Στη Μακρινίτσα 9 του Νοέμβρη 2010

Τρομερός τύπος

Αυτός ο απίστευτος οδηγός διαβάζει ένα βιβλίο, έχει στα χέρια του έναν e-book reader και παράλληλα χρησιμοποιεί το τηλέφωνό του, ΕΝΩ ΟΔΗΓΕΙ.

Δημοσίευση των σχολίων των κριτών μαζί με τα άρθρα-μια ενδιαφέρουσα καινοτομία

Μια νέα τακτική, που αυξάνει σημαντικά τη διαφάνεια στη διαδικασία κρίσης των επιστημονικών εργασιών εγκαινιάσθηκε από το EBMO Journal. Συγκεκριμένα, μαζί με τα άρθρα δημοσιεύεται και όλη η αλληλογραφία ανάμεσα στους κριτές (σχόλια κλπ), τους εκδότες του περιοδικού και τους συγγραφείς (απαντήσεις στα σχόλια). Η μέχρι τώρα εμπειρία είναι ενθαρρυντική και ίσως αποτελέσει το έναυσμα για γενίκευση της συγκεκριμένης πρακτικής.
Το σχετικό άρθρο δημοσιεύεται στο σημερινό Nature (3/11/10) και μπορείτε να το βρείτε στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://www.nature.com/nature/journal/v468/n7320/full/468029a.html

Γεννημένος επαναστάτης!

Λίγες μέρες πριν τις ενδιάμεσες αμερικάνικες εκλογές -έγιναν χθες και είχαν ως αποτέλεσμα σημαντική νίκη των ρεπουμπλικάνων και ήττα του κόμματος του Obama- ανακοινώθηκε ότι επιστήμονες στις ΗΠΑ ανακάλυψαν συσχέτιση ανάμεσα στην έκφραση μιας μορφής ενός γονιδίου (του DRD4, που κωδικοποιεί έναν υποδοχέα της ντοπαμίνης) και πολιτικών πεποιθήσεων, συγκεκριμένα φιλελεύθερων. Με την έννοια "φιλελεύθερος" (liberal στην αμερικάνικη ορολογία) εννοούνται εκείνοι που έχουν κατά τεκμήριο πιο προοδευτικές απόψεις από το μέσο όρο (πάντα στις ΗΠΑ).
Το εύρημα είναι ενδιαφέρον. Μένει να δούμε πρώτα πόσο θα σταθεί και στη συνέχεια μπορεί να συζητηθεί η εφαρμογή του για ένα καλύτερο κόσμο (αυτό προς το παρόν να εκληφθεί ως αστείο)

Μια βόλτα στο Πήλιο-Γαλανόρεμα

Όλοι ξέρουμε ότι το Πήλιο είναι ένα όμορφο βουνό. Αυτή την εποχή μάλιστα με την εναλλαγή των χρωμάτων έχει μια εξαιρετική όψη. Παραπάνω ένα μικρό δείγμα από μια σημερινή βόλτα στο Γαλανόρεμα, κοντά στα Χάνια, σε υψόμετρο γύρω στα 1200 μέτρα.

Αναξαγόρας προς Περικλή

Ο φιλόσοφος Αναξαγόρας ήταν ο δάσκαλος του Περικλή, αλλά στα στερνά του χρόνια ο τελευταίος τον είχε παραμελήσει. Όταν, λοιπόν, ο Περικλής έμαθε ότι ο Αναξαγόρας ήταν άρρωστος και περίμενε το τέλος του τον επισκέφτηκε και του έλεγε τι πολύτιμο σύμβουλο έχανε η πόλη. Τότε, λοιπόν, του είπε ο φιλόσοφος: "Περικλή, όποιος χρειάζεται το λυχνάρι, του ρίχνει και λάδι!"

Ως που μπορεί να φτάσει ο ανταγωνισμός στην έρευνα;

Είχα διαβάσει πριν καιρό ένα μυθιστόρημα, που διαπραγματεύονταν μια περίπτωση αλλοίωσης δεδομένων ενός ερευνητή από κάποιον άλλον στο εργαστήριο, μια περίπτωση δηλαδή δολιοφθοράς ή σαμποτάζ. Ήταν ένα ενδιαφέρον έργο φαντασίας με τους καλούς και τους κακούς και ένα -αν θυμάμαι καλά- όχι ευτυχές τέλος. Τώρα η ζωή έρχεται να επιβεβαιώσει τη φαντασία. Ένα δικαστήριο στις ΗΠΑ καταδίκασε έναν μεταδιδακτορικό ερευνητή, που επανειλημμένα "σαμποτάριζε", ουσιαστικά κατέστρεφε τα πειράματα μιας μεταπτυχιακής φοιτήτριας σε ένα ερευνητικό εργαστήριο και που "πιάστηκε" μετά έξι περίπου μήνες με τη χρήση κρυφής κάμερας!
Εκεί που έχουν φτάσει τα πράγματα, νομίζω ότι είναι καιρός να αλλάξει η νοοτροπία και η πρακτική της αναγνώρισης και της επιβράβευσης της ερευνητικής προσπάθειας και η πολιτική των προαγωγών στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα!

H αποδοχή της επιστήμης από το κοινό

Πρόκειται για έρευνα των περιοδικών Nature και Scientific American, που έγινε πρόσφατα και αφορά την αποδοχή της επιστήμης και των επιστημονικών θεωριών από τους αναγνώστες του περιoδικού Scientific American διαφόρων χωρών. Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους με ενδιαφέρον για την επιστήμη και όχι για τυχαίο δείγμα. Βέβαια πρέπει να σημειωθεί ότι στην Κίνα πχ ο αριθμός των συμμετεχόντων ήταν εξαιρετικά μικρός. Η έρευνα έχει πάντως το ενδιαφέρον της.
Ας την παρακολουθήσουμε:




Υπάρχουν, όπως βλέπετε εντυπωσιακές διαφορές ανάμεσα στους πολίτες των διαφόρων κρατών, αλλά και ομοιότητες, ενώ σημαντικό ρόλο μπορεί να έχει παίξει και ο τρόπος διατύπωσης των ερωτημάτων.
Αυτό που εντυπωσιάζει πχ είναι το μεγάλο ποσοστό αμφιβολίας για την ορθότητα της θεωρίας της εξέλιξης στην Κίνα και την Ιαπωνία. Πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι ενώ το 87% περίπου των αμερικανών αναγνωστών που συμμετείχαν αποδέχονται τη θεωρία της εξέλιξης, όταν το ίδιο ερώτημα τεθεί στο γενικό πληθυσμό το ποσοστό αποδοχής είναι μόνο 26%!!
Πηγή: Περιοδικό Nature.

Φθινοπωρινό Ζαγόρι

Ο τέλειος συνδυασμός γης, φύσης και ουρανού σε μια πανδαισία φθινοπωρινών χρωμάτων.

Περιήγηση στην παλιά πόλη της Καβάλας- Η θέα από το Κάστρο

Με την ευκαιρία ενός ταξιδιού στην Καβάλα κάναμε μια περιήγηση στην παλιά πόλη. Εντυπωσιακή η θέα από την κορυφή του πύργου του κάστρου της πόλης!

Να τι θα συμβεί όταν λιγοστέψουν τα δέντρα

Οι βρεττανικές περιπέτειες του Jonathan Franzen

Ο Jonathan Franzen, του οποίου το πολυδιαφημισμένο βιβλίο Freedom μόλις κυκλοφόρησε είχε κάποιες όχι ευχάριστες περιπέτειες κατά την παραμονή του στο Λονδίνο, όπου πήγε για να παρουσιάσει το βιβλίο.
Πρώτα, διαπίστωσε με έκπληξη, ότι η αγγλική έκδοση των 70.000 αντιτύπων δεν βασίστηκε στην τελευταία παραλλαγή, που είχε παραδώσει στον εκδοτικό οίκο, αλλά σε μια παλαιότερη. Ο εκδοτικός οίκος τυπώνει τώρα εντατικά τα νέα, σωστά αντίτυπα, αλλά περιέργως τα προηγούμενα δεν έχουν αποσυρθεί από τα ράφια των βιβλιοπωλείων!
Και σαν να μην έφτανε αυτό, κατά τη διάρκεια της επίσημης τελετής για την παρουσίαση του βιβλίου, τον πλησίασαν δύο νεαροί και του έκλεψαν τα γυαλιά του, που καθώς φαίνεται ήταν ειδικά σχεδιασμένα και πανάκριβα. Λέγεται, μάλιστα, ότι άφησαν και σημείωμα, στο οποίο ζητούσαν λύτρα 100.000 λίρες, για να επιστρέψουν! Τελικά ο ίδιος προτίμησε να ζητήσει να του στείλουν το εφεδρικό του ζευγάρι από τις ΗΠΑ! *
Σημεία των καιρών;

* Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή, σύμφωνα με την οποία βρέθηκαν οι κλέφτες και τα γυαλιά επιστράφηκαν. Μάλιστα ο ίδιος δεν θέλησε να κάνει μήνυση!

Νανοτεχνολογία: το μέλλον της χημειοθεραπείας

Επιστήμονες από το Νοσοκομείο Brigham and Women’s της Βοστώνης και το MIT κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν ένα νανοσωματίδιο το οποίο μπορεί να μεταφέρει εκλεκτικά σε προστατικά καρκινικά κύτταρα το συνδυασμό των φαρμάκων cisplatin και docetaxel.
Η εργασία που δημοσιεύτηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της χρήσης νανοτεχνολογίας στη χημειοθεραπεία του καρκίνου. Η εφαρμογή αυτή έχει πολύ προφανή πλεονεκτήματα, καθώς χρησιμοποιούνται μικρές δόσεις φαρμάκων που δρουν μόνο στα καρκινικά κύτταρα, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα με τις ελάχιστες δυνατές παρενέργειες.
Όταν πριν δέκα χρόνια άρχισε η επανάσταση της νανοτεχνολογίας, ένας από τους τομείς που η νέα αυτή τεχνολογία έδινε υποσχέσεις ήταν ακριβώς η δυνατότητα χορήγησης φαρμάκων απ' ευθείας στους πάσχοντες ιστούς. Φαίνεται ότι οι υποσχέσεις, που οδήγησαν σε μια κολοσσιαία χρηματοδότηση στις ΗΠΑ, το περίφημο Νational Νanotechnology Ιnitiative, που άρχισε το 1999, άρχισαν να υλοποιούνται. Δεν έχουν βέβαια λυθεί όλα τα προβλήματα - η παρούσα εργασία ξεπέρασε ένα μεγάλο πρόβλημα, που ήταν η ταυτόχρονη χορήγηση φαρμάκων με διαφορετικές χημικές ιδιότητες- και ένα από τα μεγαλύτερα είναι το θέμα της ασφάλειας, αφού η είσοδος νανοσωματιδίων στο κύτταρο έχει επιπτώσεις, που δεν έχουν ακόμη πλήρως διευκρινισθεί.

Οπτική ανοσοποίηση

Παρατηρήθηκε σε υγιείς εθελοντές ότι απλά βλέποντας διαφάνειες εμφανώς ασθενών ατόμων παρουσίασαν σημαντική αύξηση των επιπέδων ιντελευκίνης 6, κυτταροκίνης που παράγεται σε στρεσσογόνες καταστάσεις και που μπορεί να οδηγήσει σε διέγερση του ανοσολογικού συστήματος. Η έκθεση σε διαφάνειες, όπου τους σημάδευαν με όπλα, δεν παρουσίασε αντίστοιχα αυξημένη παραγωγή ιντερλευκίνης 6.
Η ¨εξελικτική" ερμηνεία είναι ότι σε περιόδους μεγάλων επιδημιών, όπου υπήρχε συχνή οπτική έκθεση σε ασθενείς, η ενεργοποίηση του ανοσολογικού συστήματος μπορεί να είχε σαφώς ευεργετικό χαρακτήρα με πλεονέκτημα επιβίωσης.
Και ο μηχανισμός; Η περιβόητη σχέση εγκεφάλου και ανοσολογικού συστήματος.

Η έρευνα και οι νέοι άνθρωποι

Οι νέοι σήμερα δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την έρευνα. Μήπως ένα βίντεο θα βοηθούσε;

Απρόσμενα ευρήματα απεικονιστικών εξετάσεων σε εθελοντές

Εντυπωσιακό! Σχεδόν 40% των εθελοντών, δηλαδή ανθρώπων που δεν είχαν κανένα ενόχλημα και υποβλήθηκαν σε ακτινολογικές εξετάσεις στα πλαίσια μελετών, βρέθηκε να έχουν κάποια ανωμαλία και 6% από αυτούς χρειάστηκε στη συνέχεια να υποβληθούν σε περαιτέρω ιατρικό έλεγχο!
Ειδικότερα, 60% των αξονικών τομογραφιών κοιλιάς και πυέλου έδειξαν κάποια "ανωμαλία", τις περισσότερες φορές όχι σημαντική ή ανησυχητική, αλλά 9% των περιπτώσεων χρειάστηκε να μελετηθούν περισσότερο. Στις μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου βρέθηκαν ανωμαλίες στο 40% των περιπτώσεων και σε 2% ο έλεγχος προχώρησε.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις ιατρικές ενέργειες που χρειάστηκαν μετά την τυχαία ανακάλυψη ανωμαλιών περιλαμβάνονται και χειρουργικές επεμβάσεις.
Μετά από αυτά πρέπει να αναρωτηθεί κανείς: να προσφέρεται για εθελοντική διερεύνηση ή θα μπει σε μπελάδες; Ή μήπως έτσι μπορεί να προλάβει κάτι; Εξαρτάται πως θα το δει κανείς.

Μια ιστορική συζήτηση

Πρόκειται για μια ραδιοφωνική συζήτηση που έγινε το 1938 μεταξύ του Orson Welles και του περίφημου Άγγλου συγγραφέα H.G. Wells, συγγραφέα μεταξύ άλλων του The War of The Worlds. Θυμίζω ότι ο Orson Welles είχε χρησιμοποιήσει την ιδέα του βιβλίου σε μια πολύ γνωστή εκπομπή από το ραδιόφωνο, όπου παρουσίασε μια εισβολή από τον Άρη με τόσο πειστικό τρόπο, ώστε προκάλεσε πανικό στις ΗΠΑ. Συζητούν πολύ ενδιαφέροντα θέματα λίγο πριν ξεσπάσει ο 2ος Παγκόσμιος πόλεμος.

Εχθρικό για την επιστήμη κλίμα στις ΗΠΑ

Όπως επισημαίνει στο κύριο άρθρο του το περιοδικό Nature, έχει δημιουργηθεί τον τελευταίο καιρό ένα κλίμα εξαιρετικά εχθρικό για την επιστήμη στις ΗΠΑ. Πρωτεργάτες σε αυτή την κίνηση είναι ακροδεξιοί πολιτικοί και σχολιαστές μέσων μαζικής ενημέρωσης με σημαντική επιρροή. Σε ισχυρότατο αντιεπιστημονικό πόλο τείνει να εξελιχτεί μάλιστα το νέο ακροδεξιό κίνημα, το λεγόμενο Κόμμα του Τσαγιού (Tea Party), που εξέχοντα στελέχη του είναι ο σχολιαστής Glenn Beck και η πρώην υποψηφία Αντιπρόεδρος Sara Palin.
Αυτή η τάση, σε συνδυασμό με μια πρόσφατη δικαστική απόφαση, που απαγορεύει πλήρως τη δημόσια χρηματοδότηση ερευνών για αρχέγονα κύτταρα (stem cells) στις ΗΠΑ, έχει εύλογα δημιουργήσει ένα έντονο κύμα ανησυχίας σε όλο τον επιστημονικό κόσμο- και όχι μόνο στις ΗΠΑ.

Επιστημονική απάτη. Υπάρχει θεραπεία;

Ένα σημαντικό πρόβλημα που υπάρχει στην επιστημονική κοινότητα είναι η απάτη κατά τη δημοσίευση ερευνητικών αποτελεσμάτων. Υπάρχουν συνέχεια αναφορές τέτοιων περιπτώσεων στα περιοδικά αλλά και στις ειδήσεις. Το φαινόμενο δεν έχει εξαιρέσεις και αφορά τόσο μεταπτυχιακούς φοιτητές, όσο και καταξιωμένους επιστήμονες. Άλλωστε συχνά απαιτείται συνεργασία περισσότερων ερευνητών για μια "επιτυχημένη" απάτη.
Μια πρόσφατη πρόταση για την αντιμετώπιση του προβλήματος, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, είναι η σύνδεση της εν γένει συμπεριφοράς των ερευνητικών ιδρυμάτων στον τομέα της πρόληψης και αντιμετώπισης της επιστημονικής απάτης με τη δυνατότητα έξτρα χρηματοδότησης. Πιστεύουν, δηλαδή, ότι μόνο με την εφαρμογή οικονομικών κινήτρων θα κάνουν τα ιδρύματα σοβαρή προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή. Βασικό στοιχείο του προγράμματος πρέπει να είναι η καθιέρωση μαθημάτων για την υπεύθυνη ενασχόληση με την έρευνα, που θα απευθύνονται προς όλο το ερευνητικό προσωπικό,νέο και παλαιό.
Μένει να δούμε αν η πρόταση θα γίνει δεκτή και -κυρίως- αν θα έχει αποτελέσματα.

Αν θέλετε, τώρα, τη γνώμη μου για τα καθ΄ημάς δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το φαινόμενοι της επιστημονικής απάτης ανθεί και εδώ, μόνο που οι μηχανισμοί αναζήτησης και τιμωρίας είναι κυριολεκτικά ανύπαρκτοι.

Αναγεννητική θεραπεία νωτιαίου μυελού. Μια πρόοδος.

Μια επιστημονική πρόοδος που αξίζει να επισημανθεί: ερευνητές από διάφορα κέντρα των ΗΠΑ επέτυχαν σημαντική αύξηση της αναγεννητικής ικανότητας νευρώνων του νωτιαίου μυελού μετά τραυματική βλάβη σε ποντίκια. Το πέτυχαν με την καταστολή της δράσης μιας πρωτεϊνης, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να ενεργοποιηθεί ο αναγεννητικός μηχανισμός σε κύτταρα, που φυσιολογικά τον είχαν απωλέσει λόγω διαφοροποίησης. Η μελέτη αυτή χαιρετίστηκε από πάρα πολλούς, επειδή φαίνεται ότι αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα στην προσπάθεια να θεραπευθούν τέτοιου είδους βλάβες του νωτιαίου μυελού, που ιδιαίτερα μετά από τραυματισμούς αποτελούν αίτιο αναπηρίας σε πολλούς νέους σε πλειοψηφία ανθρώπους. Η μελέτη είναι σε ποντίκια και είναι πράγματι πρόωρο να μιλά κανείς για θεραπεία, αλλά δεν παύει να γεννά αισιοδοξία!