Τέρμα στα "πειράματα των κριτών"

Ο Καθηγητής Βιολογίας Hidde Ploegh από τη Βοστώνη έχει γράψει ένα ενδιαφέρον άρθρο στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Nature, όπου σχολιάζει τη πολύ συνηθισμένη τάση εκείνων, που κρίνουν τα άρθρα, που υποβάλλονται για δημοσίευση στα έγκυρα περιοδικά, να ζητούν να γίνουν επιπλέον πειράματα, προκειμένου να βελτιωθεί η αξιοπιστία των ευρημάτων του άρθρου.
Αφού υπογραμμίζει ότι στην ουσία δεν κρίνουν το άρθρο που έχουν μπροστά τους, αλλά αυτό που κάλλιστα θα μπορούσε να είναι η συνέχεια του ερευνητικού έργου, κάνει κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες επισημάνσεις για τις συνέπειες αυτής της καθυστέρησης στην καρριέρα των νέων ερευνητών, αλλά και για τις οικονομικές επιπτώσεις αυτών των έξτρα πειραμάτων. Πειράματα, που συχνά είναι ανούσια και πολύ λίγο προσφέρουν στο συγκεκριμένο έργο, και για το λόγο αυτό οι ερευνητές τα έχουν ονομάσει "πειράματα των κριτών".
Τι προτείνει ο Καθηγητής; Πρώτα να είναι υποχρεωμένοι οι κριτές, που ζητούν επιπλέον πειράματα, να παρουσιάζουν μια εκτίμηση του σχετικού κόστους. Και δεύτερον, να κάνουν τη δουλειά τους οι εκδότες του περιοδικού. Δηλαδή να μην κρύβονται πίσω από τις προτάσεις των κριτών, αλλά να παίρνουν θέση, για το αν τα πειράματα πραγματικά είναι απαραίτητα και να πάψουν επιτέλους πχ να παραπέμπουν σε νέους κριτές, για μια ακόμη γνώμη. Εάν πιστεύουν ότι τα ευρήματα είναι ενδιαφέροντα για το περιοδικό και τους αναγνώστες του, είναι δουλειά τους να ελέγξουν την ποιότητα της εργασίας και να πάρουν σύντομα τη σχετική απόφαση.
Συνηγορώ ανεπιφύλακτα στα όσα λέει ο Καθηγητής Ploegh και είμαι σίγουρος ότι, αν αυτά που προτείνει εφαρμοστούν έστω και μερικά, το κέρδος για την επιστήμη και ιδίως για τους νέους επιστήμονες θα είναι σημαντικό.

Τι είναι προτιμότερο, ένα αστέρι ή πολλοί συνηθισμένοι άνθρωποι;

Ποιός θα κάνει τη σωστότερη εκτίμηση (πχ για το πόσες μπίλιες βρίσκονται μέσα σε ένα δοχείο) ένας ιδιαίτερα προικισμένος άνθρωπος ή μια ομάδα 40 λιγότερο προικισμένων;

Αφού διαλέξετε τη δική σας απάντηση, διαβάστε παρακάτω:

Η σχετική μελέτη έγινε από Γερμανούς ερευνητές στο Lübeck και έδειξε ότι ομάδες με περισσότερα από 40 άτομα, όταν συνεργαστούν, κάνουν σωστότερες εκτιμήσεις από εκείνες που έκαναν οι καλύτεροι μεμονωμένοι "εκτιμητές". Η ομάδα, με άλλα λόγια, αρκεί να έχει το κατάλληλο μέγεθος, έχει καλύτερη απόδοση από τους "αστέρες", που δουλεύουν μόνοι τους. (Εξαίρεση ο Μέσσι;)

Μήπως για το λόγο αυτό η εξελικτική διαδικασία του ανθρώπου ευνόησε τη δημιουργία τόσο διαφορετικών ειδών προσωπικότητας;

Το τέλος μιας εποχής

Σήμερα ανακοινώθηκε ότι κλείνει το τελευταίο εναπομείναν εργοστάσιο κατασκευής γραφομηχανών στον κόσμο (βρίσκεται στην Ινδία). Είναι πραγματικά το τέλος μιας εποχής, που για μας τους παλιότερους έχει κάποια συναισθηματική σημασία. Οι νεότεροι δεν έχουν ίσως γνωρίσει το είδος!

Lil Buck and Yo-Yo Ma. Εκπληκτικό!

Παπαρούνες 2011

Συναισθηματική Λογική(ή πως εκλογικεύουμε τα συναισθήματά μας όταν τα δεδομένα δεν ταιριάζουν στην ιδεολογία μας)

Όλοι μας γνωρίζουμε (ή νομίζουμε ότι γνωρίζουμε) να ξεχωρίζουμε τους δυό μεγάλους πυλώνες της επεξεργασίας των δεδομένων του περιβάλλοντός μας, δηλαδή τη λογική και το συναίσθημα. Και έχουν γραφεί άπειρα για την επικράτηση του ενός ή του άλλου κατά τη λήψη αποφάσεων και τις σχετικές συνέπειες. 

Δεν είναι, όμως, αυτό για το οποίο θέλω να μιλήσω σήμερα. Υπάρχει και ένα άλλο είδος επεξεργασίας των δεδομένων και του καθορισμού της θέσης μας πάνω στα ζητήματα που μας απασχολούν. Αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί "συναισθηματική λογική", αν και όταν το χρησιμοποιούμε νομίζουμε ότι πρόκειται για απλή, καθαρή καί στέρεα "λογική σκέψη". 

Αυτό συμβαίνει σε εκείνες τις πάρα πολύ συχνές περιπτώσεις, που κάποια απόλυτα στέρεα επιστημονικά ευρήματα θα πρέπει να μας οδηγήσουν αβίαστα σε ορισμένα ξεκάθαρα συμπεράσματα, αλλά αυτό περιέργως δεν γίνεται. Στις περιπτώσεις αυτές, δηλαδή, το συναίσθημα οδηγεί τη λογική μας εκεί που εκείνο θέλει, αφήνοντάς μας παράλληλα να έχουμε την ψευδαίσθηση της απόλυτης επικράτησης της λογικής. 

Ακραία περίπτωση "συναισθηματικής λογικής" είναι οι διάφοροι "αρνητισμοί", που ανθούν, όπως πχ η άποψη ότι το AIDS δεν οφείλεται στον ιο HIV, ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό, ότι δεν υπάρχει υπερθέρμανση του πλανήτη από την ανθρώπινη δραστηριότητα και βέβαια ο μεγαλύτερος από όλους, δηλαδή η πίστη για την ύπαρξη ενός υπέρτατου όντος. 

Αλλά η θέση που θέλω να υποστηρίξω είναι ότι όσο κι αν δεν μας "τιμά" ίσως, καθώς θεωρούμε το είδος μας καθ' εξοχήν "λογικό", πιστεύω ακράδαντα ότι η συναισθηματική λογική είναι το χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους! Δεν νομίζω ότι υπάρχει άποψη ή απόφασή μας που δεν αποτελεί στην πραγματικότητα μείγμα λογικής και συναισθήματος, με τα ποσοστά βέβαια ανάμεσα στα δύο να κυμαίνονται, ανάλογα με την περίπτωση. Από την απόφασή μας να παίξουμε στάνταρ στο στοίχημα την ομάδα μας που είναι τελευταία στη βαθμολογία και παίζει εκτός έδρας με τον πρωτοπόρο, μέχρι την άποψη ότι ο καφές του καφενείου της γειτονιάς που γεννηθήκαμε είναι ο καλύτερος του κόσμου. 

Πρέπει, όμως, και κάτι ακόμη να προστεθεί. Επειδή τίποτε σε ότι αφορά τέτοιες εκδηλώσεις δεν είναι τυχαίο, αλλά αποτέλεσμα της εξέλικτικής διαδικασίας, είναι απόλυτα βέβαιο, ότι η συναισθηματική μας αυτή λογική πρέπει να έχει προσφέρει σημαντικά στην επιβίωση του είδους και να έχει επομένως επιλεγεί. Όλοι άλλωστε καταλαβαίνουμε πόσο δυστυχισμένοι θα ήμαστε άν η λογική πλήγωνε το συναίσθημά μας σε καθημερινή βάση!

Ποια θεραπεία προτείνω; Για σένα ή για μένα;

Εντυπωσιακό. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Archives of Internal Medicine διαπιστώθηκε ότι οι γιατροί συχνά προτείνουν διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπιση στους ασθενείς τους απο εκείνη που θα διάλεγαν για τους εαυτούς τους εάν βρίσκονταν ακριβώς στην ίδια θέση!

Βέβαια η μελέτη βασίστηκε σε "φανταστικό" σενάριο με τη χρήση ερωτηματολογίου, αλλά δεν παύει να είναι αξιοσημείωτη!

André Gide: L' immoraliste

Σήμερα τέλειωσα τον Immoraliste του André Gide. Κυκλοφόρησε το 1902 και στην εποχή του σοκάρισε. Η ιστορία αφορά την πορεία του πρωταγωνιστή (Michel) προς την αποκαλύψη του πραγματικού του εαυτού, που οι σπουδές και οι συμβάσεις της ζωής είχαν επιφανειακά καλύψει, ώστε να ανταποκρίνεται στις ακαδημαϊκές και κοινωνικές του συμβάσεις. Στο έργο εκδηλώνεται βαθμιαία η αποκάλυψη της λανθάνουσας ομοφυλοφιλίας του, μέσα από μια παράλληλη πορεία θανάτου της γυναίκας του, της Marceline.. Πολύ σημαντικό πρόσωπο του έργου ο Menalque, μάλλον ο πραγματικός αμοραλιστής του έργου. Αυτός που πρεσβεύει ότι το παρελθόν τελειώνει με τις πράξεις μας και δεν πρέπει να το κουβαλάμε.

Ο πρωταγωνιστής συνεχώς ταξιδεύει (Παρίσι, Νορμανδία, Ιταλία, Ελβετία,Τύνις), κάποιες φορές με φαινομενικό στόχο την αναζήτηση καλύτερων συνθηκών για την άρρωστη Marceline, αλλά στην ουσία και αυτό το ίδιο το ταξίδι εντάσσεται στην προσπάθεια να βρει (ή να ξεφύγει από..) τον πραγματικό του εαυτό. Στην πορεία αυτή εκδηλώνεται και μια άλλη μεταστροφή, δηλαδή η "αποκήρυξη" των ακαδημαϊκών του ενδιαφερόντων και η προσέγγιση προς την ομορφιά της φύσης.

Ενδιαφέρον ανάγνωσμα, από την εποχή που η αναζήτηση του "ποιοί είμαστε" ήταν περισσότερο στο προσκήνιο.

Νίκος Γκάτσος

"Πότε θ' ανθίσουνε τούτοι οι τόποι;
Πότε θα 'ρθούνε κανούργιοι ανθρώποι
να συνοδεύσουνε την βλακεία
στην τελευταία της κατοικία;"

Νίκος Γκάτσος, Ελλαδογραφία

Τα λουλούδια του κήπου μας

Είμαστε κοντά στην έκτη μαζική εξαφάνιση ζωής στη Γη;

Βρισκόμαστε ή όχι κοντά στην έκτη μαζική εξαφάνιση μεγάλου μέρους της ζωής στη Γη; Ένα πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό Nature εξετάζει τις πέντε προηγούμενες μαζικές εξαφανίσεις ειδών στον πλανήτη και συμπεραίνει ότι, αν και δεν είμαστε ακόμη κοντά στην έκτη τέτοια καταστροφή, η τάση είναι σαφώς προς τα εκεί. 

Το άρθρο επισημαίνει ότι για αν συμβούν τόσο μεγάλες καταστροφές χρειάζεται να συμπέσουν μια αλληλουχία από δυσμενείς παράγοντες. Το κρίσιμο γεγονός μπορεί αν είναι κάτι πολύ μεγάλο, όπως ήταν σε μια από τις προηγούμενες καταστροφές η πτώση ενός μεγάλου αστεροειδούς. Η έκταση, όμως, της μαζικής εξαφάνισης ειδών μετά από ένα τέτοιο "μεγάλο" γεγονός, θα εξαρτηθεί από την παρουσία των άλλων δυσμενών παραγόντων τη χρονική εκείνη στιγμή. 

Η σημερινή πχ τάση προς αύξηση του CO2 της ατμόσφαιρας και η υπερθέρμανση, αποτελέσματα της ανθρώπινης δραστηριοτητας, θα ήταν ένα πολύ επικίνδυνο "μείγμα" με ότι άλλο μπορεί να προκύψει στο μέλλον, είτε αυτό είναι μια πυρηνική έκρηξη ή ένας κίνδυνος από το διάστημα.

Το συμπέρασμα νομίζω είναι σαφές: έχουμε ευθύνη για αυτό που έρχεται! Η αλόγιστη μέχρι σήμερα χρήση των πρώτων υλών και των δασών έχει δρομολογήσει εξελίξεις, που θέλουν δεκαετίες για να διορθωθούν, αν πράγματι μπορούν να διορθωθούν.

Νομίζω ότι ο μόνος τρόπος για να αλλάξουν τα πράγματα είναι η ευαισθητοποίηση των νέων ανθρώπων, ώστε οι γενιές που έρχονται να χειριστούν τα της Γης καλύτερα από τις προηγούμενες!

Τόσο κοντά κι' όμως τόσο μακριά

Μια ενδιαφέρουσα δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στην καναδέζικη εφημερίδα Toronto Globe and Mail, δείχνει τη διαφορά ανάμεσα σε Αμερικανούς και Καναδούς πολίτες σε ότι αφορά την άποψή τους για την προέλευση της ζωής. Ενδιαφέρουσα και μάλλον ανεξήγητη απόκλιση! 58% των Καναδών δέχονται τη θεωρία της εξέλιξης έναντι  μόνο 16% των Αμερικανών!

Σημασία δεν έχει τι λες, αλλά που το λες

Λογική και συναίσθημα

Σκέψη που προήλθε ως ερέθισμα από κάτι που διάβασα: Μερικές φορές η χρησιμοποίηση απόλυτα λογικών επιχειρημάτων μας επηρεάζει θετικά προς την κατεύθυνση που επιθυμεί ο επιχειρηματολογών και μας κάνει να παραβλέπουμε το ότι η βάση εκκίνησης αυτών των επιχειρημάτων είναι σαθρή. Πολλές αποφάσεις μας έχουν παρθεί με βάση τέτοιου είδους επιχειρηματολογία, που η έκδηλη "λογικότητά" της και το εντυπωσιακό της χτίσιμο, κρύβουν πχ το βόθρο, που υπάρχει κάτω από τα θεμέλια. 

Κάποιοι από μας, βέβαια, ακόμη και όταν δεν έχουν ενσυνείδητα αντιληφθεί αυτό το τέχνασμα του έμπειρου πχ πολιτικού ανδρός ή του πολύ καλού δικηγόρου, έχουν την "αίσθηση" ότι κάτι δεν πάει καλά και είναι δύσπιστοι. Η αντίδραση είναι δηλαδή περισσότερο "συναισθηματική", αυτό που οι αγγλοσάξονες ονομάζουν "gut feeling". Δεν πήγαν στράφι, αλλώστε, τόσα χρόνια βιολογικής εξέλιξης, που βοήθησαν αυτό το είδος να επιβιώσει. Η λογική μας βοήθησε να κάνουμε τεράστια βήματα στην κατανόηση του κόσμου που μας τριγυρίζει. Η δυσπιστία, όμως, πιθανότατα συνετέλεσε περισσότερο στην επιβίωση του είδους μας!

Αγριολούλουδα στο Βένετο και ερωδιοί στην Κάρλα

Μια διαδρομή μέχρι το Βένετο, στο βόρειο άκρο του Πηλίου και μετά στις όχθες της λίμνης Κάρλας. Με τη φύση να προσπαθεί να συνέλθει από τον τελευταίο χιονιά. Και βέβαια να τα καταφέρνει περίφημα!

Πρώτα η απόδειξη για το χιονιά, που σας έλεγα (Μαλάκι πάνω στον Παγασητικό)

Εικόνες από τα λιγοστά ακόμα αγριολούλουδα του Βένετου, αλλά και από τους ερωδιούς της Κάρλας

Έχουμε ηγέτες;

Η Ελλάδα περνάει μια από τις χειρότερες κρίσεις της ιστορίας της. Όλοι έχουμε επηρεαστεί από τα συμβαίνοντα και, όπως όλες οι σχετικές δημοσκοπήσεις δείχνουν, ο παραδοσιακά αισιόδοξος λαός μας αγωνιά για το μέλλον του. Ιδιαίτερα μεγάλο είναι το πλήγμα για τους νέους ανθρώπους, οι οποίοι ουσιαστικά βλέπουν το μέλλον τους υποθηκευμένο. 

Σε περιπτώσεις όπως αυτές παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο οι δυνατότητες συσπείρωσης του λαού και η καλλιέργεια κλίματος "ομαδικής προσπάθειας" και "κοινών στόχων". Για να γίνει κάτι τέτοιο, όμως, χρειάζονται ηγέτες. Άνθρωποι, που με την επιρροή τους θα συντείνουν στη διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος και θα εμπνεύσουν τον λαό.

Και το ερώτημα είναι: Έχουμε σήμερα ηγέτες;

Δεν γνωρίζω ποιά είναι η γνώμη σας για το θέμα αυτό, αλλά η δική μου αβίαστη απαντηση είναι: ΟΧΙ!

Οι πολιτικοί αρχηγοί και τα μεγαλοστελέχη των κομμάτων, αφού πρώτα φρόντισαν να αηδιάσουν την ελληνική κοινωνία με το πεπραγμένα τους όλων των τελευταίων χρόνων, αφού προσπάθησαν με επιτυχία να δημιουργήσουν σε όλους μας ενοχές, ωσάν εμείς να καλλιεργούσαμε τόσα χρόνια το κλίμα αυτό της διαφθοράς, παρά τις τεράστιες προσπάθειές τους να το καταστείλουν, συνεχίζουν απτόητοι το καταστροφικό τους έργο. 

Με συνεχείς αλληλοκατηγορίες για το ποιός φταίει περισσότερο (είναι κρίμα που δεν έχει βρεθεί ακόμη ένα απατόμετρο ή διαφθορόμετρο), με τη χρησιμοποίηση διπλής γλώσσας, μία για το εσωτερικό και μία για το εξωτερικό, με την άμεση απόρριψη οποιασδήποτε πρότασης που δεν προέρχεται από τους ίδιους, εν τέλει με περίσσεια υποκρισία σε κάθε λέξη και ενέργεια, δίνουν το σαφές μήνυμα: η Ελλάδα είναι άξια της τύχης της!

Αυτούς έχουμε αγαπητές και αγαπητοί! Με αυτούς θα βουλιάξουμε!

Η αποδοχή της θεωρίας της εξέλιξης

Όλοι σχεδόν οι επιστήμονες, ιδιαίτερα όσοι ανήκουν στις βιολογικές επιστήμες θεωρούν ότι η θεωρία της εξέλιξης, δηλαδή βασικά η θεωρία του Δαρβίνου, αποτελεί μια έγκυρη εξήγηση της πορείας της ζωής στη Γη. Είναι γνωστή άλλωστε η διαμάχη με αρκετούς έντονα θρησκευόμενους, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, οι οποίοι προσπαθούν να τη διαβάλουν. Θεωρώ λοιπόν σημαντική την πληροφορία, που αφορά την αποδοχή της θεωρίας της εξέλιξης από την κοινή γνώμη διαφόρων χωρών.

Η Τουρκία βρίσκεται στην τελευταία θέση  σε ότι αφορά την αποδοχή της θεωρίας, ενώ η Ελλάδα στην 28η θέση ανάμεσα στις 34 χώρες, στις οποίες έλαβε χώρα η μελέτη.  Ενδιαφέρον έχουν νομίζω και τα χαμηλά ποσοστά αποδοχής στην Κύπρο και τις ΗΠΑ.  

Χωρίς περαιτέρω σχόλια από μένα!

Αλήθειες! Τι είναι επιστήμη;

Η Επιστήμη είναι συστηματοποιημένη κοινή λογική, όπου πολλές όμορφες θεωρίες σκοτώνονται από ένα άσχημο εύρημα.

TH Huxley

Michel Houellebecq. Συγγραφέας, ποιητής, συνθέτης, τραγουδιστής και σκηνοθέτης!

Πρόσφατα διάβασα το βιβλίο του Michel Houellebecq La Carte et le Territoire. 

Ένα βιβλίο ενδιαφέρον, συμπαθητικό, ευρηματικό σε αρκετά σημεία. Από ένα συγγραφέα που φαίνεται ότι αρέσει να προκαλεί, αφού κάνει τον ίδιο του τον εαυτό περσόνα του μυθιστορήματος, όχι πρωταγωνιστική, αλλά σίγουρα σημαντική και που μάλιστα την εμφανίζει όσο μπορεί αντιπαθητική και φροντίζει να της επιφυλάξει ένα αποκρουστικό τέλος. Με πολλές παρεκβάσεις για πολλά και ετερόκλητα θέματα, που απασχολούν ή προβληματίζουν, τα οποία μερικές φορές αναπτύσσονται σε σχετικά υπερβολική έκταση, κάτι σαν πραγματείες μέσα στο βιβλίο. Αναφέρω σχετικά τους οίκους ευθανασίας, την φυγή προς την ύπαιθρο, πληροφορίες για ράτσες σκυλιών ή για προσθετικές στήθους, για τοπικά εδέσματα ή για τους πρωτοπόρους αρχιτέκτονες. Ένα βιβλίο πάντως, που διαβάζεται ευχάριστα!
Ο Houellebecq είναι πολύ γνωστός -και όχι μόνο στη Γαλλία- για τη θεματολογία που διαλέγει στα έργα του, στα οποία σχεδόν πάντα υπάρχει και το φουτουριστικό στοιχείο, που μάλιστα στην Δυνατότητα ενός νησιού (La Possibilité d'une île) φτάνει στην επιστημονική φαντασία. Το πιο γνωστό του έργο και εκείνο που τον έκανε διάσημο είναι το Les Particules Élémentaires (Τα στοιχειώδη σωματίδια). Έχει βραβευτεί με το ανώτερο γαλλικό λογοτεχνικό βραβείο, ενώ έχει ασχοληθεί και με τη σκηνοθεσία (Σκηνοθέτησε μεταξύ άλλων το La Possibilité d'une île).

Η μεγάλη μου, όμως, έκπληξη ήταν η διαπίστωση ότι ο συγγραφέας αυτός γράφει μουσική και τραγουδά ο ίδιος τα τραγούδια του. Είναι γεγονός ότι θυμίζει τους παλιούς τροβαδούρους, όπως τον Jaques Brel!

Ακούστε τον:

Και σε κάτι πιο μοντέρνο και ενδιαφέρον:

Γενετικές εξετάσεις και ο ρόλος των γιατρών

Στις ΗΠΑ πρόκειται να αποφασιστεί σύντομα από το FDA (τον Οργανισμό Έγκρισης Φαρμάκων) αν πρέπει να επιτραπεί και επίσημα να γίνονται γενετικές δοκιμασίες, δηλαδή εξετάσεις που υποδηλώνουν την προδιάθεση για διάφορες ασθένειες, απ' ευθείας από ειδικά εργαστήρια προς τους ενδιαφερόμενους. 

Αυτό έχει προκαλέσει αντιδράσεις στο ιατρικό σώμα και η πανίσχυρη American Medical Association ( AMA, ο αμερικάνικος ιατρικός σύλλογος, ας πούμε) έχει παρέμβει κια ζητά οι εξετάσεις αυτές να γίνονται μετά παραγγελία και εποπτεία από ιατρούς και μόνο, οι οποίοι θα είναι στη συνέχεια σε θέση να δίνουν και τις κατάλληλες οδηγίες. Το ενδιαφέρον είναι ότι στο ίδιο έγγραφο η AMA ομολογεί ότι "ο αριθμός των γενετικών δοκιμασιών που μπορεί να γίνουν αυξάνεται συνέχεια, με αποτέλεσμα οι γιατροί να μην μπορούν να παρακολουθήσουν την εξέλιξη".

Τι ζητά λοιπόν η AMA; Να έχουν λόγο αυτοί που δεν ξέρουν; Δεν χωρά καμιά αμφιβολία ότι οι γιατροί σήμερα στη μεγάλη τους πλειοψηφία, όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά σε όλον τον κόσμο, δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και γνώση για να παραγγείλουν γενετικές εξετάσεις και πολύ περισσότερο για να δώσουν στη συνέχεια τις απαραίτητες συμβουλές.

Πρέπει, νομίζω, να το καταλάβουμε ότι οι καιροί αλλάζουν. Για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων και το αυξανόμενο κόστος της υγείας, που το κράτος δεν μπορεί να καλύψει, οι ασθενείς θα παίρνουν πάνω τους ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την ίδια τους την περίθαλψη. 

Ο μόνος τρόπος που έχουν οι γιατροί για να μην γίνουν κομπάρσοι στην νέα εποχη είναι να βελτιώσουν την εκπαίδευσή τους, αλλά και να προσαρμοστούν άμεσα στη σημερινή πραγματικότητα, που θέλει τον ασθενή συμμέτοχο σε ότι αφορά τις αποφάσεις για την υγεία του.