Ένα πραγματικά πολύ αντικειμενικό άρθρο για την σύντομη ιστορία των Συμβουλίων των Πανεπιστημίων, αλλά και γενικά για την κατάσταση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στη χώρα μας.
Είναι κάπως μεγάλο, αλλά αξίζει τον κόπο!
«Μαζέψτε τα και φύγετε!» - Το βραχύβιο φιάσκο των Συμβουλίων Ιδρύματος στα ΑΕΙ
Από τον ΑΝΤΩΝΗ ΕΦΡΑΙΜΙΔΗ
Στην όπερα «Μπορίς Γκοντουνόφ» του Μουσσόργκσκυ υπάρχει ένας συμβολικός ρόλος, αυτός του λεγόμενου «αγαθού ηλίθιου», που μοιρολογεί για το πεπρωμένο της πατρίδας του, της Ρωσίας, εν είδει αρχαιοελληνικού χορού, καθώς παρακολουθεί τις εξελίξεις που οδηγούν την χώρα του στον γκρεμό. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ως μέλος του Συμβουλίου Ιδρύματος (ΣΙ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), υπήρξα μάρτυρας καταστάσεων που με ταύτισαν με τον «αγαθό ηλίθιο» του Μουσσόργκσκυ. Τούτο το άρθρο είναι το μοιρολόι μου για το μέλλον της πατρίδας μου μέσα από τον φακό της εκπαίδευσης στα ΑΕΙ.
Αν και γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Ελλάδα (όπου και αποφοίτησα από το ΕΜΠ), έζησα και εργάστηκα στο εξωτερικό (κυρίως στις ΗΠΑ), χωρίς όμως να διακόψω τη στενή επαφή μου με τις εξελίξεις στην χώρα μας. Ιδίως με τα ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα η επαφή μου ήταν συνεχής, στενή και ζωντανή. Έτσι, γνώριζα και βίωνα την κατρακύλα και το χάλι των ΑΕΙ. Κυριολεκτικά πενθούσα, και συνάμα οργιζόμουν, όταν έβλεπα την ανείπωτη αποσύνθεση των ναών της γνώσης και έρευνας της χώρας. Η διαστροφή των εννοιών της δημοκρατίας και του ρόλου των σχολείων και πανεπιστημίων, οι καταλήψεις, η άνοδος της αλητείας σε ηγετικές θέσεις, η παραφθορά της εκπαιδευτικής διαδικασίας, το μουντζούρωμα κάθε τετραγωνικού μέτρου λευκού τοίχου, οι ύβρεις, οι προπηλακισμοί των καθηγητών, η απαξίωση του διδακτικού και ερευνητικού έργου, μου ήσαν γνωστά και με έκαναν να θέλω να κλάψω. Όταν λοιπόν ψηφίστηκε ο νόμος 4009 το 2011, που σηματοδότησε μια συγκλονιστική στροφή της πορείας της Ανώτατης Παιδείας στην χώρα προς τον εκσυγχρονισμό, ήμουν από τους πρώτους που όχι μόνο επιδοκίμασαν και ζητωκραύγασαν, αλλά και που αναζήτησαν ενεργό συμμετοχή για να επιταχύνουν την απαγκίστρωση και απεγκλωβισμό του εκπαιδευτικού συστήματος, δηλαδή του πιο σημαντικού πυλώνα στήριξης της χώρας, από τον δρόμο προς την αποτελμάτωση και τον μαρασμό. Σχεδόν παντού ο νόμος χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό. Εκτός βέβαια από όσους έβλεπαν ότι τα περιθώρια ασυδοσίας στένευαν. Σε αυτούς κατατάσσονται οι πρυτάνεις, οι φοιτητοπατέρες, οι συνδικαλιστές και τα κόμματα της Αριστεράς που στεγάζουν τους περισσότερους από αυτούς. Αλλά, και αυτό είναι το πιο επώδυνο, και από μερικούς άλλους που υποκριτικά και σιωπηλά εξύφαιναν την υπονόμευσή του.
Ο νόμος 4009, γνωστός σαν «νόμος Διαμαντοπούλου», επειδή ψηφίστηκε επί υπουργίας της και επειδή η ίδια πάλεψε σκληρά για να επιτύχει την ψήφισή του, περιείχε πληθώρα αλλαγών και βελτιώσεων στην Ανώτατη Παιδεία. Επρόκειτο όμως για αποτέλεσμα εντατικής και μακράς εργασίας πολλών αξιόλογων ανθρώπων. Η συζήτηση είχε αρχίσει επί υπουργίας Μαριέττας Γιαννάκου με σημαντική συμβολή του καθηγητή Θάνου Βερέμη και ολοκληρώθηκε με την τιτάνια προσπάθεια του επίσης καθηγητή Βασίλη Παπάζογλου, του οποίου η προσφορά είχε αναγνωρισθεί και πριν από τον πρόωρο θάνατό του.
Ο νόμος αυτός περιείχε διατάξεις που θεράπευαν τις περισσότερες παθογένειες της λειτουργίας των ΑΕΙ. Έλυνε το πρόβλημα των αιωνίων φοιτητών, το πρόβλημα της κατάχρησης και αλλοίωσης της έννοιας του ασύλου, το πρόβλημα της εκλογής των διοικητικών αρχών, το πρόβλημα της ελεύθερης εξωστρέφειας των Πανεπιστημίων, διευκόλυνε την εύρεση εξωτερικών πόρων και χορηγιών, εισήγαγε δυνατότητες δομικής αναμόρφωσης, και έθετε τις βάσεις για αξιολόγηση σε κάθε πτυχή της λειτουργίας των Ιδρυμάτων. Με λίγα λόγια αποτελούσε τεράστιο και καλοσχεδιασμένο βήμα εκσυγχρονισμού της Ανώτατης Παιδείας στην χώρα. Ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο του νόμου ήταν και η θέσπιση του θεσμού του Συμβουλίου Ιδρύματος (ΣΙ). Το ΣΙ δεν είναι τίποτε άλλο από ένα εποπτικό και ελεγκτικό όργανο όμοια του οποίου υπάρχουν σε όλα τα Πανεπιστήμια, αλλά και άλλους οργανισμούς, απανταχού της γης, και ο σκοπός του είναι να διασφαλίζει την υπεύθυνη άσκηση των καθηκόντων της Διοίκησης, να χαράσσει στρατηγικό σχεδιασμό, να ανευρίσκει πόρους, και να αποτελεί έναν ανεξάρτητο κρίκο στην διασύνδεση του Ιδρύματος με την Πολιτεία και την Κοινωνία. Στις αγγλοσαξονικές χώρες ο θεσμός αυτός είναι γνωστός σαν Board of Trustees, Board of Regents ή Board of Visitors. Έχει δε πολύ περισσότερη ισχύ από αυτήν που προέβλεπε ο νόμος 4009. Αποτελείται συνήθως από διορισμένα μέλη (σχεδόν όλα εξωτερικά) και έχει την ευθύνη της επιλογής του Πρύτανη αλλά και την δυνατότητα της αποπομπής του. Το ΣΙ στην Ελλάδα αποτελούνταν από μίγμα εσωτερικών και εξωτερικών μελών, εκλεγμένων (όχι διορισμένων), και με έμμεσο μόνον ρόλο στην εκλογή τού Πρύτανη. Και φυσικά ούτε λόγος να γίνεται περί αποπομπής του Πρύτανη.
Στην αρχική μορφή του ο νόμος έδινε μεγαλύτερη ισχύ στα ΣΙ, παρόμοια με αυτήν που έχουν τα αντίστοιχα συμβούλια στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Όμως η λυσσαλέα αντίδραση του βαθέος πανεπιστημιακού κατεστημένου κατά την περίοδο διαβούλευσης για την τελική μορφή του νόμου πέτυχε να ψαλιδίσει πολλές από τις εξουσίες των Συμβουλίων. Στο ψαλίδισμα συναίνεσε και η ίδια η υπουργός Άννα Διαμαντοπούλου, προκειμένου να αποσπάσει τη στήριξη της τότε αντιπολίτευσης της ΝΔ. Παρά ταύτα, η εισαγωγή του θεσμού ήταν τελικά μια επιτυχία χωρίς προηγούμενο. Ψηφίστηκε δε στην Βουλή από 255 εκ των 300 βουλευτών. Μόνο σε εορταστικές εκδηλώσεις άνευ νοήματος επιτυγχάνεται τέτοια πλειοψηφία στην Ελληνική Βουλή. Όπως τελικά αποδεδείχθηκε, σχεδόν κανένας βουλευτής δεν διάβασε τον νόμο. Απλά όλοι ευθυγραμμίστηκαν με την εντολή της ηγεσίας των κομμάτων τους να υπερψηφιστεί ο νόμος.
Πλήθος διακεκριμένων επιστημόνων, κυρίως Ελλήνων της αλλοδαπής, αλλά και ξένων ή εντοπίων, προσέτρεξαν να υποβάλουν υποψηφιότητα για να εκλεγούν μέλη αυτών των Συμβουλίων παρ’ ότι ήσαν μη αμειβόμενα. Δεκαπέντε μέλη για κάθε ΣΙ, και ένα ΣΙ για κάθε ένα από τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ, σήμαινε πάνω από χίλια άτομα. Περίπου τα μισά από αυτά προβλεπόταν να είναι εξωτερικά μέλη, ήτοι μη ανήκοντα στα ΑΕΙ. Ο αριθμός των υποψηφίων ήταν υπερδιπλάσιος του αριθμού των θέσεων. Η «ερυθρομέλανη» αντίδραση στα Ιδρύματα προσπάθησε να ματαιώσει την διαδικασία εκλογής με τις γνωστές βίαιες μεθοδεύσεις της. Όμως η χρήση ηλεκτρονικής ψήφου ξεπέρασε τις δυνατότητες των «τσούρμων» που αντιδρούσαν (μόνο να κλέβουν ή να σκίζουν κάλπες ξέρουν) και έτσι η διαδικασία διεκπεραιώθηκε. Oι πανεπιστημιακοί μετείχαν ενθουσιωδώς: ΕΚΠΑ 79,3%, ΕΜΠ 65,5%, ΑΠΘ 75,4% κ.ο.κ., παρά την αποχή που κήρυξαν οι συνδικαλιστικές παρατάξεις της αριστεράς, τις απειλές και τους τραμπουκισμούς, που έφτασαν να κατεβάζουν τους διακόπτες των servers ώστε να εμποδίσουν ακόμη και την ηλεκτρονική ψηφοφορία! Έτσι, ο Ιανουάριος του 2012 βρήκε όλα τα ΑΕΙ (αλλά και τα ΤΕΙ) της χώρας με Συμβούλια Ιδρύματος.
Υπέβαλα υποψηφιότητα και εκλέχτηκα εξωτερικό μέλος του Συμβουλίου Ιδρύματος (ΣΙ) του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ). Η θητεία μου άρχισε την 1.1.2012 και ήταν σχεδόν τετραετής. Έληγε στις 31.8.2016. Κατά την περίοδο αυτήν υπήρξα μάρτυρας μιας τραγικής, ή καλύτερα τραγικοκωμικής, διαδικασίας αποδόμησης του νόμου 4009 και των Συμβουλίων.
Το ξήλωμα άρχισε με τον διορισμό του Μπαμπινιώτη ως υπουργού Παιδείας ο οποίος διαδέχθηκε την Διαμαντοπούλου. Ακολούθησε ο Αρβανιτόπουλος (ΝΔ), ο οποίος επί περίπου δύο χρόνια έκανε ό,τι μπορούσε για να αποδυναμώσει τα Συμβούλια. Μετά ήρθε ο Λοβέρδος (ΠΑΣΟΚ), ο οποίος για ένα περίπου εξάμηνο απλά βρισκόταν στον υπουργικό θώκο χωρίς να έχει ιδέα ή ενδιαφέρον για τα γενόμενα στα ΑΕΙ. Ακολούθησε η λαίλαπα των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ με επικεφαλής τον Αριστείδη Μπαλτά (ατυχώς συμμαθητή μου από το Γυμνάσιο και παλαιό φίλο) που «ανακοίνωσε» την κατάργηση των ΣΙ και του όλου νόμου 4009, αλλά που δεν κατάφερε να την υλοποιήσει (όπως δεν κατάφερε και τίποτε άλλωστε) και που πέρασε την σκυτάλη της αποδόμησης στον αδιανόητο για υπουργό Παιδείας Φίλη, με την εξίσου αδιανόητη Σία Αναγνωστοπούλου να «προΐσταται» στον τομέα των ΑΕΙ.
Ο λόγος που δεν προχώρησαν στην εκπλήρωση της επαγγελίας τους να καταργήσουν τον νόμο και, ειδικά, τα Συμβούλια ήταν απλά ότι οι Ευρωπαίοι «επίτροποι» της χώρας δεν το ενέκριναν. Έτσι άρχισαν να μεταχειρίζονται κάθε λογής τεχνάσματα για την απαξίωση του θεσμού, με «ψαλιδίσματα» των αρμοδιοτήτων του και με παρωδίες διαβούλευσης (όπως αυτής του Διαλόγου περί Παιδείας που εμπιστεύτηκαν στον Γαβρόγλου). Καθώς ο χρόνος έτρεχε φθάσαμε στο τέλος της θητείας των ΣΙ οπότε έπρεπε να κινήσουν την διαδικασία εκλογής νέων Συμβουλίων. Αυτό βέβαια ήταν γι’ αυτούς κάτι σαν το λιβάνι για τον διάολο. Οπότε τι σκαρφίστηκαν; Μα να επεκτείνουν την θητεία των υπαρχόντων Συμβουλίων για έναν χρόνο! Ποιοι; Αυτοί που εξέφρασαν τις πιο απαξιωτικές απόψεις για τα Συμβούλια. Φυσικά επρόκειτο για ελιγμό απελπισίας για να κερδίσουν χρόνο. Στο μεταξύ συνέχισαν να περνούν διατάξεις που ακύρωναν κάθε εξουσία των Συμβουλίων με την βάσιμη προσδοκία ότι τα ΣΙ θα «μαράζωναν».
Στο τέλος του περασμένου Αυγούστου τα ΣΙ των κυριοτέρων ΑΕΙ αποφάσισαν να μην αποδεχθούν τον περαιτέρω διασυρμό τους και παραιτήθηκαν. Έτσι έκλεισε ο κύκλος της ύπαρξής τους. Με εξαίρεση την εκλογή μερικών πρυτανικών αρχών τα Συμβούλια δεν κατάφεραν να επιτύχουν τίποτε άλλο ουσιαστικό. Οι τρικλοποδιές, ο εμπαιγμός από την Διοίκηση και την Πολιτεία, οι προπηλακισμοί από την αλητεία που λυμαίνεται τα Πανεπιστήμια, η παρεμπόδιση των συνεδριάσεων, και το γενικότερο χάος στο οποίο έχει περιέλθει η χώρα δεν άφησαν πολλά περιθώρια. Αυτό είναι συνοπτικά το λυπηρό ιστορικό της υπόθεσης.
Θέλω όμως να επανέλθω στην «μεταφορά» που χρησιμοποίησα στην αρχή του άρθρου. Δηλαδή στην αντιστοίχιση του ρόλου μου στο ΣΙ με αυτόν του «ηλίθιου» στην τραγική ιστορία του Μπορίς Γκοντουνόφ. Ο «ηλίθιος» αυτός θρηνεί για το κατάντημα της χώρας του, λέει όμως και την ωμή αλήθεια κατάμουτρα στον Τσάρο που δολοφόνησε τον πραγματικό διάδοχο του θρόνου και που οδηγεί έτσι την χώρα του ακόμα χαμηλότερα στον δρόμο της φθοράς. Θέλω λοιπόν να πω κι εγώ ωμά την αλήθεια για όσα διαδραματίστηκαν αυτήν την τετραετία καθώς θρηνώ την ανείπωτη παρακμή των ΑΕΙ στην Ελλάδα.
Η αλήθεια έχει ως εξής. Στα ΑΕΙ ευθύς αμέσως μετά την μεταπολίτευση η λαίλαπα του «χαρισματικού» Ανδρέα Παπανδρέου άνοιξε τον ασκό του Αιόλου. Αρχικά, με αποδοχή και επιδοκιμασία από πολλούς, ο Ανδρέας αφαίρεσε την εξουσία από τους «φεουδάρχες» καθηγητές που κατείχαν τις λεγόμενες έδρες στα ΑΕΙ. Την εξουσία όμως τη μοίρασε στους πανεπιστημιακούς (ΔΕΠ) κατώτερης βαθμίδας, μέσω των «τομέων», και στους φοιτητές. Παράλληλα, έχρισε ΔΕΠ τους βοηθούς, χωρίς να χρειαστεί να εκλεγούν. Έτσι μπήκε στο σώμα των πανεπιστημιακών «κατιμάς». Στην πραγματικότητα έδωσε την εξουσία στα πολιτικά κόμματα που βρίσκονταν πίσω από τις φοιτητικές παρατάξεις και πίσω από τους περισσότερους βοηθούς. Την έδωσε επίσης σε αναρχικά και ανατρεπτικά στοιχεία που είχαν τις δικές τους παρατάξεις. Αυτά δεν ήταν ορατά από την αρχή. Το χάλι επικράτησε προοδευτικά.
Με νομοτελειακή συνέπεια κατάργησε κάθε έννοια αξιοκρατίας, καθιέρωσε την ασυδοσία, κατέλυσε την ομαλότητα λειτουργίας των Ιδρυμάτων, και κάλυψε τις καταστροφικές αυτές ενέργειες με φληναφήματα περί «δημοκρατίας», «ελευθερίας» και «δικαιοσύνης. Ο «χαρισματικός» (sic) Ανδρέας είχε την μοναδική ικανότητα να ξεγελά τον ελληνικό λαό. Έτσι, αυτή η αναταραχή στα Ιδρύματα πήρε λίγο καιρό για να δώσει ένα σαφές σήμα στις εν δυνάμει καραδοκούσες ομάδες που απάρτιζαν την νέα «ακαδημαϊκή» κοινότητα. Αλλά τελικά έγινε κατανοητό ότι σχεδόν όλοι, αν συνεργαστούν, μπορούν να ωφεληθούν από την νέα κατάσταση. Το μυστικό ήταν ένα: ΑΝΟΧΗ! Ανοχή σε όλους για όλα. Ανοχή στους ανίκανους (σπουδαστές ή καθηγητές), ανοχή στους καταληψίες και απεργούς, ανοχή και σε όσους απέβλεπαν σε ανέντιμα βολέματα. Με άλλα λόγια συνύπαρξη κάθε άνομης πρακτικής. Εφόσον εξέλιπε κάθε ίχνος αξιολόγησης και εποπτείας, προς τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός; Ας απεργούν όσοι, όσο και όποτε θέλουν. Ποτέ δεν χάθηκε εξάμηνο, ακόμα και όταν η απεργία διαρκούσε μήνες. Ας περνάνε όλοι και ας παίρνουν πτυχία χωρίς ζόρι. Ας κάνουν μερικοί καθηγητές ό,τι γουστάρουν με τον χρόνο της απασχόλησής τους και τις εξωτερικές δραστηριότητές τους. Δεν λογοδοτεί κανείς σε κανένα. Άρα, «κομμάτια να γίνει»! Και κομμάτια έγιναν τα Ιδρύματα. Η ποιοτική κατρακύλα ήταν πρωτοφανής και συνεχίζεται.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του για ποιο λόγο οι πανεπιστημιακοί δολιοφθορείς ακολουθούσαν την πορεία της καταστροφής είναι ότι απεργούσαν αλλά δεν εφάρμοζαν (λόγω …αυτοδιοίκησης των ΑΕΙ) τον νόμο που έλεγε ότι παρακρατείται το τμήμα του μισθού που αντιστοιχεί στις ημέρες της απεργίας. Μάλιστα αυτό το είχαν αναγάγει σε… συνδικαλιστική επιτυχία. Κάποτε, ο αείμνηστος αντιπρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Λεωνίδας Λουλούδης, ο οποίος ανήκε στην Αριστερά αλλά είχε ήθος, εφάρμοσε τον νόμο και περιέκοψε τους μισθούς τους. Αυτός ο άνθρωπος υπέστη τα πάνδεινα από τους αριστερούς συναδέλφους του. Ένα άλλο σχετικό παράδειγμα είναι η συμπεριφορά του συνδικαλιστή πανεπιστημιακού στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τάκη Πολίτη, τότε μέλους της διοίκησης της ΠΟΣΔΕΠ. Τις ημέρες της απεργίας των πανεπιστημιακών, ενώ δήλωνε δημοσίως ότι μετέχει στην απεργία, παράλληλα δεν τις δήλωνε εγγράφως ώστε να μην υποστεί περικοπή μισθού.[ii] Όταν εντοπίστηκε η απάτη και τον οδήγησαν σε δίκη, βρήκε στο πλευρό του όλη την παράταξη των αριστερών πανεπιστημιακών (μεταξύ άλλων και τον πρώην καθηγητή του ΕΜΠ Βένιο Αγγελόπουλο, επίσης γυμνασιακό συμμαθητή μου και παλαιό φίλο, που αρθρογράφησε για το θέμα).
Να είμαστε όμως δίκαιοι. Μέσα σε αυτόν τον ανεμοστρόβιλο της αποσύνθεσης υπήρχαν άνθρωποι με ίσια την σπονδυλική στήλη, με ικανότητες, με εργατικότητα και αίσθημα αυτοθυσίας, που συνέχισαν να κάνουν ό,τι μπορούσαν για να βοηθήσουν τα δύσμοιρα παιδιά που περίμεναν να τους δώσει η χώρα τους μόρφωση και προετοιμασία για ένα καλύτερο αύριο. Σε αυτούς τους ανθρώπους (και είναι αρκετοί) οφείλεται φόρος τιμής. Γνώρισα αρκετούς τέτοιους ανθρώπους και τους θεωρώ ήρωες. Όμως, και αυτοί εργάζονταν και ζούσαν σε καθεστώς φόβου. Πώς να μην φοβάται κανείς όταν αδιάντροποι τραμπούκοι εισβάλλουν στην αίθουσα διδασκαλίας και διακόπτουν με ύβρεις τον καθηγητή; Ιδίως όταν του λένε με νόημα «ξέρουμε πού μένεις»! Πώς να μην φοβάται όταν όλα αυτά γίνονται ατιμωρητί; Πώς να μην φοβάται όταν ξέρει ότι αν παραπονεθεί, κανείς δεν θα προστρέξει, αλλά τουναντίον όλοι θα απομακρυνθούν και πολλοί θα τον κατηγορήσουν σαν όργανο της επάρατης Δεξιάς και του φασισμού;! Όταν τα λέω αυτά σε συναδέλφους στο εξωτερικό ΔΕΝ με πιστεύουν. Ό,τι είναι αδιανόητο στο εξωτερικό, εδώ έχει γίνει πλήρως αποδεκτό. Η περίφημη ελληνική ιδιαιτερότητα!
Αλλά η πάλη ήταν άνιση. Όλες οι δυνάμεις εξουσίας, είτε το είχαν ανακοινώσει (όπως η παρούσα κυβέρνηση) είτε όχι, ΔΕΝ ήθελαν αυτόν τον νόμο. Πρέπει πραγματικά να κατατρόμαξαν όταν επιτέλους διάβασαν τι είχαν ψηφίσει. Αξιολογήσεις; Εξωτερικά μέλη; Εποπτεία; Ανεξάρτητη Αρχή; Άραγε τρελαθήκαμε; Να αφήσουμε δηλαδή το μαγαζί του βολέματος να δείξει τις ντροπές του; Μα είναι απλό. Οι Αγγλοσάξονες έχουν μια ωραία έκφραση για το τι πρέπει να γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις. “Nip it at the bud”! Δηλαδή «κόψ’ το πριν μπουμπουκιάσει». Αυτό δηλαδή που δεν έγινε, ενώ έπρεπε να είχε γίνει, με την Παπανδρεϊκή «επανάσταση». Και το κλάδεμα έγινε με μαεστρία. Δεν θα ήθελα να συνεχίσω κατονομάζοντας πρόσωπα και πράγματα, αλλά είχα όντως «φρικιάσει» με αυτά που έβλεπα. Θα δώσω όμως μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Διευθυντής σημαντικού Ινστιτούτου στο ΕΜΠ δήλωνε την πλήρη υποστήριξη του στο ΣΙ και κυριολεκτικά εκλιπαρούσε την βοήθειά του για να μην επηρεαστεί η λειτουργία του από τον νέο νόμο. Αλλά μετά την άνοδο του παρόντος κομματικού μορφώματος στην εξουσία της χώρας, το ίδιο άτομο εξέφραζε την χλεύη του για το Συμβούλιο. Μέλη της διοίκησης (από πρυτάνεις έως κοσμήτορες) έπαιζαν μια στο καρφί και μια στο πέταλο με τα Συμβούλια. Το πρώτο δείπνο γνωριμίας των μελών του Συμβουλίου του ΕΜΠ τον Απρίλιο του 2012 διαλύθηκε από μια δράκα μαυροφορεμένων τραμπούκων που εισέβαλαν στον χώρο του δείπνου και με αυθάδεια διέκοψαν την συνέχισή του. Όταν ο Πρόεδρος του Συμβουλίου τηλεφώνησε στον τότε πρύτανη του ΕΚΠΑ (στο οποίο ανήκε ο χώρος του δείπνου), τον διαβόητο Πελεγρίνη, για να παραπονεθεί έλαβε την απάντηση: «Μαζέψτε τα και φύγετε!». Και φυσικά όταν η τριανδρία των Μπαμπινιώτη, Αρβανιτόπουλου και Λοβέρδου ανέλαβε διαδοχικά το Υπουργείο Παιδείας δεν χρειαζόταν καν η έλευση των Μπαλτά και Φίλη για να ολοκληρωθεί η αποδόμηση του νόμου 4009/2011.
Πήρε ίσως καιρό να το καταλάβω, αλλά το βαθύ πανεπιστημιακό κατεστημένο δεν ήθελε τον νόμο 4009. Ανεξάρτητα από πολιτικές τοποθετήσεις. Δεν ήθελε Συμβούλια. Δεν ήθελε αξιολογήσεις και ανεξάρτητη εποπτεία. Δεν τους ενδιαφέρει αν η στάση τους βυθίζει τα Πανεπιστήμια. Η κοντόφθαλμη νοοτροπία τους ενδιαφέρεται μόνο για την διατήρηση του status quo.
Το αποτέλεσμα όλων αυτών γίνεται αμέσως φανερό όταν κανείς δει τις θλιβερές όψεις των ΑΕΙ. Γίνεται όμως φανερό και όταν δει τη διεθνή κατάταξη των ελληνικών ΑΕΙ. Χαρακτηριστικά, το ΕΚΠΑ, που θεωρείται από τα καλύτερα ανάμεσα στα ελληνικά ΑΕΙ, έχει τις παρακάτω θέσεις στις διεθνείς λίστες κατάταξης πανεπιστημίων του 2016, ανάλογα με τα κριτήρια της καθεμιάς: Βρίσκεται (στην καλύτερη περίπτωση) στην 175η θέση στην κατάταξη της Wikipedia μέχρι (στην χειρότερη περίπτωση) μεταξύ 600ής και 650ης θέσης των QS World University Rankings.
Αυτά έχει να πει ο οιονεί «αγαθός ηλίθιος» του Μουσσόργκσκυ για το θλιβερό κατάντημα στην Ανώτατη Εκπαίδευση της χώρας. Η ζημιά που έχει γίνει είναι ανεπανόρθωτη. Χρειάζεται βαθιά τομή που δεν βλέπω πώς μπορεί να γίνει. Κρίμα για τον σπαταλημένο χρόνο. Κρίμα για τις χαμένες προσπάθειες. Και κρίμα για την ελπίδα που συνάντησε μόνο χλεύη και κοροϊδία.
O ΑΝΤΩΝΗΣ ΕΦΡΑΙΜΙΔΗΣ Κατέχει δίπλωμα μηχανολόγου και ηλεκτρολόγου μηχανικού του ΕΜΠ (1967) και M.A. και Ph.D. από το Princeton University in Electrical Engineering (1969) και (1971) αντίστοιχα. Είναι Professor of Information Technology στο Electrical and Computer Engineering Department, University of Maryland. Ανακηρύχθηκε Distinguished University Professor (2012-2013). Έχει μεγάλη εκπαιδευτική εμπειρία σε διακεκριμένα Αμερικανικά και Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Το ερευνητικό του έργο εστιάζεται στα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα και στις εφαρμογές της θεωρίας των πληροφοριών. Είναι εξωτερικό μέλος του Συμβουλίου Ιδρύματος στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
[i] Ευχαριστώ ιδιαίτερα τον αρθρογράφο και καλό μου φίλο Διονύση Γουσέτη που μου έδωσε χρήσιμα συμπληρωματικά στοιχεία και πληροφορίες για μερικές πτυχές του θέματος του άρθρου.
[ii] Διακήρυξε ότι «Έγγραφη δήλωση συμμετοχής μου στην απεργία, ως δηλωσίας που ανάγει σε μετεμφυλιακές εποχές, δεν πρόκειται να κάνω». Ενώ στο ερώτημα «Και αφού κάνετε απεργίες, γιατί δεν δέχεστε περικοπή μισθών;» απάντησε ότι «…το συνδικαλιστικό κίνημα ποτέ δεν αποδέχτηκε την περικοπή μισθών –(…)– ως δεδομένο δικαίωμα του εργοδότη (κράτους ή ιδιώτη). Αντίθετα, πάντα θεωρεί την περικοπή μισθών ως “ποινή” που στοχεύει να αποθαρρύνει τους απεργούς…» (εφημ. Θεσσαλία 18.5.2006).
