Η Γυναίκα του Τίγρη

Σήμερα τέλειωσα ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα, γραμμένο από τη Σέρβα Tea Obrecht, που σήμερα είναι περίπου 25 χρόνων και ζεί από από τα 8 της χρόνια στις ΗΠΑ. Ο τίτλος είναι The Tiger's Wife (Η γυναίκα του Τίγρη, δεν ξέρω πως κυκλοφόρησε ή θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά). Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο μιας πολλά υποσχόμενης νέας συγγραφέως, που ήδη έχει πάρει πολύ καλές κριτικές.

Ένα βιβλίο, που κυρίως περιγράφει τις περιπέτειες του παππού της αφηγήτριας, μιας νεαρής γιατρού. Γιατρός και εκείνος, που κατά την αφηγήτρια, για να καταλάβεις τη ζωή του, πρέπει να ακούσεις δύο σχετικές ιστορίες, την ιστορία της γυναίκας του τίγρη και το ανθρώπου που δεν μπορούσε να πεθάνει. Περνώντας ανάμεσα στις ιστορίες του παππού και τις δικές της περιπέτειες, με σκηνικό πάντως το ίδιο, μια σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο πόλεμα χώρα των Βαλκανίων, που δεν αναφέρεται ονομαστικά, αλλά είναι η τέως Γιουγκοσλαβία, το βιβλίο έχει μεν αδυναμίες, αλλά βρίσκει κανείς και εξαιρετικά διαμάντια.
Παραθέτω ένα από αυτά, σε δική μου, σίγουρα αδόκιμη μετάφραση:

Όταν αυτό για το οποίο πολεμάς έχει σκοπό, όπως το να σε ελευθερώσει από κάτι ή να παρέμβεις για χάρη ενός αθώου, κουβαλάει την ελπίδα ότι κάποτε θα τελειώσει. Όταν η μάχη είναι για να ξεδιαλύνεις κάτι -όταν αφορά το όνομά σου, τους τόπους που έχουν ποτιστεί με το αίμα σου, το πόσο έχει συνδεθεί το όνομά σου με κάποιο μεγάλο ιστορικό γεγονός- δεν υπάρχει τίποτα άλλο από μίσος και η αργή παρέλαση ανθρώπων που τράφηκαν και τρέφονται από αυτό, πολύ προσεκτικά, από εκείνους που ήρθαν πριν από αυτούς. Τότε ο πόλεμος δεν τελειώνει ποτέ και έρχεται κατά κύματα, αλλά πάντα διατηρεί την ικανότητά του να εκπλήσει αυτούς που ήλπιζαν ενάντιά του.

Η "Σοφία του Πληθους"

Τελικά είναι πολύ της μόδας τον τελευταίο καιρό οι μελέτες, που αφορούν τη νοητική μας λειτουργία και ιδιαίτερα τον τρόπο έκφρασης γνώμης και λήψης αποφάσεων. Σε προηγούμενη ανάρτηση είχα συζητήσει το γεγονός, ότι για να έχεις μια σωστή εκτίμηση είναι καλύτερα να χρησιμοποιήσεις έναν (ικανό πάντως) αριθμό κανονικών, συνηθισμένων δηλαδή ανθρώπων, παρά έναν ιδιαίτερα προικισμένο και ταλαντούχο, που θα εκτιμήσει μόνος του. Θα μπορούσε να πει κανείς, ότι αυτή είναι η ονομαζόμενη "σοφία του πλήθους".
Να, όμως, που και αυτή έχει τους περιορισμούςτης και τα μυστικά της! Μια ακόμη πρόσφατη μελέτη, αυτή τη φορά από την Ελβετία, δείχνει ότι η σοφία αυτή ισχύει μόνο με την προϋπόθεση, ότι οι εκφέροντες τη γνώμη τους δεν γνωρίζουν τι πιστεύουν οι άλλοι γύρω τους. Στην περίπτωση, που γνωρίζουν τις απόψεις των άλλων, επηρεάζονται σε τέτοιο βαθμό, που η τελική συνιστώσα γνώμη δίνει ένα αποτέλεσμα, που απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Η εν λόγω μελέτη χρησιμοποίησε άτομα, που απαντούσαν σε ερωτήματα κοινών εκτιμήσεων της καθημερινότητας (πχ πόσα εγκλήματα έγιναν στην πόλη τους πέρυσι, πόση είναι η πυκνότητα πληθυσμού της χώρας τους). Οι ερωτώμενοι ήταν είτε απομονωμένοι, είτε μάθαιναν τις απαντήσεις των άλλων συμμετεχόντων. Αποδείχτηκε, ότι οι απομονωμένοι κατά μέσο όρο απαντούσαν πιό σωστά από ότι εκείνοι, που ήξεραν τις απαντήσεις των άλλων! Ακριβώς, επειδή με τον τρόπο αυτό μπορούσαν να επηρεαστούν και στην περίπτωση ενός λάθους αυτό ήταν επόμενο να αναπαράγεται.
Αυτό νομίζω κάτι μας λέει πχ για τις διάφορες δημοσκοπήσεις, που γίνονται πάνω σε έναν αριθμό θεμάτων σε σχεδόν καθημερινή βάση. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί τη στιγμή της ερώτησης να μην γνωρίζουμε τις απαντήσεις των άλλων, αλλά γνωρίζουμε τα αποτελέσματα των προηγούμενων σχετικών δημοσκοπήσεων και αυτό επηρεάζει και τις δικές μας απαντήσεις!
Υπάρχει, όπως όλοι καταλαβαίνουμε, πολύς ακόμη δρόμος μέχρι να κατανοήσουμε τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας. Αν ποτέ μας το επιτρέψει ο ίδιος δηλαδή!

Ιατρικά Περιοδικά και Φαρμακευτικές Εταιρείες. Πόσο κοντά;

Η Fiona Godlee, διευθύντρια έκδοσης του μεγάλου περιοδικού British Medical Journal, είπε κατά τη διάρκεια συνεδρίασης επιτροπής του Κοινοβουλίου της Μεγάλης Βρεττανίας, ότι τα ιατρικά περιοδικά έχουν ως μία από τις κυριότερες πηγές χρηματοδότησής τους τις φαρμακευτικές εταιρείες και ότι θα έπρεπε επιτέλους να το δηλώσουν!
Είπε ακόμη για τη συνήθεια πολλών εκδοτών να κατασκευάζουν χρηματοδοτούμενες δημοσιεύσεις, ποου αφορούν ορισμένες νόσους ή θέματα, που ενδιαφέρουν τις εταιρείες. Στις περιπτώσεις αυτές συνήθως δεν είναι σαφής στους αναγνώστες ο βαθμός εμπλοκής των φαρμακοβιομηχανιών.
"Έχει ειπωθεί, ότι τα ιατρικά περιοδικά είναι διαφημιστικό εργαλείο της φαρμακευτικής βιομηχανίας και αυτό δεν είναι ψέμα, είναι αλήθεια σε αρκετά μεγάλο ποσοστό", είπε στην επιτροπή η Godlee!
Και κατέληξε: πρέπει να γίνει προσπάθεια για μεγαλύτερη διαφάνεια στις ιατρικές εκδόσεις και να αναφέρονται καθαρά οι περιπτώσεις όπου υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων, καθώς και η χρηματοδότηση δημοσιευμάτων από εταιρείες.

Μεγάλη έκπληξη; Η μήπως όχι;

Χρειάζεται να αγοράζουμε ακριβά κρασιά;

Πριν από μερικούς μηνες ο ψυχολόγος Richard Wiseman έκανε μια απλή μελέτη για το κρασί. Αγόρασε μια μεγάλη ποικιλία εμφιαλωμένων κρασιών από το τοπικό σουπερμάρκετ, από ένα φτηνό των 5 δολλαρίων μέχρι σαμπάνια των 50 δολλαρίων και ρώτησε ένα μεγάλο αριθμό ατόμων να μαντέψουν ποιο κρασί ήταν πιό ακριβό.
Τα αποτελέσματα θα πρέπει να απογοητεύσουν τους ψωροπερήφανους: οι 600 και πλέον που συμμετείχαν στη μελέτη μπόρεσαν να ξεχωρίσουν το πιό ακριβό κρασί σε 53% των περιπτώσεων, που δεν διαφέρει από το τυχαίο. Όταν μάλιστα αφορούσε τα κόκκινα κρασιά η αποτυχία ήταν πιό εντυπωσιακή, αφού το 61% θεώρησε το φτηνό κρασί ως την πιο ακριβή επιλογή!
Αυτά τα νέα είναι μάλλον ανησυχητικά. Οι ποιό πολλοί πότες κρασιού υποθέτουν ότι υπάρχει μια σχεδόν γραμμική συσχέτιση ανάμεσα στην ποιότητα και την τιμή του κρασιού, γι' αυτό και αγοράζουν τα ονομαστά ακριβά κρασιά. Αν τα ακριβά κρασιά δεν έχουν καλύτερη γεύση, τότε τι ρόλο παίζει όλη η ανθούσα οινοποιητική βιομηχανία;
Κι' όμως αυτά τα νέα δεν είναι πραγματικά νέα: πολλές μελέτες μέχρι τώρα έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στην τιμή και την ποιότητα του κρασιού, όπως την αντιλαμβάνονται οι πότες. Να πχ μια προσεκτική μελέτη που έγινε το 2008:
Τυχαίοι πότες, που δεν γνωρίζουν την τιμή του κρασιού που πίνουν δεν παίρνουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση πίνοντας ακριβότερα κρασιά. Σε ένα δείγμα περισσότερων από 6000 ανθρώπους που δοκίμασαν κρασιά χωρίς να ξέρουν την τιμή τους βρέθηκε ότι η ευχαρίστηση από τα ακριβά κρασιά όχι μόνο δεν ήταν μεγαλύτερη από αυτή των φτηνών, αλλά δεν ήταν καν ίδια. Ήταν ελαφρώς μικρότερη!
Άρα η τιμή του κρασιού και οι υποδείξεις των ειδικών γευσιγνωστών δεν αποτελούν καλούς οδηγούς για τους απλούς, μη ειδικούς, πότες.
Πως μπορούν άραγε να εξηγηθούν αυτά τα περίεργα ευρήματα;
Η απάντηση στηρίζεται στο ότι η απόλαυση που παίρνουμε από το κρασί δεν είναι απλά συνάρτηση της γεύσης και μόνο. Η απόλαυση παράγεται στον εγκέφαλο και εξαρτάται από πολλά άλλα πράγματα, όπως οι συγκυρίες, το περιβάλλον, το ποιός είναι μαζί μας, αλλά κυρίως από το τι περιμένουμε από το κρασί που δοκιμάζουμε. Αν μας έχουν πει ότι είναι ακριβό, τότε μας αρέσει περισσότερο και αυτό έχει επίσης αποδειχτεί με τυφλά πειράματα. Όταν έδιναν σε δοκιμαστές το ίδιο κρασί με διαφορετικές ταμπέλες, στις οποίες φάινονταν και διαφορετικές τιμές, οι "αμερόληπτοι" δοκιμαστές έβρισκαν το (ίδιο) κρασί με την ακριβότερη τιμή περισσότερο εύγευστο!
Έχουν γίνει ακόμη πιό πολύπλοκα πειράματα με τη χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου, που δέιχνει ποιές εγκεφαλικές περιοχές αντιδούν σε συγκεκριμένες ενέργειές μας και βρήκαν ότι ενώ διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου αντιδρούσαν κατά την πόση του κρασιού, υπήρχε μία συγκεκριμένη περιοχή, η οποία αντιδρούσε κατά την αποκάλυψη της τιμής του κρασιού. Αυτή η αντίδραση οδηγούσε τους πότες στην εκτίμηση ότι το ακριβότερο ήταν και το καλύτερο!
Άρα από κάποια άποψη όταν γνωρίζουμε ότι το κρασί είναι ακριβό το ευχαριστιόμαστε περισσότερο!
Ποιά, λοιπόν, είναι η λύση; Να πάψουμε να αγοράζουμε ακριβά κρασιά; Ή μήπως να λέμε στους φιλοξενουμένους μας ότι το κρασί είναι ακριβό, για να το ευχαριστηθούν περισσότερο;
Η απάντηση για τον Jonah Lehrer, που έγραψε το άρθρο, που σχεδόν σας μεταφράζω (παραλείποντας πολλά και προσθέτοντας δικά μου) είναι η εξής: να προσπαθούμε να μάθουμε περισσότερα για το κρασί που πίνουμε. Να διαβάσουμε την ταμπέλα του και να μάθουμε λίγα πράγματα για την ιστορία του και τον τρόπο παραγωγής του. Να βγει από τη συζήτηση, αν είναι δυνατόν, η τιμή. Να πάψουμε, δηλαδή, να σχετίζουμε την ποιότητα αναγκαστικά μόνο με την τιμή του κρασιού. Έτσι, αυτό το απίθανο όργανο, που λέγεται ανθρώπινος εγκέφαλος θα βρει αυτό το κάτι άλλο, το πέρα από τη γεύση, αλλά και πέρα από την τιμή, που φαίνεται ότι χρειάζεται για να ευχαριστηθεί απόλυτα αυτό το εξαιρετικό προϊόν των σταφυλιών.

Ένα ωραίο βίντεο με μοντάζ χρονικής εναλλαγής από 5 πόλεις

Αφορά τις πόλεις:
- Montreal, Quebec, Canada
- Quebec city, Quebec, Canada
- Toronto, Ontario, Canada
- Manhattan, New York, USA
- Chicago, Illinois, USA
και πάρθηκε στο τέλος 2010, αρχές 2011 από τον Dominic Boudreault.

Timelapse - The City Limits from Dominic on Vimeo.

Νυστάζω γι' αυτό ρισκάρω!

Τι κοινό έχουν οι γιατροί, οι χρηματιστές και οι στρατιώτες;
Και οι τρεις κατηγορίες χρειάζεται συχνά να πάρουν σημαντικές αποφάσεις έχοντας κοιμηθεί πολύ λίγο.
Μια πρόσφατη μελέτη διερεύνησε τον τρόπο που η έλλειψη ύπνου επηρεάζει τις αποφάσεις μας. Αυτό που έδειξε είναι ότι στις περιπτώσεις αυτές είμαστε γενικά περισσότερο ριψοκίνδυνοι από ότι όταν έχουμε κοιμηθεί καλά. Η μέθοδος που χρησιμοποίησαν ήταν η λειτουργική απεικόνιση του εγκεφάλου σε εθελοντές που έπαιζαν χαρτιά σε κανονικές συνθήκες και μετά από μια νύχτα χωρίς καθόλου ύπνο. Διαπίστωσαν ότι η έλλειψη ύπνου δημιουργεί την τάση να κυνηγάμε μεγαλύτερα κέρδη παρά να προσέχουμε να μην χάσουμε.
Θα ήθελα να προσθέσω και λίγες δικές μου σκέψεις στη μελέτη αυτή, που έγινε από ερευνητές στη Σιγκαπούρη. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι τα ευρήματα αυτά προσθέτουν ένα ακόμη λόγο που εξηγεί το αυξημένο ποσοστό ατυχημάτων μετά από ξενύχτι. Δεν είναι, δηλαδή, μόνο η κούραση, αλλά και η τάση μας να παίρνουμε μεγαλύτερα ρίσκα από ότι συνήθως.

Αναρωτιέμαι....

Ποιο είναι άραγε πιο εξοργιστικό και δείγμα κατάντιας;

Οι Έλληνες φίλαθλοι που πανηγυρίζουν στους δρόμους (με τον τρόπο που το κάνουν) για τη νίκη της ομάδας τους ή οι Αμερικανοί πολίτες που κάνουν το ίδιο για τη δολοφονία του Osama Bin Laden;

Ιατρική παραβατικότητα

Σε μια μελέτη που έγινε στην Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία και που εξέτασε τις πειρπτώσεις που γιατροί είχαν παραπεμφθεί για "κακή επαγγελματική συμπεριφορά" βρέθηκε ότι οι άνδρες γιατροί ήταν περισσότερο επιρρεπείς προς τέτοιες κατάστάσεις σε αναλογία 4:1 σε σχέση με γυναίκες γιατρούς. Οι ειδικότητες με τη μεγαλύτερη παραβατικότητα ήταν οι μαιευτήρες-γυναικολόγοι και οι ψυχίατροι και στη συνεχεια οι γενικοί γιατροί. Στο 24% των περιπτώσεων το αδίκημα αφορούσε σεξουαλική παρενόχληση. Ακολουθούσαν αδικήματα που αφορούν μη ηθική ή παράνομη συνταγογράφηση (21%) και με μικρότερη συχνότητα διαγνωστικά λάθη, προβλήματα με την εγγραφή στον ιατρικό σύλλογο και μη λήψη έντυπου συγκατάθεσης.

Αναρωτιέμαι πόσο διαφορετικά θα ήταν τα ευρήματα από μια παρόμοια έρευνα στη χώρα μας.

Ιατρική έρευνα και ηθική

Το 2006 δημοσιεύτηκε μια πολύ μεγάλη μελέτη, που περιείχε στοιχεία από 50000 ασθενείς με καρκίνο πνεύμονος και που υποστήριζε ότι μέχρι και 80% των θανάτων από τη νόσο αυτή θα μπορούσε να είχαν προληφθεί, αν γίνονταν τακτικά αξονικές τομογραφίες πνευμόνων. Με δεδομένη την ουσιαστική έλλειψη θεραπείας για τον καρκίνο του πνεύμονος, η μελέτη αυτή δημιούργησε μεγάλη αίσθηση στην ιατρική κοινότητα. Επικεφαλής της μελέτης ήταν μια ερευνήτρια του Weill Cornell Medical College in New York City και βέβαια συμμετείχαν πάρα πολλά νοσοκομεία.

Η μελέτη, όμως, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε και κάποιες αμφιβολίες. Που έγιναν περισσότερες όταν δημοσιεύτηκε σε έγκυρη εφημερίδα το 2008, ότι μέρος των εξόδων για τη μελέτη είχαν καλυφθεί από μια εταιρεία παραγωγής τσιγάρων!

Αυτό όδήγησε κάποιους να ψάξουν περισσότερο και αποδείχτηκε ότι περίπου το 90% των "εντύπων συγκατάθεσης", που όφειλαν να έχουν υπογράψει οι ασθενείς, που συμμετείχαν στη μελέτη, δεν ήταν δυνατό να εντοπιστούν.

Η όλη ιστορία έχει πάρει μεγάλη δημοσιότητα στις ΗΠΑ και οι μεν ρίχνουν την ευθύνη στους δε για το ποιός έχει υποχρέωση να τηρεί τα σχετικά έντυπα κλπ

Δεν γνωρίζω και δεν μπορώ να πάρω θέση για το αν τα ευρήματα της μελέτης είναι σωστά ή όχι και αυτό είναι σίγουρα πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί αυτή τη στιγμή. Είναι γεγονός ότι μια άλλη νεότερη, επίσης πολύ μεγάλη μελέτη στις ΗΠΑ έδειξε ότι η ετήσια χρήση αξονικών τομογραφιών από καπνιστές, νυν ή πρώην, μπορεί να μειώσει κατά 20% τους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονος, άρα κάποια αλήθεια πρέπει να υπάρχει. Άλλη αίσθηση βέβαια δίνει η μείωση κατά 20% και άλλη η μείωση κατά 80%!

Αυτό, όμως, που θέλω να επισημάνω είναι ότι αυτή είναι δυστυχώς η πραγματικότητα της σύγχρονης ιατρικής έρευνας. Ακόμη και στα μεγαλύτερα ιατρικά κέντρα του κόσμου, που υποτίθεται αποτελούν παραδείγματα ορθής ερευνητικής και κλινικής αντιμετώπισης των ασθενειών, διαπιστώνονται σημαντικές παρεκκλίσεις και εκφράζονται ανοιχτά επιφυλάξεις για το ηθικό μέρος των μελετών. Ιδιαίτερα, όταν τα ακαδημαϊκά κέντρα έχουν τόσο ισχυρούς δεσμούς με τη βιομηχανία φαρμάκων ή άλλων ουσιών, που επηρεάζουν την υγεία, όπως το κάπνισμα.

Τέρμα στα "πειράματα των κριτών"

Ο Καθηγητής Βιολογίας Hidde Ploegh από τη Βοστώνη έχει γράψει ένα ενδιαφέρον άρθρο στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Nature, όπου σχολιάζει τη πολύ συνηθισμένη τάση εκείνων, που κρίνουν τα άρθρα, που υποβάλλονται για δημοσίευση στα έγκυρα περιοδικά, να ζητούν να γίνουν επιπλέον πειράματα, προκειμένου να βελτιωθεί η αξιοπιστία των ευρημάτων του άρθρου.
Αφού υπογραμμίζει ότι στην ουσία δεν κρίνουν το άρθρο που έχουν μπροστά τους, αλλά αυτό που κάλλιστα θα μπορούσε να είναι η συνέχεια του ερευνητικού έργου, κάνει κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες επισημάνσεις για τις συνέπειες αυτής της καθυστέρησης στην καρριέρα των νέων ερευνητών, αλλά και για τις οικονομικές επιπτώσεις αυτών των έξτρα πειραμάτων. Πειράματα, που συχνά είναι ανούσια και πολύ λίγο προσφέρουν στο συγκεκριμένο έργο, και για το λόγο αυτό οι ερευνητές τα έχουν ονομάσει "πειράματα των κριτών".
Τι προτείνει ο Καθηγητής; Πρώτα να είναι υποχρεωμένοι οι κριτές, που ζητούν επιπλέον πειράματα, να παρουσιάζουν μια εκτίμηση του σχετικού κόστους. Και δεύτερον, να κάνουν τη δουλειά τους οι εκδότες του περιοδικού. Δηλαδή να μην κρύβονται πίσω από τις προτάσεις των κριτών, αλλά να παίρνουν θέση, για το αν τα πειράματα πραγματικά είναι απαραίτητα και να πάψουν επιτέλους πχ να παραπέμπουν σε νέους κριτές, για μια ακόμη γνώμη. Εάν πιστεύουν ότι τα ευρήματα είναι ενδιαφέροντα για το περιοδικό και τους αναγνώστες του, είναι δουλειά τους να ελέγξουν την ποιότητα της εργασίας και να πάρουν σύντομα τη σχετική απόφαση.
Συνηγορώ ανεπιφύλακτα στα όσα λέει ο Καθηγητής Ploegh και είμαι σίγουρος ότι, αν αυτά που προτείνει εφαρμοστούν έστω και μερικά, το κέρδος για την επιστήμη και ιδίως για τους νέους επιστήμονες θα είναι σημαντικό.

Τι είναι προτιμότερο, ένα αστέρι ή πολλοί συνηθισμένοι άνθρωποι;

Ποιός θα κάνει τη σωστότερη εκτίμηση (πχ για το πόσες μπίλιες βρίσκονται μέσα σε ένα δοχείο) ένας ιδιαίτερα προικισμένος άνθρωπος ή μια ομάδα 40 λιγότερο προικισμένων;

Αφού διαλέξετε τη δική σας απάντηση, διαβάστε παρακάτω:

Η σχετική μελέτη έγινε από Γερμανούς ερευνητές στο Lübeck και έδειξε ότι ομάδες με περισσότερα από 40 άτομα, όταν συνεργαστούν, κάνουν σωστότερες εκτιμήσεις από εκείνες που έκαναν οι καλύτεροι μεμονωμένοι "εκτιμητές". Η ομάδα, με άλλα λόγια, αρκεί να έχει το κατάλληλο μέγεθος, έχει καλύτερη απόδοση από τους "αστέρες", που δουλεύουν μόνοι τους. (Εξαίρεση ο Μέσσι;)

Μήπως για το λόγο αυτό η εξελικτική διαδικασία του ανθρώπου ευνόησε τη δημιουργία τόσο διαφορετικών ειδών προσωπικότητας;

Το τέλος μιας εποχής

Σήμερα ανακοινώθηκε ότι κλείνει το τελευταίο εναπομείναν εργοστάσιο κατασκευής γραφομηχανών στον κόσμο (βρίσκεται στην Ινδία). Είναι πραγματικά το τέλος μιας εποχής, που για μας τους παλιότερους έχει κάποια συναισθηματική σημασία. Οι νεότεροι δεν έχουν ίσως γνωρίσει το είδος!

Lil Buck and Yo-Yo Ma. Εκπληκτικό!

Παπαρούνες 2011

Συναισθηματική Λογική(ή πως εκλογικεύουμε τα συναισθήματά μας όταν τα δεδομένα δεν ταιριάζουν στην ιδεολογία μας)

Όλοι μας γνωρίζουμε (ή νομίζουμε ότι γνωρίζουμε) να ξεχωρίζουμε τους δυό μεγάλους πυλώνες της επεξεργασίας των δεδομένων του περιβάλλοντός μας, δηλαδή τη λογική και το συναίσθημα. Και έχουν γραφεί άπειρα για την επικράτηση του ενός ή του άλλου κατά τη λήψη αποφάσεων και τις σχετικές συνέπειες. 

Δεν είναι, όμως, αυτό για το οποίο θέλω να μιλήσω σήμερα. Υπάρχει και ένα άλλο είδος επεξεργασίας των δεδομένων και του καθορισμού της θέσης μας πάνω στα ζητήματα που μας απασχολούν. Αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί "συναισθηματική λογική", αν και όταν το χρησιμοποιούμε νομίζουμε ότι πρόκειται για απλή, καθαρή καί στέρεα "λογική σκέψη". 

Αυτό συμβαίνει σε εκείνες τις πάρα πολύ συχνές περιπτώσεις, που κάποια απόλυτα στέρεα επιστημονικά ευρήματα θα πρέπει να μας οδηγήσουν αβίαστα σε ορισμένα ξεκάθαρα συμπεράσματα, αλλά αυτό περιέργως δεν γίνεται. Στις περιπτώσεις αυτές, δηλαδή, το συναίσθημα οδηγεί τη λογική μας εκεί που εκείνο θέλει, αφήνοντάς μας παράλληλα να έχουμε την ψευδαίσθηση της απόλυτης επικράτησης της λογικής. 

Ακραία περίπτωση "συναισθηματικής λογικής" είναι οι διάφοροι "αρνητισμοί", που ανθούν, όπως πχ η άποψη ότι το AIDS δεν οφείλεται στον ιο HIV, ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό, ότι δεν υπάρχει υπερθέρμανση του πλανήτη από την ανθρώπινη δραστηριότητα και βέβαια ο μεγαλύτερος από όλους, δηλαδή η πίστη για την ύπαρξη ενός υπέρτατου όντος. 

Αλλά η θέση που θέλω να υποστηρίξω είναι ότι όσο κι αν δεν μας "τιμά" ίσως, καθώς θεωρούμε το είδος μας καθ' εξοχήν "λογικό", πιστεύω ακράδαντα ότι η συναισθηματική λογική είναι το χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους! Δεν νομίζω ότι υπάρχει άποψη ή απόφασή μας που δεν αποτελεί στην πραγματικότητα μείγμα λογικής και συναισθήματος, με τα ποσοστά βέβαια ανάμεσα στα δύο να κυμαίνονται, ανάλογα με την περίπτωση. Από την απόφασή μας να παίξουμε στάνταρ στο στοίχημα την ομάδα μας που είναι τελευταία στη βαθμολογία και παίζει εκτός έδρας με τον πρωτοπόρο, μέχρι την άποψη ότι ο καφές του καφενείου της γειτονιάς που γεννηθήκαμε είναι ο καλύτερος του κόσμου. 

Πρέπει, όμως, και κάτι ακόμη να προστεθεί. Επειδή τίποτε σε ότι αφορά τέτοιες εκδηλώσεις δεν είναι τυχαίο, αλλά αποτέλεσμα της εξέλικτικής διαδικασίας, είναι απόλυτα βέβαιο, ότι η συναισθηματική μας αυτή λογική πρέπει να έχει προσφέρει σημαντικά στην επιβίωση του είδους και να έχει επομένως επιλεγεί. Όλοι άλλωστε καταλαβαίνουμε πόσο δυστυχισμένοι θα ήμαστε άν η λογική πλήγωνε το συναίσθημά μας σε καθημερινή βάση!

Ποια θεραπεία προτείνω; Για σένα ή για μένα;

Εντυπωσιακό. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Archives of Internal Medicine διαπιστώθηκε ότι οι γιατροί συχνά προτείνουν διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπιση στους ασθενείς τους απο εκείνη που θα διάλεγαν για τους εαυτούς τους εάν βρίσκονταν ακριβώς στην ίδια θέση!

Βέβαια η μελέτη βασίστηκε σε "φανταστικό" σενάριο με τη χρήση ερωτηματολογίου, αλλά δεν παύει να είναι αξιοσημείωτη!

André Gide: L' immoraliste

Σήμερα τέλειωσα τον Immoraliste του André Gide. Κυκλοφόρησε το 1902 και στην εποχή του σοκάρισε. Η ιστορία αφορά την πορεία του πρωταγωνιστή (Michel) προς την αποκαλύψη του πραγματικού του εαυτού, που οι σπουδές και οι συμβάσεις της ζωής είχαν επιφανειακά καλύψει, ώστε να ανταποκρίνεται στις ακαδημαϊκές και κοινωνικές του συμβάσεις. Στο έργο εκδηλώνεται βαθμιαία η αποκάλυψη της λανθάνουσας ομοφυλοφιλίας του, μέσα από μια παράλληλη πορεία θανάτου της γυναίκας του, της Marceline.. Πολύ σημαντικό πρόσωπο του έργου ο Menalque, μάλλον ο πραγματικός αμοραλιστής του έργου. Αυτός που πρεσβεύει ότι το παρελθόν τελειώνει με τις πράξεις μας και δεν πρέπει να το κουβαλάμε.

Ο πρωταγωνιστής συνεχώς ταξιδεύει (Παρίσι, Νορμανδία, Ιταλία, Ελβετία,Τύνις), κάποιες φορές με φαινομενικό στόχο την αναζήτηση καλύτερων συνθηκών για την άρρωστη Marceline, αλλά στην ουσία και αυτό το ίδιο το ταξίδι εντάσσεται στην προσπάθεια να βρει (ή να ξεφύγει από..) τον πραγματικό του εαυτό. Στην πορεία αυτή εκδηλώνεται και μια άλλη μεταστροφή, δηλαδή η "αποκήρυξη" των ακαδημαϊκών του ενδιαφερόντων και η προσέγγιση προς την ομορφιά της φύσης.

Ενδιαφέρον ανάγνωσμα, από την εποχή που η αναζήτηση του "ποιοί είμαστε" ήταν περισσότερο στο προσκήνιο.

Νίκος Γκάτσος

"Πότε θ' ανθίσουνε τούτοι οι τόποι;
Πότε θα 'ρθούνε κανούργιοι ανθρώποι
να συνοδεύσουνε την βλακεία
στην τελευταία της κατοικία;"

Νίκος Γκάτσος, Ελλαδογραφία

Τα λουλούδια του κήπου μας

Είμαστε κοντά στην έκτη μαζική εξαφάνιση ζωής στη Γη;

Βρισκόμαστε ή όχι κοντά στην έκτη μαζική εξαφάνιση μεγάλου μέρους της ζωής στη Γη; Ένα πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό Nature εξετάζει τις πέντε προηγούμενες μαζικές εξαφανίσεις ειδών στον πλανήτη και συμπεραίνει ότι, αν και δεν είμαστε ακόμη κοντά στην έκτη τέτοια καταστροφή, η τάση είναι σαφώς προς τα εκεί. 

Το άρθρο επισημαίνει ότι για αν συμβούν τόσο μεγάλες καταστροφές χρειάζεται να συμπέσουν μια αλληλουχία από δυσμενείς παράγοντες. Το κρίσιμο γεγονός μπορεί αν είναι κάτι πολύ μεγάλο, όπως ήταν σε μια από τις προηγούμενες καταστροφές η πτώση ενός μεγάλου αστεροειδούς. Η έκταση, όμως, της μαζικής εξαφάνισης ειδών μετά από ένα τέτοιο "μεγάλο" γεγονός, θα εξαρτηθεί από την παρουσία των άλλων δυσμενών παραγόντων τη χρονική εκείνη στιγμή. 

Η σημερινή πχ τάση προς αύξηση του CO2 της ατμόσφαιρας και η υπερθέρμανση, αποτελέσματα της ανθρώπινης δραστηριοτητας, θα ήταν ένα πολύ επικίνδυνο "μείγμα" με ότι άλλο μπορεί να προκύψει στο μέλλον, είτε αυτό είναι μια πυρηνική έκρηξη ή ένας κίνδυνος από το διάστημα.

Το συμπέρασμα νομίζω είναι σαφές: έχουμε ευθύνη για αυτό που έρχεται! Η αλόγιστη μέχρι σήμερα χρήση των πρώτων υλών και των δασών έχει δρομολογήσει εξελίξεις, που θέλουν δεκαετίες για να διορθωθούν, αν πράγματι μπορούν να διορθωθούν.

Νομίζω ότι ο μόνος τρόπος για να αλλάξουν τα πράγματα είναι η ευαισθητοποίηση των νέων ανθρώπων, ώστε οι γενιές που έρχονται να χειριστούν τα της Γης καλύτερα από τις προηγούμενες!