποσυρθείτε γιατί η άρνηση να βοηθήσετε τη μηχανή να προχωρήσει—η άρνηση να σφίξτε περαιτέρω την καστάνια—είναι μια βαθιά ηθική θέση. Αποσυρθείτε επειδή η δράση δεν είναι πάντοτε πιο αποτελεσματική από την αδράνεια. Αποσυρθείτε για να εξετάσετε την κοσμοθεωρία σας: την κοσμολογία, το παράδειγμα, τις υποθέσεις, την κατεύθυνση του ταξιδιού. Μια πραγματική αλλαγή αρχίζει με την απόσυρση.

Γράφει ο David Wallace-Wells στο βιβλίο “The Uninhabitable Earth.”

Και το χθεσινό φεγγάρι στο Μαλάκι...

Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΒΑΒΕΛ

Επειδή ο σοσιαλισμός δεν είναι μόνο το εργατικό ζήτημα, είναι προπάντων το ερώτημα της αθεΐας, της σύγχρονης ενσάρκωσης του, το ερώτημα του πύργου της Βαβέλ, που κατασκευάζεται χωρίς τον Θεό, όχι για να φτάσει ο άνθρωπος τους ουρανούς από τη γη, αλλά για να χαμηλώσει τους ουρανούς προς τη γη.

Από το “L'homme révolté” του Albert Camus.

Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ…

Έτσι λέει ο ένας στον άλλο-και στον εαυτό του- το κάθε τι για το πως ήταν τα πράγματα τρεις εβδομάδες πριν, όταν πρωτοσυναντήθηκαν. Κάποια πράγματα τα ξέρουν και οι δύο, κάποια ο ένας από τους δύο τα έχει ξεχάσει, ή ο άλλος, κάποια ο ένας δεν τα πρόσεξε, ή ο άλλος, κάποια ο ένας από τος δύο τα σκέφτηκε αλλά δεν τα είπε, και κάποια ο άλλος, και έτσι αυτό το οποίο ήταν παρόν μόλις πριν τρεις εβδομάδες βαθαίνει στη διάρκεια ενός απογεύματος, βαθαίνει, αλλάζει τη φύση του, αλλά όμως κρατάει το συνολικό του περίγραμμα, που και οι δύο αναγνωρίζουν.

Από το μυθιστόρημα “Kairos” της Jenny Erpenbeck.

Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ…

Τα κοντά χοντρά φρύδια του ορθώθηκαν, οι άκαμπτες μικροσκοπικές τους άκρες σχημάτιζαν δυο απειλητικούς φράχτες στον Ταγματάρχη Zoglauer. Τα μεγάλα, λαμπερά, ανόητα μάτια του, που πάντοτε αντικατόπτριζαν όλα αυτά που είχαν δει πριν χρόνια, αλλά σπάνια αυτό που έβλεπαν εκείνη τη στιγμή, έδειχναν τώρα να εκφράζουν την αλαζονεία των προγόνων του, μια αλαζονεία του δέκατου πέμπτου αιώνα. 

Από το “The Radetzky March” του Joseph Roth.

Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου 2025

ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΡΑΓΕ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ;

Σχεδόν πιστεύω ότι είμαστε όλοι μας φαντάσματα, Πάστορα. Δεν είναι μονάχα ότι έχουμε κληρονομήσει από τον πατέρα και τη μητέρα μας, που “βαδίζει” μέσα μας. Είναι όλων των ειδών οι πεθαμένες ιδέες και τα άψυχα παλιά πιστεύω και ούτω καθ’ εξής. Δεν έχουν καμιά ζωντάνια, αλλά αγκιστρώνονται πάνω μας παρ’ όλα αυτά και δεν μπορούμε να τα αποτινάξουμε.

Από το θεατρικό έργο “Ghosts” του Henrik Ibsen. 

Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Η μεγαλύτερη εφεύρεση του 19ου αιώνα, έγραψε με καυστικό τρόπο ο Alfred North Whitehead, ήταν η εφεύρεση της μεθόδου της εφεύρεσης.

Ο φιλόσοφος Jean-Pierre Dupuy είπε ότι όποιος πιστεύει ότι η επιστήμη και η τεχνολογία θα προσφέρουν μια λύση στα προβλήματα που προκλήθηκαν από την επιστήμη και την τεχνολογία, δεν μπορεί να έχει πίστη στην πραγματικότητα του μέλλοντος.

Οι δύο αυτές ρήσεις από το βιβλίο “Scorched Earth” του Jonathan Crary.

Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Η ΠΡΩΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΥΝΑΜΗ

Την αυτοκρατορία που ο Αλέξανδρος προσπαθούσε να δημιουργήσει το 324 πΧ δεν την είχε θεωρήσει ως μια Ελληνική αυτοκρατορία. Μπορεί να ήταν η αληθινά πρώτη προσπάθεια για παγκόσμια κυριαρχία, με συνειδητή υπέρβαση των ορίων των εθνοτήτων, των πολιτισμών και των ταυτοτήτων.

Γράφει ο Roderick Beaton στο βιβλίο του “The Greeks.”

Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ

Αυτό που είναι η μυθιστορία, λέει ο Dante είναι εκείνη η αλήθεια που έχει τη μορφή ενός ψέματος.

Αναφορά από τον George Steiner στο βιβλίο “Lessons of the Masters.”

ΠΩΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΕΔΩ…

Αυτό που ακολουθεί είναι η ιστορία του πως φτάσαμε να πιστεύουμε τέτοιες ιδέες και τι κόστισε αυτή η πίστη. Η ανθρωπότητα που ποθήσαμε, ο κόσμος που θέλουμε, το μέλλον που ελπίζουμε να χτίσουμε, όλα εξαρτώνται από μια καθαρή κατανόηση της αγριότητάς μας, της επιθυμίας μας, της δύναμης μας και της δίψας μας να παραπλανήσουμε ο ένας τον άλλο και τους ίδιους τους εαυτούς μας.

Γράφει ο Stefanos Geroulanos στην εισαγωγή του βιβλίου του “The Invention of Prehistory.”