Τετάρτη 7 Μαΐου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΨΕΜΑΤΑ

Η ικανότητα και η τάση να λέμε ψέματα είναι θεμελιώδης στην ανθρώπινη φύση. Επίσης, όμως, τέτοια είναι και η τάση του είδους μας να θεωρούμε ότι οι άλλοι μας λένε την αλήθεια. Είναι αυτή η περίεργη δυσαναλογία που δημιουργεί τεράστια κοινωνικά προβλήματα στον άνθρωπο.

Η τάση να πιστεύουμε τους άλλους είναι προϊόν προσαρμογής της ανθρώπινης εξέλιξης, που επιτρέπει την αποτελεσματική επικοινωνία και τον κοινωνικό συντονισμό.

Ως είδος οι άνθρωποι είναι προσανατολισμένοι τόσο προς την ευπιστία, όσο και προς το να λένε ψέματα. Είναι αυτός ο συνδυασμός χαρακτηριστικών- αυτή η περίεργη δυσαναλογία ανάμεσα στην ανθρώπινη ικανότητα από τη μια να λέει και από την άλλη να μην αντιλαμβάνεται τα ψέματα- που μας κάνει επικίνδυνους για τον εαυτό μας.

Το λέει και το ξαναλέει ο Justin Gregg στο βιβλίο του “If Nietzsche Were a Narwhal.”

 

Σήμερα στη θάλσσα κολυμπούσα σε μια θάλασσα γεμάτη από αυτά τα περίεργα "όντα", που λέγονται σάλπες (salps) και που δεν ανήκουν στην κατηγορία των μεδουσών (jelly fish). Συνήθως δεν απαντούν μεμονωμένα, αλλά σχηματίζουν μεγάλες "αλυσσίδες", που μοιάζουν με περιδέραια. Ανήκουν στα λεγόμενα "κορδωτά" και έχουν μεγαλύτερη συγγένεια με τα σπονδυλωτά, δηλαδή και με τον άνθρωπο, παρά με τις μέδουσες!

Είναι, διαβάζω, εντελώς ακίνδυνα για τον άνθρωπο.

Για την αντικειμενικότητα του πράγματος σημειώνω ότι η φωτο δεν είναι από το δικό μου χέρι και είναι από το διαδίκτυο. Αυτά όμως είναι τα "όντα", που συνάντησα.

Τρίτη 6 Μαΐου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο ΣΑΙΞΠΗΡ ΚΑΙ ΕΣΥ…

Διάβασα κάπου ότι προσπαθώντας να καταλάβεις την προσωπικότητα του Σαίξπηρ είναι όπως όταν κοιτάζεις μια πολύ σκοτεινή, λουστραρισμένη εικόνα στην Γκαλερί των Πορτραίτων. Στην αρχή δεν βλέπεις τίποτα, μετά αναγνωρίζεις μερικά χαρακτηριστικά, και τέλος συνειδητοποιείς ότι είναι τα δικά σου.

Ισχυρισμοί του Brendan O’Hea στην εισαγωγή του βιβλίου “Shakespeare” της ηθοποιού Judi Dench.

Δευτέρα 5 Μαΐου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΞΙΟΜΝΗΜΟΝΕΥΤΑ

* Και αυτό είναι κατανοητό- για κάποιον που δεν έχει πατρίδα, κάθε κίνηση μετατρέπεται σε ένα γυρισμό, επειδή τίποτε δεν εξασκεί τέτοια έλξη όσο το κενό.

Γράφει η Olga Tokarczuk στο “Flights.”

* Το υποτιθέμενο μυστήριο της ταυτότητας του  Gatsby δεν είναι καθόλου μυστήριο. Είναι αυτό που θα ήταν ο Fitzgerald αν δεν είχε ταλέντο.

Και ακόμη,

τίποτα δεν νικά εκείνο το αίσθημα, του ότι μια ενδιαφέρουσα γυναίκα ενδιαφέρεται για εμας.

Λόγια του συγγραφέα Anthony Powell, που αναφέρονται στο βιβλίο “Cultural Amnesia” του Clive James.

Οι φτερωτοί επισκέπτες της Άνοιξης

 Ακριβώς έξω από το παράθυρο του γραφείου μου!

Πέμπτη 1 Μαΐου 2025

Καλό Μήνα σε όλους!

ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΞΙΟΜΝΗΜΟΝΕΥΤΑ

• Μπορείς να κατασκευάσεις τον χαρακτήρα ενός άνδρα και την ηλικία του όχι μόνο από αυτό που κάνει και λέει, αλλά από αυτό που αποτυγχάνει να πει και να κάνει.

Από το μυθιστόρημα” South Wind” του Norman Douglas.

• Υπάρχουν γυναίκες που διαλαλούν ότι όλοι οι άντρες γυρίζουν και κοιτάζουν όταν περνούν και υπάρχουν και γυναίκες που δεν χρειάζεται να το πουν αυτό.

Από το μυθιστόρημα “Dear Mr. M.” του Herman Koch.

• Οι μέρες περνούσαν αργά και μονότονα στη φάρμα, σάν να ήταν η ίδια μέρα ιδωμένη από διαφορετικές γωνίες, σαν τις απαστράπτουσες όψεις ενός διαμαντιού.

Απόσπασμα από το μυθιστόρημα “Parade” της Rachel Cusk.

Ανοιξιάτικα!

 Από την αυλή μας, χθες!

Τρίτη 29 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ Η ΓΑΤΑ

Το δωμάτιο ήταν ζεστό και σιωπηλό. Ακόμη και χωρίς ένα ρολόι, ο χρόνος περνούσε αθόρυβα. Όπως μια λεπτή γάτα που περπατά μουλωχτά στην κορυφή του τοίχου.

Από το μυθιστόρημα “The City and Its Uncertain Walls” του Haruki Murakami.

Δευτέρα 28 Απριλίου 2025

ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΟΙ ΕΞΩΓΗΙΝΟΙ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ

Το 1998 ο οικονομολόγος Robin Hanson δημοσίευσε ένα δοκίμιο με τίτλο “Το μεγάλο Φίλτρο-Είμαστε ήδη σχεδόν πέρα από αυτό;”Ίσως η απάντηση στο παράδοξο του Fermi* ήταν, ισχυρίσθηκε ο Hanson, ότι σε ολόκληρο το Σύμπαν, η ίδια η τεχνολογική πρόοδος ενός πολιτισμού προδικάζει με εμφατικό τρόπο την καταστροφή του. Την ίδια στιγμή, που ένας πολιτισμός φτάνει το σημείο της τεχνολογικής προόδου που έχουμε σήμερα- το σημείο εκείνο που μπορεί να δώσει σημάδια της ύπαρξής του στο υπόλοιπο Σύμπαν και αρχίζει να στέλνει διαστημόπλοια σε άλλα αστέρια- είναι επίσης το σημείο που η τεχνολογική του ωρίμανση καθίσταται αρκετή για την ίδια του την καταστροφή, είτε μέσα από την κλιματική αλλαγή, είτε από πυρηνικούς, βιολογικούς ή χημικούς πολέμους.

*Το παράδοξο του Fermi είναι η αναντιστοιχία ανάμεσα στην απουσία αποδεικτικών στοιχείων για την ύπαρξη ζωής έξω από τη Γη και την προφανή μεγάλη πιθανότητα για την παρουσία της.

Τα παραπάνω από το βιβλίο του Avi Loeb “Extraterrestrial.”

Παρασκευή 25 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Η ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΡΟΗΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Το φαινόμενο της “ροής του χρόνου” αποκαλύπτει το “εγώ” ωσάν ένα αργά εξελισσόμενο πολύπλοκο μοτίβο αποθηκευμένης πληροφορίας, το οποίο μπορεί να προσπελαστεί σε μεταγενέστερους χρόνους και να προσφέρει ένα πληροφοριακό πρότυπο απέναντι στο οποίο καινούργιες προσλήψεις μπορεί να συγκριθούν. Η ψευδαίσθηση της ροής του χρόνου προκύπτει από τις αναπόφευκτες ελαφρές διαφοροποιήσεις.

Αναφορά από το βιβλίο “The Demon in the Machine” του Paul Davies.

Πέμπτη 24 Απριλίου 2025

ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΑΞΙΑ

Ελευθερία είναι η δυνατότητα για απομόνωση. Είσαι ελεύθερος αν μπορείς να απομακρυνθείς από τους ανθρώπους, να μην έχεις ανάγκη να τους αναζητήσεις για χρήματα, παρέα, αγάπη, δόξα ή περιέργεια, τίποτα από αυτά δεν μπορεί να προκόψει στη σιωπή και τη μοναξιά. Αν δεν μπορείς να ζήσεις μόνος, έχεις γεννηθεί σκλάβος. Μπορεί να έχεις όλα τα χαρίσματα του μυαλού και της ψυχής, οπότε στην περίπτωση αυτή είσαι ένας ευγενής σκλάβος, ή ένας έξυπνος υπηρέτης, αλλά δεν είσαι ελεύθερος.

Από το βιβλίο του Fernando Pessoa “The Book of Disquiet.”

Τετάρτη 23 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΕΣ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ

Όχι, μου δίνει ευχαρίστηση να σου το ομολογήσω, δεν έχω πια τη δύναμη να ταλαιπωρούμαι άλλο, αυτό που ψάχνω για να τελειώσω τη ζωή μου, είναι μια μικρή γωνιά με ήσυχες έρευνες, που δεν θα μου φέρουν ούτε εχθρούς, ούτε μαθητές, αλλά αυτή τη μέτρια φήμη χωρίς ζήλειες, που με ικανοποιεί και που την έχω μεγάλη ανάγκη. Ανάμεσα σε άλλες ανοησίες, έχω σκεφτεί να μελετήσω την συγκριτική επίδραση της κεντρικής θέρμανσης πάνω στις αιμορροΐδες στις χώρες του Βορρά και του Νότου. Τι θάλεγες γι΄αυτό; Για την υγιεινή; Για τις συνθήκες; Είναι στη μόδα αυτές οι ιστορίες, δεν είναι; Μια τέτοια μελέτη, αν γίνει σωστά και πάρει μάκρος, στο τέλος θα με συμφιλιώσει με την Ακαδημία, είμαι πεπεισμένος, επειδή χρειάζομαι μια πλειοψηφία αυτών των γερόντων, που αυτά τα προβλήματα της θέρμανσης και των αιμορροΐδων δεν μπορούν να τους αφήσουν αδιάφορους. Κοίτα τι έκαναν με τον καρκίνο, που τους αγγίζει!

Από το βιβλίο “Voyage au bout de la nuit” του Louis-Ferdinand Céline, όπου περιγράφει τους καημούς ενός ερευνητή, που η Ακαδημία των Επιστημών της Γαλλίας, έχει απορρίψει τις προηγούμενες προσπάθειές του αν γίνει μέλος της.

Τρίτη 22 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΝΑΤΑ ΝΑΤΑ ΤΑ ΜΥΑΛΑ ΜΟΥ ΠΟΥ ΜΟΥ ΦΕΥΓΟΥΝ !

Ο Μπίλλυ κοίταξε μέσα στον απόπατο. Ο θρήνος έρχονταν από κει. Ένας Αμερικανός θρηνούσε, λέγοντας ότι είχε βγάλει τα πάντα εκτός από τα μυαλά του. Μερικές στιγμές μετά είπε “Νάτα, νάτα, φεύγουν κι αυτά”. Εννοούσε τα μυαλά του. Αυτός ήμουν εγώ. Εγώ ήμουν. Αυτός ήταν ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου.

Γράφει ο Kurt Vonnegut στο “Slaughterhouse-Five”, περιγράφοντας κατά κάποιο τρόπο τις δικές του πολεμικές περιπέτειες κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και ιδιαίτερα την καταστροφή της Δρέσδης από τους συμμάχους.

Παρασκευή 18 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ

Ο καθένας ξέρει ότι η πράξη της αυτοκτονίας είναι πάντοτε παρούσα. Δεν την διαλέγουν πάρα πολλοί άνθρωποι. Ο Nietzsche λέει ότι μπορεί να σε βοηθήσει να ξεπεράσεις κάποιες κακές νύχτες. Η ιδέα μονάχα. Αλλά είναι για λίγους. Οι άνθρωποι είναι πολύ δεμένοι με τις ζωές τους.

Από το μυθιστόρημα Stella Maris, το τελευταίο του Cormac McCarthy.

Πέμπτη 17 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΛΑΣΣΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ

Ο Thomas Paine θεωρούσε ότι τη μελέτη των Ελληνικών και των Λατινικών ήταν μη πρακτική και άσκοπη. Παρομοίως ο  Benjamin Rush, ένας από τους υπογράφοντες της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας και ιδρυτής ενός κολλεγίου, ξεκίνησε κυριολεκτικά έναν πόλεμο εναντίον των Κλασσικών Σπουδών. Σε ένα γράμμα του προς τον John Adams, κατέληγε ότι αν “κάθε Ελληνικό και Λατινικό βιβλίο (με την εξαίρεση της Καινής Διαθήκης) καταναλώνονταν στην πυρά, ο κόσμος θα ήταν σοφότερος”. 

Ο Noah Webster επίσης απαίτησε μια καθολική εκπαίδευση με βάση τις επιστήμες και την Αγγλική γλώσσα και γραμματική. “Ποιο πλεονέκτημα προκύπτει για έναν έμπορο, έναν μηχανικό, έναν αγρότη, από την γνωριμία με τις Ελληνικές και Λατινικές γλώσσες”; Ένας συγγραφέας το 1778 το έθεσε πιο ωμά: “Πολλοί από τους ανθρώπους μας βασανίζουν το κεφάλι τους με την Ιλιάδα, ενώ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους με το να καθαρίζουν τους βάλτους μας και να αποστραγγίζουν τα έλη μας”.

Από το βιβλίο των Hanson and Heath “Who Killed Homer.”

Τετάρτη 16 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΘΑ ΠΑΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΥΣ ΘΑ ΑΦΗΣΕΙΣ

Αλλά ο Aron*καταλάβαινε την κεντρική αλήθεια γύρω από την ευρωπαϊκή πολιτική μετά τον πόλεμο: οι εγχώριες και οι διεθνείς συγκρούσεις ήταν πια αλληλένδετες. “Στην εποχή μας”, έγραψε τον Ιούλιο του 1947, “τόσο για τα άτομα όσο και για τα έθνη η επιλογή που καθορίζει όλα τα άλλα είναι καθολική, στην ουσία μια γεωγραφική επιλογή. Η μια είναι στο σύμπαν των ελεύθερων κρατών και η άλλη σε αυτό των περιοχών που έχουν τεθεί κάτω από τον σκληρό σοβιετικό έλεγχο. Από εδώ και πέρα ο καθένας στη Γαλλία πρέπει να δηλώσει την επιλογή του. Ή, όπως το είπε σε μια άλλη περίπτωση, “ Δεν είναι ποτέ μια διαμάχη ανάμεσα στο καλό και το κακό, αλλά ανάμεσα στο προτιμητέο και το απεχθές.

• Raymond Aron (1905-1983), Γάλλος φιλόσοφος, ιστορικός και δημοσιογράφος.

Από το βιβλίο “Postwar” του Tony Judt.

Τρίτη 15 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΞΙΟΜΝΗΜΟΝΕΥΤΑ

*Η εξήγηση του Beckett για το λόγο για τον οποίο η Ιρλανδία παρήγαγε τόσο πολλούς  σύγχρονους συγγραφείς ήταν ότι μια χώρα τόσο καταπιεσμένη από τους Βρεττανούς και τους παπάδες ήταν αναγκασμένη να τραγουδάει.

Από το βιβλίο The Western Canon του Harold Bloom.

* Πιστεύω ότι ο άνθρωπος δεν έχει το μήκος του σώματός του, αλλά των χρόνων του. Πρέπει να τα σέρνει μαζί του όταν κινείται, ένα ολοένα δυσχερέστερο έργο που στο τέλος τον κατατροπώνει.

Γράφει ο Enrique Vila-Matas στο βιβλίο “Montano's Malady.”

Δευτέρα 14 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΞΙΟΜΝΗΜΟΝΕΥΤΑ

*“Δες ένα, κάνε ένα, δίδαξε ένα”, είναι ο κυριότερος κανόνας της ιατρικής εκπαίδευσης.

Γράφει στο βιβλίο “The Occasional Human Sacrifice” ο Carl Elliott.

*Να κι ένα παράπονο του Oscar Wilde: Αυτοί που έχουν ξεχάσει πως να μαθαίνουν έχουν όλοι γίνει δάσκαλοι.

Από το βιβλίο “Ulysses and Us” του Declan Kiberd.

*Το σύννεφο ποτέ δεν έρχεται από το σημείο του ορίζοντα προς το οποίο παρατηρούμε περιμένοντάς το. 

Γράφει Elizabeth Gaskell στο κλασσικό της μυθιστόρημα “North and South.”

Παρασκευή 11 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΞΙΟΜΝΗΜΟΝΕΥΤΑ

*Την φήμη πρώτα την κυνηγάς και μετά πρέπει να απολογείσαι γι΄αυτήν.

*Όταν τον είδα για πρώτη φορά θυμήθηκα αυτό που συνήθιζε να λεέι ο πατέρας μου: Θα έλεγε ότι αν αυτός ο τύπος ήταν κατά το ήμισυ τόσο έξυπνος από όσο νομίζει ότι είναι, θα ήταν δύο φορές πιο έξυπνος από ό,τι στην πραγματικότητα.

Δύο αποσπάσματα από Σύντομες Ιστορίες της Alice Munro.

Πέμπτη 10 Απριλίου 2025

 ΜΕ ΤΗ ΣΚΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ

ΑΞΙΟΜΝΗΜΟΝΕΥΤΑ 

* Υπάρχουν σχολιαστές που δεν είχαν ενδιαφερθεί για τον Caravaggio, παρά μόνο όταν έμαθαν ότι είχε σκοτώσει κάποιον. Αυτοί είναι ένα βήμα μονάχα πριν από το να πιστέψουν ότι ο κάθε φονιάς είναι ένας Caravaggio.

Διαπίστωση του Clive James στο βιβλίο “Cultural Amnesia.”

* Ο Walter Benjamin είχε προφητεύσει ότι η φασιστική ανθρωπότητα θα βίωνε τον ίδιο της τον αφανισμό σαν μια υπέρτατη αισθητική απόλαυση.

Γράφει ο Alex Ross στο βιβλίο “The Rest is Noise: Listening to the Twentieth Century.”

* Κομμουνιστής είναι αυτός που έχει διαβάσει Μαρξ και αντικομμουνιστής είναι κάποιος που τον έχει καταλάβει.

Από το βιβλίο της Svetlana Alexievich “Secondhand Time.”